آمار
| تعداد نشریات | 54 |
| تعداد شماره‌ها | 2,388 |
| تعداد مقالات | 34,317 |
| تعداد مشاهده مقاله | 13,016,219 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 5,718,136 |
شاخصه‌های فرهنگ عرب جاهلی و پیوند بین آنها از منظر قرآن کریم | ||
| تاریخ اسلام | ||
| مقاله 1، دوره 25، شماره 2 - شماره پیاپی 98، تیر 1403، صفحه 7-42 اصل مقاله (1.68 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22081/hiq.2023.57182.2025 | ||
| نویسندگان | ||
| ناصر جدیدی* 1؛ پروین حبیبی2؛ مصطفی پیرمرادیان3 | ||
| 1دانشیار، گروه تاریخ، تاریخ ایران اسلامی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد نجف‌آباد، نجف‌آباد، ایران | ||
| 2دانشجوی دکتری، گروه تاریخ، تاریخ اسلام، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد نجف‌آباد، نجف‌آباد، ایران | ||
| 3دانشیار، گروه تاریخ، تاریخ اسلام، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران | ||
| تاریخ دریافت: 18 فروردین 1399، تاریخ بازنگری: 11 آذر 1399، تاریخ پذیرش: 20 آذر 1399 | ||
| چکیده | ||
| کنش‌ها و رفتارهای هر جامعه، در پرتو فرهنگ آن جامعه معنا می‌یابد و فهم درست اندیشه‌ها، رفتارها و رویدادهای هر جامعه‌ای، در گروی توجه به فرهنگ حاکم بر آن جامعه است. فرهنگ جامعه جاهلی نیز اثری مستقیم بر رفتارهای عرب‌ها داشت و می‌توان گفت ریشه برخی اختلافات مسلمانان، مانند وقایع بعد از رحلت پیامبر، به فرهنگ قبیلگی عرب بازمانده از عصر جاهلی برمی‌گردد. این پژوهش، شاخصه‌های اصلی فرهنگ عرب جاهلی و عناصر تشکیل‌دهنده آنها و رابطه بین شاخصه‌ها را به روش وصفی ـ تحلیلی از منظر قرآن کریم مورد بررسی قرار داده است. یافته‌های این پژوهش، حکایت از آن دارد که شاخصه‌های فرهنگ عرب جاهلی از منظر قرآن کریم، در سه نظام: فکری، ارزشی و رفتاری قابل دسته‌بندی است و نظام فکری و ارزشی عرب جاهلی، رابطه‌ای دوسویه داشتند و آن دو، نظام رفتاری ویژه‌ای را به‌وجود آوردند. در نگاه قرآن، عناصر نظام فکری عصر جاهلی، مبنایی خرافه‌گرایانه و عناصر نظام ارزشی آن دوره، مبنایی خرافی و مادی‌گرایانه داشت و عناصر نظام رفتاری که برآمده از دو نظام فکری و ارزشی بود، نیز اغلب با ویژگی مادی‌گرایانه شناخته می‌شد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| قرآن کریم؛ رسول خدا؛ فرهنگ عصر جاهلی؛ فرهنگ قبیلگی؛ تاریخ صدر اسلام | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| The Characteristics of Arab Jahili Culture and the Connection between Them from the Perspective of the Holy Quran | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Naser Jadidi1؛ Parvin Habibi2؛ Mostafa Pirmoradian3 | ||
| 1Associate Professor of History of Islamic Iran, Islamic Azad University, Najafabad, Iran | ||
| 2Ph.D Candidate of History of Islam, Islamic Azad University, Najafabad, Iran | ||
| 3Associate Professor of History of Islam, University of Esfahan, Esfahan, Iran | ||
| چکیده [English] | ||
| The actions of any society reflect the culture of that society, and the correct understanding of the thoughts, behaviors and events of any society is in regard with the culture dominating that society. The culture of Jahili society had also a direct effect on the behavior of the Arabs, and it can be said that the roots of some Muslims' disputes, such as the events following the death of the Prophet go back to the Arab tribal culture that remained from Jahili era. This research has investigated the main characteristics of Arab Jahili culture and their constituent elements as well as the relationship between the characteristics through the descriptive-analytical method from the perspective of the Holy Qoran. The findings of this research indicate that the characteristics of Arab Jahili culture in view of Qoran can be categorized into three intellectual, value based and behavioral systems. The intellectual and value-based systems had a mutual relationship with each other and they developed a special behavioral system. The elements of intellectual system were of a superstitious basis, and the elements of value based system had a superstitious and materialistic basis; moreover, the elements of the behavioral system arose from two intellectual and value based systems were also often identified with the materialistic characteristics. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Holy Qoran, Messenger of God, culture of ignorance era, tribal culture, history of early Islam | ||
| مراجع | ||
|
قرآن کریم.
آئینه‌وند، صادق، بی‌تا، تاریخ سیاسی اسلام، چاپ اوّل، تهران، دانشگاه تهران.
آئینه‌وند، صادق، 1374، جزیرةالعرب پیش از اسلام، چاپ اوّل، قم، مؤسسه امام خمینی.
البغدادی، محمدبنحبیب، بی‌تا، المحبر، چاپ اوّل، بیروت، دار الآفاق الجدیدة.
ابوالفتوح رازى، حسین‌بن‌على، 1408ق، روض الجنان وروح الجنان فى تفسیر القرآن، تحقیق: محمدجعفر یاحقی و محمدمهدی ناصح، چاپ اوّل، مشهد، آستان قدس‌رضوى.
ابن‌الأثیر، عزالدین ابوالحسن علی‌بن‌ابی‌الکرم، 1385ق، الکامل، چاپ اوّل، بیروت، دار صادر.
ابن‌الأثیر، عزالدین ابوالحسن علی‌بن‌ابی‌الکرم، 1409ق، أسد الغابة فی معرفة الصحابة، چاپ اوّل، بیروت، دار الفکر.
ابن‌بابویه، محمد‌بن‌علی، 1367، من لا یحضره الفقیه، ترجمه: علی‌اکبر غفاری و دیگران، چاپ اوّل، تهران، صدوق.
ابن‌بابویه، محمد‌بن‌علی، 1406ق، ثواب الأعمال وعقاب الأعمال، چاپ دوم، قم، دار الشریف الرضی.
ابن‌بابویه، محمد‌بن‌علی، بی‌تا، الخصال، ترجمه: احمد فهری زنجانی، چاپ اوّل، تهران، اسلامیه.
ابن‌سعد کاتب، محمد، 1410ق، الطبقات الکبری، چاپ اوّل، بیروت، دار الکتب العلمیة.
ابن‌شعبه حرانى، حسن‌بن‌على، 1382، تحف العقول، ترجمه: احمد جنتى، چاپ اوّل، تهران، امیرکبیر.
ابن‌عبدالبر، ابویوسف‌بن‌عبدالله‌بن‌محمد، 1412ق، الاستیعاب فی معرفة الاصحاب، چاپ اوّل، بیروت، دار الجیل.
ابن‌عطیه اندلسی، عبدالحق‌بن‌غالب، 1422ق، المحرر الوجیز فی تفسیر الکتاب العزیز، چاپ اوّل، بیروت، دار الکتب العلمیة.
ابن‌فارس، احمد، 1404ق، معجم مقاییس اللغة، چاپ اوّل، قم، مکتب الاعلام الاسلامی.
ابن‌کثیر الدمشقی، ابوالفداء، 1419ق، تفسیر القرآن العظیم، چاپ اوّل، بیروت، دار الکتب العلمیة.
ابن‌محمد الکلبى، ابوالمنذر هشام، 1364، الأصنام، چاپ اوّل، تهران، نو.
ابن‌منظور، محمد‌بن‌مکرم، 1363، لسان العرب، چاپ اوّل، قم، نشر ادب والحوزه.
ابن‌منیع الهاشمی، محمد‌بن‌سعد، 1410ق، الطبقات الکبری، بیروت، دار الکتب العلمیة.
ابن‌هشام الحمیری المعافری، عبدالملک، بی‌تا، السیرة النبویة، چاپ اوّل، بیروت، دار المعرفة.
الأزرقی، ابوالولید محمد‌بن‌عبدالله، 1411ق، اخبار مکة وما جاء فیها من الآثار، چاپ اوّل، قم، الشریف الرضی.
الأنصاری، محمدعلی، 1424ق، الموسوعة الفقهیة المیسرة، چاپ اوّل، قم، مجمع الفکر الاسلامی.
بحرانی، سید هاشم‌بن‌سلیمان، 1374، البرهان فی تفسیر القرآن، چاپ اوّل، قم، مؤسسه بعثت.
بروجردی، آقاحسین، 1386ق، جامع احادیث الشیعة، ترجمه: جمعی از فضلا، چاپ اوّل، تهران، فرهنگ سبز.
البغدادی، محمدبنحبیب، 1405ق، المنمق فى اخبار قریش، چاپ اوّل، بیروت، عالم الکتب.
البلاذری، ابوالحسن احمد‌بن‌یحیی، 1988م، فتوح البلدان، چاپ اوّل، بیروت، مکتبة الهلال.
بلاشر، رژی، 1363، تاریخ ادبیات عرب، ترجمه: آ. آذرنوش، چاپ اوّل، تهران، مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
بلاغی، سید عبدالحجت، 1386ق، حجة التفاسیر وبلاغ الإکسیر، چاپ اوّل، قم، حکمت.
پاکدامن، محمدحسن، 1378، جامعه در قبال خرافات، چاپ اوّل، مشهد، مرندیز.
پاینده، ابوالقاسم، 1382، نهج الفصاحة، چاپ اوّل، تهران، دنیای دانش.
پهلوان، چنگیز، 1378، فرهنگ‌شناسی، چاپ اوّل، تهران، پیام امروز.
پیشوایی، مهدی، 1388، تاریخ اسلام، چاپ هشتم، قم، معارف.
جعفریان، رسول، 1371، درآمدی بر تاریخ سیاسی اسلام، چاپ اوّل، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
جوادی آملی، عبدالله، بی‌تا، تسنیم، چاپ اوّل، قم، اسراء.
حکیمى، محمدرضا و دیگران، 1380، الحیاة، ترجمه: احمد آرام، چاپ اوّل، تهران، فرهنگ اسلامی.
دهخدا، علی‌اکبر، 1341، لغت‌نامه دهخدا، تهران، شرکت چاپ افست گلشن.
دوپویی، گزاویه، 1363، فرهنگ و توسعه، ترجمه: فاطمه فراهانی و عبدالحمید زرین‌قلم، چاپ اوّل، تهران، کمیسیون ملی یونسکو.
راغب اصفهانی، حسین‌بن‌محمد، 1412ق، مفردات الفاظ القرآن، مصحح: صفوان عدنان داوودی، بیروت، دار القلم.
راغب اصفهانی، حسین‌بن‌محمد، 1374، مفردات الفاظ قرآن، ترجمه: غلامرضا خسروی، چاپ دوم، تهران، مرتضوی.
زبیدی، محمد‌بن‌محمد، 1306ق، تاج العروس من جواهر القاموس، چاپ اوّل، مصر، المطبعة الخیریة.
زرگری‌نژاد، غلامحسین، 1393، تاریخ صدر اسلام، چاپ اوّل، تهران، سمت.
زمخشرى محمود، 1407ق، الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل، چاپ سوم، بیروت، دار الکتاب العربی.
شعیری، محمد‌بن‌محمد، بی‌تا، جامع الأخبار، چاپ اوّل، نجف، مطبعة حیدریة.
طالقانی، سید محمود، 1362، پرتوی از قرآن، چاپ چهارم، تهران، شرکت سهامی.
طباطبایی، سید محمدحسین، 1417ق، المیزان فی تفسیر القرآن، چاپ پنجم، قم، جامعه مدرسین حوزه علمیه.
طباطبایی، سید محمدحسین، 1374، تفسیر المیزان، ترجمه: سید محمدباقر موسوی همدانی، چاپ پنجم، قم، جامعه مدرسین حوزه علمیه.
طباطبایی، سید محمدحسین، 1364، اصول فلسفه و روش رئالیسم، حاشیه‌نویسی: مرتضی مطهری، تهران، صدرا.
طباطبایی اردکانی، سید محمود، 1370، تاریخ تحلیلی اسلام، چاپ سوم، تهران، پیام نور.
طبرسی، فضل‌بن‌حسن، 1372، مجمع البیان فى تفسیر القرآن، چاپ سوم، تهران، ناصر خسرو.
طبرسی، فضل‌بن‌حسن، 1360، مجمع البیان فى تفسیر القرآن، ترجمه: گروهی از مترجمان، چاپ اوّل، تهران، فراهانی.
طبرسی، احمد‌بن‌علی، 1403ق، الإحتجاج، مصحح: محمدباقر خرسان، چاپ اوّل، مشهد، نشر مرتضی.
طبرسی، احمد‌بن‌علی، 1381، الإحتجاج، ترجمه: بهراد جعفرى، چاپ اوّل، تهران، اسلامیه.
طبرسی، علی‌بن‌حسن، 1374، مشکاة الأنوار، ترجمه: عزیزالله عطاردى، چاپ اوّل، تهران، عطارد.
الطبری، أبوجعفر محمد‌بن‌جریر، 1387ق، تاریخ الأمم والملوک، بیروت، دار التراث.
طریحی، فخرالدین، 1416ق، مجمع البحرین، چاپ سوم، تهران، مرتضوی.
طیب، سید عبدالحسین، 1378، اطیب البیان فی تفسیر القرآن، چاپ دوم، تهران، اسلام.
عباس‌نژاد، محسن، 1385، قرآن و طب، چاپ اوّل، مشهد، بنیاد پژوهش‌های قرآنی.
العروسی الحویزی، عبد علی‌بن‌جمعه، 1415ق، تفسیر نورالثقلین، چاپ چهارم، قم، اسماعیلیان.
علی، جواد، 1978م، المفصل فی تاریخ العرب قبل الاسلام، بیروت، دار العلم للملایین.
علی، جواد، 1413ق، المفصل فی تاریخ العرب قبل الاسلام، عراق، جامعة البغداد.
علی، جواد، 1367، تاریخ مفصل عرب قبل از اسلام، ترجمه: محمدحسین روحانی، مشهد، کتاب‌سرای بابل.
عمید، حسن، بی‌تا، فرهنگ عمید، تهران، جاویدان.
فخر رازى، محمدبنعمر، 1420ق، مفاتیح الغیب، چاپ سوم، بیروت، دار احیاء التراث العربی.
فراهیدی، خلیل‌بن‌احمد، 1409ق، العین، قم، هجرت.
فروخ، عمر، 1984م، تاریخ الجاهلیة، بیروت، دار العلم للملایین.
فیض کاشانی، ملا محسن، 1415ق، تفسیر الصافی، تحقیق: حسین اعلمی، چاپ دوم، تهران، الصدر.
فتال نیشابوری، محمد‌بن‌احمد، 1375، روضة الواعظین، چاپ اوّل، قم، رضی.
قرائتى، محسن، 1383، تفسیر نور، چاپ اوّل، تهران، مرکز فرهنگى درس‌هایى از قرآن.
قرشی بنایی، علی‌اکبر، 1412ق، قاموس قرآن، چاپ ششم، تهران، دار الکتب الاسلامیة.
قرطبی، محمد‌بن‌احمد، 1364، الجامع لأحکام القرآن، چاپ اوّل، تهران، ناصر خسرو.
قطب‌الدین راوندی، سعید‌بن‌هبة‌الله، 1405ق، فقه القرآن، چاپ اوّل، قم، مکتبة آیة‌الله المرعشی النجفی.
قمی، علی‌بن‌ابراهیم، 1363، تفسیر القمی، تحقیق: طیب موسوی جزایری، چاپ سوم، قم، دار الکتاب.
کافی، مجید، 1385، مبانی جامعه‌شناسی، قم، مرکز جهانی علوم اسلامی.
کاشفی، محمدرضا، 1387، تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی، چاپ دوم، قم، جامعة المصطفی العالمیة.
کریستین‌سن، آرتور، 1384، ایران در زمان ساسانیان، ترجمه: رشید یاسمی، چاپ اوّل، تهران، نگاه.
کلینی، محمد‌بن‌یعقوب، 1407ق، الکافی، چاپ چهارم، تهران، دار الکتب الاسلامیة.
کلینی، محمد‌بن‌یعقوب، 1363، گزیده کافى، ترجمه: محمدباقر بهبودى، چاپ اوّل، تهران، علمى و فرهنگى.
گلشنی، مهدی، 1396، «پوزیتیویسم و روی‌گردانی بعضی از فیزیکدانان برجسته قرن بیستم از آن»، فصلنامه فلسفه علم، سال هفتم، شماره 2: 107 ـ 135.
نوری، یحیی، 1360ش، جاهلیت در اسلام، چاپ نهم، تهران، علمی و اسلامی سیدالشهداء.
مجلسی، محمدباقر‌بن‌محمدتقی، 1403ق، بحار الأنوار، چاپ دوم، بیروت، دار احیاء التراث العربی.
محمودی بختیاری، سیاوش، 1382، جامعه‌شناسی کاربردی عشایری، چاپ اوّل، اهواز، مهزیار.
المسعودی، أبوالحسن على‌بن‌الحسین، بی‌تا، التنبیه والإشراف، تصحیح: عبدالله اسماعیل الصاوى، القاهرة، دار الصاوی.
المسعودی، أبوالحسن على‌بن‌الحسین، 1409ق، مروج الذهب ومعادن الجوهر، چاپ دوم، قم، دار الهجرة.
معتمدی، هادی و مستوفی، فرزانه، 1388، قاچاق انسان؛ چالش‌ها و راهکارهای پیشگیری، چاپ اوّل، تهران، مرکز تحقیقات استراتژیک.
المقدسی، مطهربن‌طاهر، 1374، البدء والتاریخ، ترجمه: محمدرضا شفیعی کدکنی، تهران، آگه.
مکارم شیرازی، ناصر، 1374، تفسیر نمونه، چاپ اوّل، تهران، دار الکتب الاسلامیة.
الواقدی، محمدبنعمر، 1409ق، المغازی، بیروت، مؤسسة الأعلمی.
ویل، دورانت، 1370، مشرق‌زمین گاهواره تمدن، ترجمه: احمد آرام، چاپ سوم، تهران، انقلاب اسلامی.
ولایتی، علی‌اکبر، 1387، فرهنگ و تمدن اسلامی، چاپ هفتم، قم، نشر معارف.
هالینگ دیل، ز.ج، 1381، تاریخ فلسفه غرب، چاپ چهارم، تهران، ققنوس.
هرودوت، 1362، تاریخ هرودوت، ترجمه: غلامعلی وحید مازندرانی، تهران، علمی و فرهنگی.
gerdab.ir/fa/news/3524.
iqna.ir/fa/news/1825604. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 132 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 111 |
||