آمار
| تعداد نشریات | 50 |
| تعداد شماره‌ها | 2,353 |
| تعداد مقالات | 33,945 |
| تعداد مشاهده مقاله | 12,585,358 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 5,481,821 |
نقش عرف و مقتضیات زمانه در صدور احکام غیرعبادی عصر حضور؛مطالعه موردی فرایند صدور حکم ازدواج موقت | ||
| فصلنامه علمی پژوهشی تاریخ اسلام | ||
| مقاله 2، دوره 25، شماره 1 - شماره پیاپی 97، فروردین 1403، صفحه 43-74 اصل مقاله (1.23 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22081/hiq.2022.58032.2060 | ||
| نویسندگان | ||
| روح الله توحیدی نیا* 1؛ رسول جعفریان2؛ مصطفی دانش پژوه3 | ||
| 1عضو هیئت علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، قم، ایران | ||
| 2استاد گروه تاریخ دانشگاه تهران، ایران | ||
| 3دانشیار گروه حقوق و فقه اجتماعی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، قم، ایران | ||
| تاریخ دریافت: 01 تیر 1399، تاریخ بازنگری: 25 آبان 1401، تاریخ پذیرش: 04 آذر 1401 | ||
| چکیده | ||
| وجه به نقش عرف و مقتضیات زمان در صدور احکام غیرعبادی، می‌تواند زوایا و مسیرهای تازه‌ای را پیش روی محققان علوم اسلامی بگشاید. با وجود انجام تحقیقات متعدد درباره «ازدواج موقت» و تلاش صورت‌گرفته برای واکاوی ابعاد فقهی، کلامی و اجتماعی آن، به نظر می‌رسد همچنان بستر صدور این احکام، آنچنان‌که باید، مورد بررسی قرار نگرفته است. این در حالی است که احکام متعه از همان سال‌های نخست هجری، مورد مناقشه صادرکنندگان حکم و از چالش‌برانگیزترین مسائل میان عامه و امامی‌مذهبان بوده است. نوشته حاضر، با روش توصیفی و نگاهی فرایندی به شواهد، می‌کوشد تا روند و سازوکار صدور این احکام را در عصر پیامبر، خلفا و ائمه:، به تصویر درآورد. نتایج تحقیق، نشان از تأثیر جدی قواعد رایج در میان مردم، و همچنین شرایط سیاسی و اجتماعی عصرائمه در صدور احکام تکلیفی الزامی و ترجیحی ازدواج موقت دارد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| عصر حضور معصومان؛ ازدواج موقت؛ احکام شرعی غیرعبادی؛ زمینه اجتماعی حکم شرعی | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| The Role of Customs and requirements of Time in Issuing Non-religious Decrees in the Age of Presence; A Case Study of the Process of Issuing Temporary Marriage Decree | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Rohollah Tohidinia1؛ Rasool Jafarian2؛ Mostafa Daneshpajoh3 | ||
| 1Faculty member of hozeh and university institute of Qom, Iran | ||
| 2Professor of history department, University of Tehran, Iran | ||
| 3Professor of Law and Jurisprudence department, Hozeh and university institute of Qom, Iran | ||
| چکیده [English] | ||
| Paying attention to the role of custom and the requirements of time in issuing non-religious decrees can provide the grounds for the researchers of Islamic sciences. Despite conducting numerous researches on "temporary marriage" and the efforts made to analyze its jurisprudential, theological and social dimensions, it seems that the basis for issuing these decrees has not been investigated as it should be. However, since the first years of Hijri, the decrees of temporary marriage have been disputed by the issuers of decrees and are among the most challenging issues among the ordinaries and Imami religions. The present article, done through the descriptive method, tries to illustrate the process and mechanism of issuing these decrees in the era of the Prophet (PBUH), Caliphs and Imams (PBUH). The results of the research clarify the serious effect of the common rules among the people, as well as the political and social conditions of the era of the Imamate (A.S) in issuing obligatory and preferential decrees on temporary marriage. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| the age of the presence of the innocents (PBUT), temporary marriage, non-religious decrees, social context of the decree | ||
| مراجع | ||
|
قرآن کریم.
ابن‌ابی‌شیبه، عبدالله‌بن‌محمد، 1429ق، المصنف فی الأحادیث والآثار، بیروت، دار الفکر للطباعة والنشر والتوزیع.
ابن‌اثیر، بی‌تا، اسد الغابة فی معرفة الصحابة، بیروت، دار الکتب العلمی.
ابن‌حبیب، محمد‌بن‌حبیب، بی‌تا، المحبر، تحقیق: ایلزه لیختن شتیتر، بیروت، دار الآفاق الجدیدة.
ابن‌حجر عسقلانی، احمد‌بن‌علی، بی‌تا، الاصابة فی تمییز الصحابة، تحقیق: علی محمد معوض و عادل احمد عبدالموجود، مقدمه‌نویسی: عبدالفتاح ابو سنه و محمد عبدالمنعم بری، بیروت، دار الکتب العلمیة، منشورات محمد علی بیضون.
ابن‌سعد، بی‌تا، الطبقات الکبری، بیروت، دار صادر.
ابن‌شبه نمیرى، عمر، 1410ق، تاریخ المدینة المنورة، تحقیق: حبیب محمود احمد، قم، دار الفکر.
ابن‌عبدالبر، 1412ق، الاستیعاب، تحقیق: علی محمد البجاوی، بیروت، دار الجیل.
ابن‌عساکر، 1415ق، تاریخ مدینة دمشق، تحقیق: علی شیری، بیروت، دار الفکر.
ابن‌قتیبه، بی‌تا، الإمامة والسیاسة، مؤسسة الحلبی وشرکاه للنشر والتوزیع.
ابن‌کلبی، هشام‌بن‌محمد، 1419ق، مثالب العرب، بیروت، دار الهدی.
ابن‌ابی‌ا‌لحدید، عبدالحمید‌بن‌هبة‌الله، 1364، شرح نهج‌البلاغه، قم، مؤسسه اسماعیلیان.
ابن‌حجر عسقلانی، 1424ق، فتح الباری فی شرح صحیح البخاری، بیروت.
ابن‌منظور، 1956م، لسان العرب، بیروت، دار صادر.
احمد‌بن‌حنبل، بی‌تا، مسند احمد، بیروت، دار صادر.
اسدی، محمد، 1388، «دورنمای حقوقی ازدواج موقت»، پژوهش‌نامه فقه و حقوق اسلامی، شماره 3.
آلوسى، سید محمود شکرى، بی‌تا، بلوغ الأرب، تحقیق: محمد بهجت اثرى، بیروت، دار الکتب العلمیة.
بادامچی و دیگران، زمستان 1394، «ازدواج موقت در دین زرتشتی و اسلام»، فصلنامه زن و فرهنگ و هنر، دوره 7، شماره 4.
بای، حسینعلی، 1394، فلسفه فقه، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
بخاری، 1401ق، صحیح البخاری، بی‌جا، دار الفکر للطباعة والنشر والتوزیع.
برو، توفیق، 2001م، تاریخ العرب القدیم، بی‌جا، دار الفکر.
بروجردی، سید حسین، 1389، منابع فقه شیعه، ج26، انتشارات فرهنگ سبز.
بلاذری، احمد‌بن‌یحیی، 1959م، انساب الأشراف، تحقیق: دکتور محمد حمیدالله، مصر، معهد المخطوطات بجامعة الدول العربیة بالاشتراک مع دار المعارف بمصر.
بیهقی، احمد‌بن‌حسین، 1419ق، السنن الکبری، بیروت، دار الفکر.
ترمانینی، عبدالسلام، 1409ق، الزواج عند العرب، حلب، دار القلم العربی.
ثعلبی، احمد‌بن‌محمد، 1422ق، الکشف والبیان، بیروت، دار احیاء التراث العربی.
حاکم نیشابوری، بی‌تا، المستدرک علی الصحیحین، دار الحرمین.
ذهبی، محمد‌بن‌احمد، 1382، میزان الإعتدال، بیروت، دار المعرفة للطباعة والنشر.
ـــــ ، 1413ق، سیر اعلام النبلاء، تحقیق: حسین الأسد، بیروت، مؤسسة الرسالة.
زبیدى، محمد‌بن‌محمد مرتضى، 1409ق، تاج العروس، تحقیق: حسین نصّار، بیروت، دار الهدایة.
زمانی‌مقدم، مسعود، پاییز 1397، «مطالعه جامعه‌شناختی نهاد ازدواج موقت در تاریخ اجتماعی ایران (از ایران باستان تا پایان قاجاریه)»، علوم اجتماعی (دانشگاه علامه طباطبائی)، شماره 82.
ستوده، محمدرضا و حبیب‌اللهی، مهدی، بهار و تابستان 1393، «بررسی دیدگاه مفسران شیعه، سنّی و مستشرقان در خصوص روایات تحریف‌‌نمای آیه متعه»، مطالعات قرآن و حدیث، شماره 14.
سعید‌بن‌منصور، 1428ق، سنن سعید‌بن‌منصور، ریاض، دار الصمیعی.
سیوطی، عبدالرحمن‌بن‌ابی‌بکر، بی‌تا، الدر المنثور فی التقسیر بالمأثور، بیروت، دارالفکر.
شافعی، محمد‌بن‌ادریس، 1423ق، الأم، تحقیق: محمد احمد عبدالعزیز، تصحیح و تحقیق: محمود مطرجی، بیروت، دار الکتب العلمیة.
شافعی، محمد‌بن‌ادریس، 1358ق، الرسالة، تحقیق: احمد شاکر، مصر، مکتبة الحلبی.
شریف‌پور و دیگران، بهار و تابستان 1394، «بررسی تطبیقی حکم نکاح متعه از دیدگاه شیخ طوسی و ابوحنیفه»، مبانی فقهی حقوق اسلامی، شماره 15.
صدوق، محمد‌بن‌على، 1404ق، من لا یحضره الفقیه، تحقیق: على‌اکبر غفارى، قم، جماعة المدرسین.
صرامی، سیف‌الله، 1380، احکام حکومتی و مصلحت، مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت، تهران، نشر عبیر، 1380.
صلیبا، لویس، 2016م، السنة والشیعة؛ مذهبان أم دیانتان: بحث فی الخلاف بینهما لاسیّما فی المتعة، بیروت، دار والمکتبة بیبلون.
صنعانى، عبدالرزاق، بی‌تا، المصنف، تحقیق: حبیب الرحمن الاعظمى، المجلس العلمى.
طبرسى، فضل‌بن‌على، 1415ق، مجمع البیان، بیروت، مؤسسة الاعلمى.
طبری، محمد‌بن‌جریر، 1375، تاریخ طبری، انتشارات اساطیر.
ـــــ ، بی‌تا، جامع البیان فی تفسیر القرآن، بیروت، دار المعرفة.
طبسی، نجم‌الدین، 1375، ازدواج موقت در گفتار صحابه و تابعین، دلیل ما.
طوسی، محمد‌بن‌حسن، 1365، تهذیب الأحکام، مقدمه: شهاب‌الدین مرعشی، تهران، فراهانی.
ـــــ ، 1390، الاستبصار، تحقیق: سید حسن موسوى خرسان، تهران، دار الکتب الاسلامیة.
عاملی، جعفر مرتضی، 1423ق، زواج المتعة؛ تحقیق و دراسة، بیروت، المرکز الاسلامی للدراسات.
عبدالمجید محمد، محمود، 1411ق، حقوق المرأة بین الاسلام والدیانات الأخری، قاهره، مکتب مدبولی.
فراهیدی، خلیل‌بن‌احمد، 1409ق، کتاب العین، تحقیق: مهدی مخزومی و ابراهیم سامرائی، قم، مؤسسة دار الهجرة.
فروخ، عمر، 1984م، تاریخ الجاهلیة، بیروت، دار العلم للملایین.
قدیانی، عباس، 1384، تاریخ ادیان و مذاهب در ایران، بی‌جا، فرهنگ مکتوب.
قرطبی، محمد‌بن‌احمد، 1364، الجامع لأحکام القرآن، تهران، ناصر خسرو.
قسطلانی، احمد‌بن‌محمد، 1431ق، ارشاد الساری لشرح صحیح بخاری، تصحیح: صدقی جمیل عطار، بیروت، دار الفکر للطباعة والنشر والتوزیع.
کریستین سن، آرتورامانوئل، 1394، ایران در زمان ساسانیان، بی‌جا، نگاه.
کریمی‌نیا، مرتضی و حائری، شهلا، بهار و تابستان 1390، «بررسی ازدواج موقت در دائرة المعارف لیدن»، قرآن‌پژوهی خاورشناسان، شماره 10.
کلینی، 1363ش، الکافی، تصحیح و تعلیق: علی‌اکبر الغفاری، طهران، دار الکتب الاسلامیة.
مالک‌بن‌انس، 1407ق، الموطأ، تحقیق: محمد فؤاد عبدالباقى، بیروت، دار احیاء التراث العربى.
مسلم النیسابوری، بی‌تا، صحیح مسلم، بیروت، دار الفکر.
مصعب‌بن‌عبدالله الزبیری، 1999م، نسب قریش، تصحیح: اواریست لوی پرووانسال، قاهره، دار المعارف.
مفید، محمد‌بن‌محمد، 1410ق، المقنعة، قم، جماعة المدرسین.
مقریزی، احمد‌بن‌علی، بی‌تا، الخطط، حاشیه‌نویسی: خلیل منصور، بیروت، دار الکتب العلمیة، منشورات محمد علی بیضون.
موسوی، سید رضا، 1387، متعه در نگاه فقیهان مسلمان، مقالات و بررسی‌ها، دفتر 89.
نجاشی، 1416ق، رجال نجاشی، قم، مؤسسة النشر الاسلامی.
یعقوبی، ابن‌واضح، 1413ق، تاریخ یعقوبی، تحقیق: عبدالأمیر مهنا، بیروت، مؤسسة الاعلمی.
Burton, John, 1982, Mutu; Tamattu’ and istimta a: confusion of tafris. IN: R. HILLENBRAND (ED), PROCEEDINGS Union EuroPeenne des Arabisanls et Islamisants. Anahit Perikhanian, 1997, The Book of A Thousand Judgements (A Sasanian Law-Book), translated by Nina Garsoïan (Costa Mesa, Calif: Mazda. Wansbrough, John, 1997, Qur’anic Studies: Sources and Methods of Scriptural Interpretation. Oxford: Oxford University Press.
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 95 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 70 |
||