آمار
| تعداد نشریات | 50 |
| تعداد شماره‌ها | 2,353 |
| تعداد مقالات | 33,945 |
| تعداد مشاهده مقاله | 12,585,336 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 5,481,809 |
تأملی بر تمهیدات صفویان در ایجاد امنیت و رسیدگی به راه‌های حج | ||
| فصلنامه علمی پژوهشی تاریخ اسلام | ||
| مقاله 6، دوره 25، شماره 1 - شماره پیاپی 97، فروردین 1403، صفحه 143-175 اصل مقاله (1.37 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22081/hiq.2024.55114.1945 | ||
| نویسندگان | ||
| علیرضا فلاحتی* 1؛ شهربانو دلبری2؛ اردشیر اسدبیگی2 | ||
| 1دانش‌آموخته دکترای تخصصی تاریخ و تمدن ملل اسلامی، دانشگاه آزاد اسلامی مشهد، مشهد، ایران | ||
| 2دانشیار گروه تاریخ، دانشگاه آزاد اسلامی مشهد، مشهد، ایران | ||
| تاریخ دریافت: 08 مرداد 1398، تاریخ بازنگری: 26 آبان 1398، تاریخ پذیرش: 09 آذر 1398 | ||
| چکیده | ||
| صفویان (907ـ1135ق)، در راستای مشروعیت و مقبولیتبخشی به حاکمیت خود، اقدامات مهمی در زمینههای: سیاسی، نظامی، اقتصادی و مذهبی انجام دادند. از آنجا که آسان‌سازی و ایمن‌سازی سفر حج، همواره یکی از مؤلفههای اصلی قدرت پایدار در جوامع اسلامی محسوب میشد، صفویان ضمن برقرار کردن امنیت پایدار در سرحدات و شبکه ارتباطی قلمرو حکومت خویش، توجه بسیاری به احداث و تعمیر راه‌های ارتباطی، به‌ویژه مسیرهای زیارتی نمودند. || سال بیست و پنجم، شماره نود و هفتم، فروردین 140۳ در این مقاله، با بهره جستن از روش وصفی ـ تحلیلی، به این پرسش پاسخ داده شده که توجه صفویان به برقراری امنیت راه‌های حج و پیگیری مطالبات حجاج، تا چه اندازه در رونق حج تأثیر داشته است؟ یافتههای این پژوهش، نشان میدهد اگرچه صفویان در برخی سالها به دلایلی عزیمت ایرانیان به حج را ممنوع میکردند، اما در عین حال، به منظور کسب مشروعیت و تقویت حاکمیت خود، توجه ویژهای به فریضه حج و امنیت راه‌های آن و پیگیری مطالبات حجاج ایرانی از عثمانیها (699ـ1342ق) و حاکمان مسیر حج داشتند و این امر، رونق تجارت، رونق کاروان‌سراها و راهداریها و رفع بیکاری را به دنبال داشت. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| صفویان؛ حج؛ مسیر حج؛ خلافت عثمانی؛ تاریخ اقتصادی | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| A Reflection on the Arrangements of the Safavids in Providing Security and taking care of the Hajj routes | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Alireza Falahati1؛ Shahrbanoo Delbary2؛ Ardeshir Asadbeigi2 | ||
| 1Ph. D in History and Civilization of Islamic Nations, Islamic Azad University, Mashhad Branch, Mashhad, Iran | ||
| 2Associate professor of history, Islamic Azad University, Mashhad Branch, Mashhad, Iran | ||
| چکیده [English] | ||
| Safavids (1135- 907 A. H) took important measures in regard with the political, military, economic and religious fields in order to give legitimacy to their government. Since facilitating and securing the Hajj journey was always considered one of the main components of stable power in Islamic societies, Safavids, while establishing stable security at the borders and communication network of their territory, paid a lot of attention to the construction and repair of communicative roads especially pilgrimage routes. Taking advantages of the descriptive-analytical method of research, the question has been answered on the extent the attention of Safavids towards establishing the security of the Hajj routes and pursuing the demands of the pilgrims eas effective on the prosperity of the Hajj. The findings of this research clarify that although the Safavids in some years prohibited Iranians from going to Hajj for some reasons; at the same time, in order to gain legitimacy and to strengthen their government, they paid special attention to the virtue of Hajj and the security of roads and they pursued the demands of Iranian pilgrims from the Ottomans (1342- 699) and the rulers of the Hajj route, and this led to the prosperity of trade, the prosperity of caravanserais and highways, as well as the elimination of unemployment. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Safavids, Hajj, Hajj route, Ottoman Caliphate, economic history | ||
| مراجع | ||
|
ابناثیر، علی، 1385ق، الکامل فیالتاریخ، بیروت، دار صادر.
ابنجبیر، محمدبناحمد، 1986م، رحله، بیروت، دار مکتبة الهلال.
ابنخرداذبه، عبدالله، 1408ق، المسالک والممالک، بیروت: دار صادر.
ابنطباطبا علوی اصفهانی، ابراهیم، 1372، مهاجران آلابوطالب، ترجمه: عطایی، مشهد، آستان قدس رضوی.
ابنفقیه، احمد، 1416ق، البلدان، به کوشش: یوسف الهادی، بیروت: عالم الکتب.
اعتمادالسلطنه، محمدحسن، 1363ـ1367، تاریخ منتظم ناصری، تهران، چاپ محمداسماعیل رضوانی.
اقبالآشتیانی، عباس، 1395، تاریخ ایران بعد از اسلام، تهران، پر.
الوردی، علی، 1369ق، لمحات الاجتماعیة من تاریخ العراق، بغداد، الارشاد.
أمحزون، محمد، 1408ق، المدینة المنورة فی رحلة العیاشی، کویت، دار الأرقم.
انوری، حسن، 1382، فرهنگ فشرده سخن، ج2، تهران، سخن.
اوزون چارشی‌لی، اسماعیل حقی، 1368، تاریخ عثمانی، ترجمه: ایرج نوبخت، تهران، کیهان.
اولئاریوس، آدام، 1369، سفرنامه اولئاریوس؛ اصفهان خونین شاه‌صفی، ج2، ترجمه: حسین کردبچه، تهران، کتاب برای همه.
باستانی پاریزی، محمدابراهیم، 1375، سیاست و اقتصاد در عصر صفوی، تهران، امیرکبیر.
بانوی اصفهانی، 1374، سفرنامه منظوم حج، به کوشش: رسول جعفریان، تهران، مشعر.
براون،ادوارد، 1316، تاریخ ادبیات ایران، ج4، ترجمه: رشید یاسمى، چاپ اوّل، تهران، ابن‌سینا.
تاورینه، ژان باتیست، بی‌تا، سفرنامه تاورنیه، ترجمه: ابوتراب نوری، با تجدید نظر: حمید شیرانی، اصفهان، کتابخانه سینایی.
ترکمان، اسکندربیک، 1378، تاریخ عالم‌آرای عباسی، تصحیح: محمداسماعیل رضوانی، تهران، دنیای کتاب.
جعفرالخیاط، 1407ق، مکة فی المراجع الغربیة، ضمن موسوعة العتبات المقدسة، الطبعة الثانیة، بیروت.
جعفریان، رسول، 1373، به سوی ام القری، تهران، مشعر.
جعفریان، رسول ، 1379، صفویه در عرصه دین فرهنگ و سیاست، تهران، پژوهشکده حوزه و دانشگاه.
جعفریان، رسول ، 1387ـ1388، مقالات تاریخی، قم، دلیل ما.
جعفریان، رسول ، 1388، سیاست و فرهنگ روزگار صفوی، تهران، علم.
جعفریان، رسول ، 1401، پنجاه سفرنامه، تهران، علم.
حافظ ابرو، عبدالله، 1375، جغرافیای حافظ ابرو، تهران، میراث مکتوب.
حسینی، ضامن‌بن‌شدقم، 1378، تحفة الأزهار وزلال الأنهار، تهران، میراث مکتوب.
حسینی فسایی، حسن، 1382، فارسنامه ناصری، به کوشش: رستگار، تهران، امیرکبیر.
حسینی قمی، احمد، 1383، خلاصة التواریخ، تصحیح: احسان اشراقی، تهران، دانشگاه تهران.
خاتون‌آبادی، سید عبدالحسین، 1352، وقایع‌السنین والأعوام، به کوشش: بهبودی، تهران، اسلامیت.
خلیلی عراقی، محمدرضا، بی‌تا، با من به خانه خدا بیایید، تهران، شرکت طبع کتاب.
خنجی اصفهانی، فضل‌الله‌بن‌روزبهان، 1379، تاریخ عالم‌آرای امینی، تهران، خانواده.
دوسرسو، ژان آنتوان، 1391، علل سقوط شاه‌سلطان حسین، ترجمه: ولیالله شادان، تهران، کتاب‌سرا.
دوغان، أسرا، 1390، تاریخ حج‌گزاری ایرانیان، تهران، مشعر.
دوغان، أسرا ، «راه‌های حج در دوره صفویه»، مجله میقات حج، شماره 57.
دهخدا، علی‌اکبر، 1373، لغت‌نامه، تهران، مؤسسه لغت‌نامه دهخدا، دانشگاه تهران.
روملو، حسن، بی‌تا، احسن التواریخ، تهران، کتابخانه صدر.
رویمر، هانس روبرت، 1380، دوران صفویان، ترجمه: یعقوب آژند، چاپ اوّل، تهران، جامى.
سانسون، 1346، سفرنامه سانسون، ترجمه: تقی تفضلی، تهران، بینا.
سباعی، احمد، 1404ق، تاریخ مکه، مکه، نادی مکة الثقافی.
سرور، غلام، 1374، تاریخ شاهاسماعیل صفوی، ترجمه: محمدباقرآرام و عباسقلی غفاری‌فرد، تهران، مرکز نشر دانشگاهی.
سعد الراشد، سعد عبدالعزیز، 1414ق، درب زبیدة طریق الحج من الکوفة إلی مکة المکرمة، ریاض، دار الوطن.
سنجاری، علی، 1419ق، منائح الکرم، به کوشش: المصری، مکه، جامعة ام القری.
سیرو، ماکسیم، 1375، راه‌های باستانی ناحیه اصفهان و بناهای وابسته به آنها، ترجمه: مهدی مشایخی، تهران، سازمان ملی حفاظت آثار باستانی ایران.
سیرو، ماکسیم ، 1362، کاروان‌سراهای ایران و ساختمان‌های کوچک میان راه‌ها، ترجمه: عیسی بهنام.
سیستانی، ملک شاهحسین، 1383، احیاء الملوک: تاریخ سیستان تا عصر صفوی، به کوشش: ستوده، تهران، علمی و فرهنگی.
سیفی هروی، سیف‌‌بن‌‌محمد (آصف، محمد)، 1381، پیراسته تاریخنامه هرات، تهران، محمود افشار.
سیوری، راجر، 1372، ایران عصرصفوی، ترجمه: کامبیز عزیزی، تهران، مرکز.
شاردن، ژان، 1349، دائرة المعارف تمدن ایران، مدخل «سیاحت‌نامه شاردن»، ترجمه: محمد عباسی، چاپ دوم، تهران، امیرکبیر.
شاملو، ولی‌قلی، 1371، قصص الخاقانی، تصحیح: سید حسن سادات‌ناصری، تهران، وزارت فرهنگ.
شاو، استانفوردجی، 1370، تاریخ امپراتوری عثمانی، ترجمه: محمود رمضانزاده، مشهد، آستان قدس رضوی.
صفت‌گل، منصور، 1374، ساختار نهاد و اندیشه دینی در ایران عصر صفوی، تهران، رسا.
صفوی، سام میرزا، 1389، تذکرة تحفه سامی، یزد، سامی.
طبری، محمدبنجریر، 1412ق، تاریخ طبری، به کوشش: محمد ابوالفضل، بیروت، دار احیاء التراث العربی.
عبدالغنی‌بن‌اسماعیل، 1419ق، الحقیقة والمجاز فی رحلة بلاد الشام ومصر والحجاز، به کوشش: ریاض عبدالحمید، دمشق، دار المعرفة.
غفاری قزوینی، احمد، 1343، تاریخ جهان‌آرا، تهران، حافظ.
فرشباف ابریشمی، محمدرضا، 1399، صفویان از ظهور تا زوال، تهران، آواژه ابریشمی.
کروسینسکی، تادوزیودا، 1363، سفرنامه کروسینسکی، ترجمه: عبدالرزاق مفتون دنبلی، تصحیح: مریم میراحمدی، تهران، توس.
کمپفر، انگلبرت، 1360، سفرنامه کمپفر به ایران، ترجمه: کیکاووس جهانداری، تهران، خوارزمی.
لوفت، پاول، 1380، ایران در عهد شاه‌عباس دوم، ترجمه: کیکاووس جهانداری، تهران، وزارت امور خارجه.
مشیزی، میر محمدسعید، 1369، تذکره صفویه، تهران، علم.
مقدسی بشاری، محمد، 1411ق، احسن التقاسیم، قاهره، مکتبة مدبولی.
مهدوی، عبدالرضا هوشنگ، 1369، تاریخ روابط خارجی ایران، چاپ چهارم، تهران، انتشارات امیرکبیر.
نطنزی، محمدبن‌هدایت‌الله افوشته‌ای، 1383، نقاوة الآثار، به اهتمام: احسان اشراقی، تهران، دانشگاه تهران.
نوایی، عبدالحسین، 1360، اسناد و مکاتبات سیاسی ایران از سال 1038تا1105ق، تهران، بنیاد فرهنگ ایران.
نوایی، عبدالحسین، 1368، شاه‌طهماسب صفوی؛ مجموعه اسناد و مکاتبات تاریخی، تهران، ارغوان.
نوربخش، مسعود، 1370، با کاروان تاریخ: مروری بر تاریخچه سفر و سیاحت در ایران از باستان تا امروز، تهران، ایران‌شهر.
نوروزی، جمشید، 1391، تمدن ایران در دوره صفویه، تهران، مدرسه.
وحید قزوینی، محمدطاهر، 1329، عباسنامه: شرح زندگانی 22ساله شاه‌عباس ثانی، تصحیح: ابراهیم دهقان، اراک، کتاب‌فروشی داودی.
هیلن براند، رابرت، 1377، معماری اسلامی، ترجمه: ایرج اعتصام، تهران، شرکت پردازش و برنامه‌ریزی شهری.
هینتس، والتر، 1362، تشکیل دولت ملی در ایران حکومت آققویلو و ظهور دوران صفوی، ترجمه: کیکاوس جهانداری، تهران، خوارزمی. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 72 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 53 |
||