میری بالاجورشری, سیده مهشید, محمودی, امیررضا. (1403). واکاوی مسائل اخلاقی در زمینه هوش مصنوعی با نگاهی به اخلاق اسلامی. اسلام و مطالعات اجتماعی, 20(6), 97-123. doi: 10.22081/jare.2024.68803.1901
سیده مهشید میری بالاجورشری; امیررضا محمودی. "واکاوی مسائل اخلاقی در زمینه هوش مصنوعی با نگاهی به اخلاق اسلامی". اسلام و مطالعات اجتماعی, 20, 6, 1403, 97-123. doi: 10.22081/jare.2024.68803.1901
میری بالاجورشری, سیده مهشید, محمودی, امیررضا. (1403). 'واکاوی مسائل اخلاقی در زمینه هوش مصنوعی با نگاهی به اخلاق اسلامی', اسلام و مطالعات اجتماعی, 20(6), pp. 97-123. doi: 10.22081/jare.2024.68803.1901
میری بالاجورشری, سیده مهشید, محمودی, امیررضا. واکاوی مسائل اخلاقی در زمینه هوش مصنوعی با نگاهی به اخلاق اسلامی. اسلام و مطالعات اجتماعی, 1403; 20(6): 97-123. doi: 10.22081/jare.2024.68803.1901
1گروه حقوق، واحد لاهیجان، دانشگاه آزاد اسلامی، لاهیجان، ایران.
2گروه حقوق، واحد لاهیجان، دانشگاه آزاد اسلامی، لاهیجان، ایران
تاریخ دریافت: 09 فروردین 1403،
تاریخ بازنگری: 21 اردیبهشت 1403،
تاریخ پذیرش: 22 اردیبهشت 1403
چکیده
امروزه یکی از موضوعات بحث برانگیز، هوش مصنوعی می‌باشد؛ که به طور گسترده به عنوان قابلیت یک ماشین برای انجام عملیات هوشمندانه مانند استدلال، یادگیری، ارتباط و سایر رفتارهای هوشمندانه تعریف می‌شود. هدف اصلی تحقیقات در حوزه هوش مصنوعی، تولید سیستم‌هایی است که به شکلی شبیه به انسان عمل کنند و دارای ویژگی‌هایی مانند آگاهی، تفکر و اخلاق باشند. بنابراین ضرورت دارد که در سیستمهای هوش مصنوعی که قادر به تفکر و آگاهی هستند، اخلاق مصنوعی وجود داشته باشد تا آن‌ها به هیچ کدام از موجودات زنده به طور مستقیم یا غیرمستقیم آسیب نرسانند. در غیر این صورت، نبود پایه اخلاقی برای این سیستم‌ها می‌تواند مشکلاتی را برای انسان‌ها و موجودات دیگر به وجود بیاورد. در اسلام اخلاق در زمینه رفتار و اعمال انسان‌ها در نظام جامعه از اهمیت بالایی برخوردار است. بنابراین، هنگام طراحی و استفاده از هوش مصنوعی، رعایت اصول اخلاقی اسلامی می‌تواند بهبود و کیفیت کارکرد سیستمهای هوشمند را تضمین کند. پرسش اصلی در پژوهش حاضر این است که در زمینه هوش مصنوعی چه چالش های اخلاقی وجود دارد؟ لذا هدف این مقاله تبیین چالش های اخلاقی در زمینه هوش مصنوعی با رویکردی بر اخلاق اسلامی می باشد.
1Department of Law, Lahijan Branch, Islamic Azad University, Lahijan, Iran.
2Department of Law, Lahijan Branch, Islamic Azad University, Lahijan, Iran.
چکیده [English]
Artificial intelligence, which is one of the most debated subjects of today, is defined as the intelligent behaviors of a machine such as reasoning, learning, communicating etc.in a broad sense. The main purpose of artificial intelligence studies is to produce an artificial intelligence system that is conscious, able to think and having a moral status in a similar way to human beings. In this respect, it is necessary to integrate an artificial ethics in order to prevent artificial intelligence systems that can think and become conscious as a possibility, in order to prevent harm to both human beings and other living things. Otherwise, the lack of ethical status of these artificial intelligence systems may pose a problem both for the human race and for other living things. In Islam, ethics is very important in the field of human behavior and actions in the society. Therefore, when designing and using artificial intelligence, compliance with Islamic ethical principles can be improved and guarantee the quality of work of intelligent systems. The main question in the current research is what are the ethical challenges in the field of artificial intelligence? The aim of the article is to explain the ethical challenges in the field of artificial intelligence with this perspective on Islamic ethics.
تشکری صالح، ابوذر و محمود رجبی (1397)، «بررسی توان رقابت هوش مصنوعی با ذهن انسان از منظر قرآن»، قرآن‌شناخت، دوره11، ش2، ص5-20.
چناری، مهین و اعظم شبستانی (1400)، «پیش‌بینی میزان آشنایی با اخلاق در فضای مجازی با استفاده از سواد رسانهای و شایستگیهای فناورانه»، اخلاق در علوم و فناوری، سال16، ش1، ص154-158.
ربیعیزاده، احمد (1400)، «کاربرد هوش مصنوعی در پژوهشهای علوم اسلامی»، ره‌آورد نور، دوره20، ش74، ص28-37.
رمضانی، مجید و محمدرضا فیضی درخشی (1392)، «اخلاق ماشین، چالشها و رویکردهای مسائل اخلاقی در هوش مصنوعی و ابرهوش»، اخلاق در علوم و فناوری، سال8، ش4، ص1-9.
شریعتی، فهیمه و محمدرضا اکبرزاده (1401)، »مقایسۀ ماهوی هوش انسانی با هوش مصنوعی از منظر فلسفۀ اسلامی»، حکمت معاصر، دوره13، ش2، ص89-117.
صراف‌زاده، شقایق و احسان ابوطالب (1402)، «اهمیت اخلاق در استفاده از هوش مصنوعی در آموزش پزشکی»، پژوهش در آموزش علوم پزشکی، سال15، ش2، ص1-4.
مهدیانی، محمدرضا (1400)، «جایگاه اخلاق در فضای مجازی»، پژوهش مطالعات علوم اسلامی، دوره3، ش30، ص39-51.
هوشیار، مسعود (1384)، «هوش مصنوعی و سیستمهای اخلاق»، علوم خلاقیت‌شناسی و حل مسئلۀ ابداعی، ش9، ص44-54.
Adalı, Eşref (2017). Yapay Zekâ. İnsanlaşan Makineler ve Yapay Zekâ içinde, haz. Mehmet Karaca, 8-13, İstanbul: İstanbul Teknik Üniversitesi Vakfı Yayınları.
Ağırman, Handan (2018). “Etik Sürücüsüz Araç Mümkün müdür?”. III. Ulusal Uygulamalı Etik Kongresi, ODTÜ.
Allahverdi, Novruz (2002). Uzman Sistemler: Bir Yapay Zekâ Uygulaması. İstanbul: Atlas Yayınları.
Asimov, Isaac (2006). Ben, Robot. (Çev. Ekin Odabaş), İstanbul: İthaki Yayınları.
Atrkinson M ve Boden A. (1979). “Artificial İntelligence and Natural Man”. Philosophical Quarterly, s. 130-132.
Başkurt, Batuhan (2018). “Keskin Kılıç: Yapay Zekâ”. Ankara Teknoloji Geliştirme Bölgesi kurucu ve İşleticisi A. Ş. sayı: 13, s. 7.
Çelebi, Ömer, Faruk (2017). “Yapay Zekâ ve Etik’. İstanbul Medeniyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, s. 1-20.
Çelebi, Vedat (2019). “Searle ve Nagel’in Bilinç Kuramlarında Fizikalizm Eleştirisi Bağlamında Yapay Zekânın Sınırı Tartışması”. Beyhtülhikme Felsefe Dergisi, 9, 2, s. 351-376.
Crick, Francis (2005). Şaşırtan Varsayım (İnsan Varlığının Temel Sorularına Yanıt Arayışı). (Çev. Sabit Say), Ankara: Tübitak Yayınları.
Dore, Fatma (2012). “Güçlü Yapay Zekâya Karşı Çin Odası Argümanı”. Sosyal Bilimler Dergisi, XIV, 1, s. 23-38.
Gödelek, Kamuran (2013). Zihin Felsefesi. Eskişehir. Anadolu Üniversitesi Yayınları.
Gökhan, İnce (2017). İnsanlığın Yapay Zekâyla İmtihanı. İnsanlaşan Makineler ve Yapay Zekâ içinde, haz. Mehmet Karaca, 26-30, Sayı 75. İstanbul Teknik Üniversitesi Vakfı Yayınları.
Kaku, Mıchıo (2016). Geleceğin Fiziği. (Çev. Yasemin Saraç Oymak ve Hüseyin Oymak), Ankara: ODTÜ Geliştirme Vakfı Yayıncılık.
Kant, Immanuel (2013). Ahlâk Metafiziğinin Temellendirilmesi. (Çev. İoanna Kuçuradi), Ankara: Türkiye Felsefe Kurumu Yayınları.
Köse, Utku (2018). “Güvenli Yapay Zekâ Sistemleri İçin İnsan Denetimli Bir Model Geliştirilmesi”. Mühendislik Bilimleri ve Tasarım Dergisi 6, 1, s. 93- 107.
Penrose, Roger (1997). Kral’ın Yeni Usu (Bilgisayar ve Zekâ). (Çev. Tekin Dereli), Ankara: Tübitak Popüler Bilim Kitapları.
Platon (2013). Menon. (Çev. Furkan Akderin), İstanbul: Say Yayınları.
Searle, John (2005). Akıllar, Beyinler ve Bilim. (Çev. Kemal Bek), İstanbul: Say Yayınları.
Turing, A., M. (2008). Bilgi İşlem Makineleri ve Zekâ. Aklın Gözü içinde, haz. Douglas R. Hofstadter ve Daniel C. Dennet, (Çev. Füsun Doruker), 59- 73. İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi.
Uyar, Tevfik (2017). Ya Yapay Ahlâk. İnsanlaşan Makineler ve Yapay Zekâ içinde, haz. Mehmet Karaca, Sayı 75, 18-21. İstanbul: İstanbul Teknik Üniversitesi Vakfı Yayınları.
