سند جنبش جهانی تعهد به خانواده

اجتماعی

برگ زرین ایران در سازمان ملل برای تمام ملت‌ها

سند جنبش جهانی تعهد به خانواده

دکتر معصومه طباطبایی 

مدرس حوزه و دانشگاه

بازنگری در رویکرد شهید رئیسی در حوزه خانواده نشان می‌دهد سیاست‌، تدابیر و خدمات دولت سیزدهم در زمینه خانواده‌محوری و تقویت بنیان خانواده، اثر مثبتی داشته است. اولین گام، انتخاب یک خانم دغدغه‌مند در معاونت امور زنان به‌عنوان نماینده زنان جامعه است. همچنین جلسه‌های اندیشه‌ورزی با حضور بانوان فرهیخته کشور با تخصص‌های مختلف برگزار می‌شد که نشان از اهمیت مسایل بانوان و بنیان خانواده دارد.

شعار شهید رئیسی در زمینه خانواده، خانواده اصیل مبتنی بر فطرت انسانی بود و از آن دفاع می‌کرد. همین نگاه توجه و حساسیت ویژه نسبت به خانواده را نشان می‌دهد. یعنی ایشان خانواده و اصالت خانواده را جدا از فطرت انسانی نمی‌دانست؛ توجه و اصیل دانستن بنیان خانواده بسیار ارزشمند است.

درباره مساله «جوانی جمعیت» در دولت سیزدهم زیرساخت‌هایی تدبیر شد تا بازنگری شود در سیاست‌های اشتباهی که در دولت‌های قبل در زمینه کاهش جمعیت وجود داشت. بررسی سیاست‌های غلط، آسیب‌شناسی و برنامه‌ریزی برای پروژه‌های بلندمدت 5 و 10 ساله انجام شد. دولت سیزدهم، سیاست‌های تشویقی کوتاه مدتی هم برای خانواده‌ها داشت. این تشویق‌ها کمک کرد تا خانواده‌ها به فرزندآوری ترغیب شوند. از طرف دیگر برای بصیرت‌افزایی و تغییر نگرش خانواده‌ها از تولید محتوای رسانه‌ای تا ابلاغ‌ به صداوسیما، برنامه‌سازان و سیاست‌گذاران رسانه‌ای و فضای مجازی و تولید متون علمی انجام شد تا در زمینه جوانی جمعیت از نظر محتوایی و زیرساختی، تدابیر ویژه چندجانبه‌ای اتخاذ شود.

باتوجه به حساسیت‌ها و ضرورت‌هایی که در فرمایشات مقام معظم رهبری در سالگرد بنیانگذار انقلاب اسلامی مطرح شد و توصیه‌هایی که در فرمایش‌های قبلی ایشان نسبت به تبیین مسایل مختلف و احکام داشتند، به نوعی راه را روشن‌تر و وظیفه را برای همه سنگین‌تر بیان کردند.

نگاه به زندگی آیت‌الله رئیسی، نشان می‌دهد که محبوبیت او متاثر از ویژگی‌های خاص فردی و اجتماعی است. برخی افراد در کنشگری و فعالیت‌های اجتماعی؛ چه در داخل و چه خارج، به مسئولیت‌ صرفا به‌عنوان شغل، نگاه می‌کنند، اما وقتی روش و منش آیت‌الله رئیسی و شهدای خدمت را مرور می‌کنیم، متوجه می‌شویم آن‌ها شغل خود را به‌عنوان موهبتی از طرف خداوند می‌‌دیدند تا بتوانند به خالق و خلق خدمت کنند. این، تلنگری برای ماست که در هر موقعیت و جایگاهی، شرایط و عرصه را فارغ از تعلقات دنیایی و فقط برای رضای خدا ببینیم و عمل کنیم.

نکته بعدی که در سیره و روش آیت‌الله رئیسی، مردم‌داری او بود. اخبار سه سال اخیر نشان از مدارا با مردم، خدمت‌گزاری به مردم، داشت که خصوصیت ذاتی او بود. او درد و رنج مردم را حس می‌کرد و برای التیام غم مردم تمام تلاش خود را متواضعانه انجام می‌داد و به کرامت انسانی توجه داشت.

روحیه جهادی او یک ویژگی خاصی بود. در بحران‌های خاص مانند سیل و زلزله، در صف اول خدمت بود و آخرین سفری که داشت، مؤید همین مساله است.

ولایت‌مداری، ویژگی دیگر او بود. با وجود در اختیار داشتن امکانات و اعتبارات، خود را ملزم به اطاعت از رهبری می‌دانست. سرفصل اصلی عملکردش، تبعیت تام از ولی فقیه بود.

مرور روش و نگرش او نسبت به جایگاه خانواده، نشان از افق‌های روشنی دارد. تعامل او با افراد خانواده به‌خصوص دختران نشان می‌دهد که تعامل پدر با آن‌ها فراتر از یک رابطه پدر و دختری است و پیگیری ایشان نسبت به ارتقای فردی و اجتماعی همسر و فرزندان، نشان‌دهنده توجه ویژه نسبت به جایگاه زن است. 

او نه‌تنها در دوره ریاست‌جمهوری، نگاه ویژه‌ای به خانواده داشت و تفکرش خانواده‌محور بود، بلکه در قوه قضاییه یا در دوران خدمت در آستان قدس رضوی هم سیاست‌ها، برنامه‌ها و عملکردش، خانواده‌محور بود. نگاه متعالی نسبت به جایگاه خانواده به‌ویژه تحکیم خانواده و تسهیل در امر ازدواج داشت.

در دوران ریاست جمهوری، متمرکز بر مساله خانواده‌محوری بود. توجه به کرامت زن و خانواده، در موقعیت‌های مختلف و سیاست‌های کلیدی جامعه دیده می‌شود. اولین قدم دولت سیزدهم، تدبیر نسبت به جوانی جمعیت بود که سیاست‌های مختلفی در این زمینه اتخاذ شد. گام اول از نظر فرهنگی و تشویق خانواده‌ها برای فرزندآوری بود. دولت سیزدهم، سیاست‌های تشویقی برای خانواده‌هایی وضع کرد که تمایل به فرزندآوری داشتند و آن‌ها را به فرزندآوری ترغیب کرد. تامین مسکن برای این خانواده‌ها باعث تسهیل در امر فرزندآوری و افزایش جمعیت شد. برنامه‌ریزی برای جوانی جمعیت با تسهیل در ازدواج هم یکی دیگر از رویکردها بود. جدیت برای تحکیم بنیان خانواده و ازدواج آسان با تخصیص وام‌های ازدواج، در دولت سیزدهم پرتکرار بود. ریل‌گذاری‌های خوبی در این دوره انجام شد که اگر در دولت‌های بعدی مورد توجه قرار بگیرد، نتایج مطلوبی طبق منویات مقام معظم رهبری در فرهنگ‌سازی افزایش جمعیت و تدبیر در زمینه چالش کاهش جمعیت خواهیم داشت.

همچنین تسهیلاتی برای دانشجویان نومزدوج انجام شد و کمک کرد تا دانشجویان کنار تحصیل، تمایل به ازدواج و تشکیل خانواده داشته باشند.

آیت‌الله رئیسی در موضوع خانواده پیشنهادی در مجمع عمومی سازمان ملل مطرح کرد که حائز اهمیت است. سند «جنبش جهانی تعهد به خانواده»، یکی از ابتکارات و برگ زرین دولت رئیسی است که باید به این رسالت بزرگ و سیاست مهم توجه ویژه شود. هر فردی باید به‌عنوان مبلّغ این عرصه، این سیاست را روشنگری و تبیین کند.

این ایده جهانی زمانی در سازمان ملل مطرح شد که بنیان خانواده در بسیاری از کشورهای غربی رو به تزلزل و تحت آموزه‌های لیبرالیسم و اومانیسم است. علاوه‌بر کشورهای غربی در برخی کشورهای شرقی هم بحران خانواده وجود دارد. برداشت‌های نادرستی از خانواده وجود دارد. مثلا عدم تمایل به ازدواج متعهدانه و رسمی، تولد فرزندان نامشروع، سقط جنین، سرگردانی هویت و برچسب‌های مکرر جنسیتی، دوری از اخلاق و معنویت دینی، پدیده مادری کردن دختران نوجوان بدون حضور پدر فرزند، شیوع هرزه‌انگاری مجازی، روابط آزاد میان افراد هم‌جنس به نام ازدواج، تمایل به حیوان‌پروری به جای فرزندپروری، از چالش‌هایی است که در جامعه غرب اتفاق افتاده است. متاسفانه وجود این مشکلات در فرهنگ‌ها و خرده‌فرهنگ‌ها، بر فرهنگ شرق و در فرهنگ ملی ما هم اثر گذاشته است. وظیفه ما این است که نسبت به مبانی لیبرالیستی و اومانیستی آگاهی داشته باشیم و این آگاهی باید فارغ از ناراحتی‌ها و سوگواری‌های هیجان‌مدارانه باشد و با عقلانیت کامل کمک کند تا تدبیر درستی برای رفع این بحران‌ها بیندیشیم. 

آیت‌الله رئیسی در سخنرانی خود در مجمع سازمان ملل تاکید کرد: «ما امروز نیازمند جنبش جهانی تعهد به خانواده هستیم تا همه اعضای خانواده، زندگی گرمی را کنار هم تجربه کنند.»

متاسفانه در برخی خانواده‌ها، اعضای خانواده ظاهرا هم‌خانه هستند، اما هم‌خانواده نیستند و هریک، خانه را به‌عنوان خوابگاهی برای استراحت چندساعته، فارغ از تعامل‌های صمیمی و گرم و روابط عاطفی می‌دانند.

رئیسی در سخنرانی سازمان ملل، به حمله‌های سازمان‌یافته‌ای که به ساحت مقدس قرآن کریم شد و به اسلام‌ستیزی اشاره کرد. تاکید کرد: «در جنگ علیه اسلام، شاهد جنگ علیه خانواده نیز هستیم. خانواده اصیل‌ترین، دیرپاترین، بنیادی‌ترین و فطری‌ترین نهاد بشری است که امروز در معرض تهدید قرار گرفته است. امروز جنایت علیه بشریت، فقط اشغال سرزمین‌ها و کشتار بی‌گناهان و استعمار ملت‌ها نیست، بلکه هجوم به پناهگاه فطری و طبیعی بشر یعنی خانواده نیز جنایت علیه بشریت است. حفاظت از حریم خانواده و ازدواج که از وصلت یک زن و یک مرد شکل می‌گیرد، یک واقعیت جهانی است که باید به دستور کار مشترک جهانی تبدیل شود.»

دقت نظر آیت‌الله رئیسی نسبت به حریم خانواده، مورد توجه است و از بین مباحث مختلفی که سرفصل مسایل مهم روز جهان است، بنیادی‌ترین و مهم‌ترین مساله را با بهره‌گیری از کلام قرآن کریم انتخاب کرد. او همه را به بحث بنیان خانواده، فارغ از ادیان، مرزها، فرقه‌ها و نژادهای مختلف توجه داد که بنیان خانواده یکی از اصلی‌ترین و بنیانی‌ترین جایگاه‌ها برای تربیت نسل بشر و انسان‌هاست. هر اتفاقی در خانواده می‌افتد، اثر مستقیمی را بر جامعه، فرهنگ و تمدن دارد که او این موضوع را ریل‌گذاری و تبیین کرد. وظیفه ما تبیین و روشنگری این سند و ایجاد زمینه‌ای برای تحقق تحکیم بنیان خانواده و یکی از اصلی‌ترین و بنیادی‌ترین مسایل برای رفع بسیاری از آسیب‌ها و بحران‌هاست.

اگر به کانون خانواده که متاثر از فرهنگ ملی و مذهبی ماست توجه نکنیم، نمی‌توانیم برای رفع مسایل، مشکلات و آسیب‌های دیگر درست عمل کنیم.

برای پرداختن به منویات مقام معظم رهبری در حوزه خانواده، فرهنگ و جوانی جمعیت نیاز است که دولت بعدی هم در ریلی که دولت سیزدهم برنامه‌ریزی کرده، مسیر را ادامه دهد تا برنامه‌هایی به نتیجه برسد که برای تحکیم خانواده، جوانی جمعیت، تسهیل‌گری ازدواج و آسیب‌های اجتماعی تدبیر شده است.