آمار
| تعداد نشریات | 54 |
| تعداد شماره‌ها | 2,521 |
| تعداد مقالات | 35,774 |
| تعداد مشاهده مقاله | 15,223,102 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 6,891,770 |
فلسفه حق مالکیت از منظر اسلامی؛ راهکار مبنایی برون‌رفت از چالش دخالت یا عدم دخالت دولت در حوزه رفاه اجتماعی | ||
| فلسفه حقوق | ||
| دوره 2، شماره 2، دی 1402، صفحه 47-66 اصل مقاله (4.82 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22081/phlq.2024.68664.1056 | ||
| نویسندگان | ||
| سید سعید وصالی1؛ محسن دبیریان* 2 | ||
| 1دانشیار، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران | ||
| 2دانشجوی دکتری، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران | ||
| تاریخ دریافت: 10 اسفند 1402، تاریخ بازنگری: 15 آذر 1403، تاریخ پذیرش: 16 مرداد 1403 | ||
| چکیده | ||
| یکی از حقوق اساسی افراد انسان، حق مالکیت می‌باشد که از مباحث ریشه‌ای و مهم رفاه اجتماعی است؛ چرا که ممنوعیت یا جواز ورود دولت‌ها به عرصه سیاست‌های اجتماعی و اقتصادی، وابسته به مبانی نظری حقوق مالکیت انسان‌ها است. معمولاً اندیشمندانی که در مورد حق مالکیت نظری ارائه کرده‌اند، یا ریشه و منشأ این حق را طبیعی و ذاتی پنداشته‌اند و یا آن را صرفاً برآمده از قراردادها و اعتباریات درون جامعه دانسته‌اند. برجسته شدن مالکیت خصوصی و یا مالکیت عمومی در میان نظریات اندیشمندان علوم اجتماعی، از دل این دو نوع مبنای فلسفی بیرون می‌آید. پژوهش حاضر با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی، نظرات هر دو دسته را در کنار نظریه سوم که مبانی آن برآمده از آیات و روایات اسلامی است، بررسی کرده است. در نظریه اسلامی، حق امانی مالکیت صرفاً به خداوند اختصاص دارد و انسان و اجتماع جانشین خداوند در این حق هستند. لذا، به تناسب موضوع مالکیت، گاهی این جانشینی برعهده فرد انسانی بوده و مالکیت خصوصی معتبر می‌باشد، و گاهی هم این جانشینی برعهده اجتماع مردم است که مالکیت عمومی معتبر خواهد بود. در نظریه اسلامی حق امانی علاوه‌بر مالکیت عمومی و مالکیت خصوصی، به جایگاه مالکیت دولتی در مالکیت مزدوج می‌پردازد. نتیجه اینکه، در نظریه مالکیت امانی برخلاف دو دسته نظریه مالکیت قراردادی و مالکیت طبیعی، نه حقوق جمع پایمال خواهد شد و نه اینکه حق فرد ضایع می‌شود و هیچ کدام فدای دیگری نمی‌شود. به این ترتیب پایه‌‌های فلسفی رفاه اجتماعی عدالت‌محور در جامعه بنا می‌شود. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| حق مالکیت؛ مالکیت خصوصی؛ مالکیت عمومی؛ مالکیت مزدوج؛ مالکیت امانی؛ حق طبیعی؛ حق قراردادی | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| The Philosophy of Property Rights from the View of Islam; The Basic Solution to Overcome the Challenge of State’s intervention or None in the Field of Social Welfare | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Said Vesali1؛ Mohsen Dabiriyan2 | ||
| 1Associate Professor, Department of Cooperatives and Social Welfare, Faculty of Social Sciences, Allameh Tabataba'i University, Tehran, Iran | ||
| 2PhD. Student, Faculty of Social Sciences, Allameh Tabataba'i University, Tehran, Iran | ||
| چکیده [English] | ||
| One of the most fundamental rights of human beings is the right to property, which is called as the essential and important topic of social welfare. Because the prohibition or permission of states to enter the field of social and economic policies pertains to the theoretical foundations of human property rights. Usually, the thinkers having presented an opinion about the right to property, either consider the origin and emergence of the right to be natural and inherent, or considered it as a mere result of contracts and credits within the society. The prominence of private property or public property among the rest ideas of social scientists comes from the heart of the two types of philosophical basis. The current research here, has examined the opinions of both groups by hiring the descriptive-analytical method, comparing the third theory, whose foundations are derived from Islamic verses and traditions. According to the Islamic theory, the right to trust property belongs only to God Almighty, and human and society are God's successors on it. Therefore, regarding the issue of ownership, sometimes the succession is viewed as the responsibility of human being and thus private ownership is valid, and occasionally the succession is on the burden of the community of people, hitherto whole public ownership will be valid. In the Islamic theory of trust right, besides public and private ownership, it deals with the position of state ownership in relation with the mere collective one. To wrap up, from the theory of trust ownership, unlike the two categories of the theory of contractual ownership and natural one, neither collective rights is violated, nor individual rights, and they are neither neglected never ignored one after the other. In this way, the philosophical foundations of justice-oriented social welfare are established in the society. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| property right, private property, public property, collective property, trust property, natural right, contractual right | ||
| مراجع | ||
|
قرآن کریم.
ارسطو (1364). سیاست. ترجمه حمید عنایت. تهران: سپهر.
امینی، منصور (1396). احترام به حق مالکیت در حقوق اساسی. تحقیقات حقوقی، شماره 79.
بهشتی، سید محمد (1375). اهمیت شیوه تعاون از دیدگاه شهید مظلوم آیت‌الله دکتر بهشتی. تعاون، شماره 59.
پیلوار، رحیم (1391). فلسفه حق مالکیت. تهران: شرکت سهامی انتشار.
جوادی آملی، عبدالله (1389). فلسفه حقوق بشر. قم: مرکز نشر اسراء.
حکیمی، محمدرضا؛ حکیمى، محمد؛ حکیمى، على (1380). الحیاه. ترجمه احمد آرام. تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامى، ج3.
دورانت، ویل (1387). تاریخ تمدن. ترجمه احمد آرام. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی، ج1.
رالز، جان (1394). عدالت به‌مثابه انصاف. ترجمه عرفان ثابتی. تهران: ققنوس.
رجایی، سید محمدکاظم؛ معلمی، سید مهدی (1394). درآمدی بر مفهوم عدالت اقتصادی و شاخص‌های آن. قم: موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
رضایی‌زاده، محمدجواد (1398). الگوی مطلوب رویکرد فقهی- حقوقی در حدود دخالت دولت در مالکیت خصوصی. پژوهشنامه حقوق اسلامی، شماره 49.
روسو، ژان ژاک (1379). قرارداد اجتماعی (متن و در زمینه متن). ترجمه مرتضی کلانتریان. تهران: آگاه.
صدر، محمدباقر (1349). اقتصاد ما. ترجمه ع. اسپهبدی. تهران: موسسه انتشارات اسلامی، ج2.
صدر، محمدباقر (1350). اقتصاد ما. ترجمه محمدکاظم بجنوردی. تهران: موسسه انتشارات اسلامی، ج1.
طالب، مهدی (1387). اصول و اندیشه‌های تعاونی. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
طالقانی، سید محمود (1344). اسلام و مالکیت. تهران: شرکت سهامی انتشار.
طباطبایی، سید محمدحسین (1374). ترجمه تفسیر المیزان. ترجمه محمدباقر موسوى همدانى. قم: دفتر انتشارات اسلامی، ج2.
طباطبایی، سید محمدحسین (1388). انسان از آغاز تا انجام. قم: مؤسسه بوستان کتاب.
طبرسى، على بن حسن (1385ق). مشکاة الأنوار فی غرر الأخبار. نجف: المکتبة الحیدریة.
عاصم‌اوغلو، دارون؛ رابینسون، جیمز (1398). دالان باریک. ترجمه محمدرضا فرهادی‌پور. تهران: پگاه روزگار نو.
عاملی، جعفر مرتضی (1424ق). السوق فی ظل الدولة الإسلامیة. المرکز الإسلامی للدراسات.
عنایت، حمید (1390). بنیاد فلسفه سیاسی در غرب. تهران: انتشارات زمستان.
فروغی، محمدعلی (1344). سیر حکمت در اروپا. تهران: انتشارات زوار.
فولادوند، عزت‌الله (1390). فلسفه و جامعه و سیاست. تهران: نشر ماهی.
فیتزپتریک، تونی (1381). نظریه رفاه. ترجمه هرمز همایون‌فر. تهران: موسسه عالی پژوهش تأمین اجتماعی.
قائمی‌نیا، علی‌اصغر (1395). پول در اقتصاد اسلامی از دید اعتباریات علامه طباطبایی. اقتصاد اسلامی، شماره 63، ص89-69.
قطب، سید (1392). عدالت اجتماعی در اسلام. ترجمه محمدعلی گرامی و سید هادی خسروشاهی. قم: مؤسسه بوستان کتاب.
مصباح یزدی، محمدتقی (1388). نگاهی گذرا به حقوق بشر از دیدگاه اسلام. قم: مؤسسه آموزشى و پژوهشى امام خمینى.
موسوی، سید عباس (1395). بررسی تکوینی یا اعتباری بودن حق از دیدگاه آیت‌الله مصباح. معرفت فلسفی، 14(2).
ناگهی، حسین (1398). نقش اعتباری بودن مالکیت و امانی بودن اموال انسان در بازتوزیع ثروت از منظر قرآن. معرفت، شماره 265.
نبویان، سید محمود (1397). بررسی منشأ حق‌های طبیعی بشر. آیین حکمت، شماره 37.
واعظی، احمد (1393). نقد و بررسی نظریه‌های عدالت. قم: موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 502 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 261 |
||