هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی و مدیر گروه فقه کاربردی
تاریخ دریافت: 21 دی 1400،
تاریخ بازنگری: 12 آذر 1401،
تاریخ پذیرش: 18 مهر 1402
چکیده
«شهر دوستدار کودک» که می‌تواند یکی از سرفصل‌های کلان گفتمانِ «حق به شهر» باشد، در سال 1996 مطرح شد و چندی است به‌طور جدی توسط صاحب‌نظران بحث و بررسی می‌شود. شهر دوستدار کودک مقوله‌ای علمی و اجتماعی است که همانند هر موضوع علمی دیگر می‌تواند رویکردهای متفاوتی را دربرگیرد. این نوشتار مبتنی بر فرضیۀ «آنری لوفور» فیلسوف و جامعه‌شناس فرانسوی است که به‌درستی حق به شهر را - فراتر از جنسیت و قومیت و سنّ و غیره- یک حق انسانی و تابع نیازهای اولیه انسانی می‌داند، برخلاف برخی دیگر که آن را حقی مدنی درنظر می‌گیرند. نویسنده در این مقاله می‌کوشد به روش تحلیل مبانی و معرفت‌شناختی، از طریق تبیین اهمیت کودک در آموزه‌های دینی، به مبانی دینی شهر دوستدار کودک بپردازد. در همین راستا به دو رویکرد مهم در نسبت شهر و کودک اشاره می‌گردد و به‌اختصار آسیب‌های متوجه رویکرد کالبدی‌محور که اصالت را به شهر می‌دهد، بحث و بررسی می‌شود.
Analytical Study of Religious Foundations of "Child-Friendly City" and Its Approaches
نویسندگان [English]
ali shafiei
Faculty of the Institute of Islamic Sciences and Culture and Director of the Department of Applied Jurisprudence
چکیده [English]
The "Child-Friendly City," which can be one of the key topics in the broader discourse of the "right to the city," was introduced in 1996 and has recently been seriously discussed by experts. The child-friendly city is a scientific and social concept that, like any other scientific topic, can encompass different approaches. This article is based on the hypothesis of Henri Lefebvre, a French philosopher, and sociologist, who rightly considers the right to the city - beyond gender, ethnicity, age, etc. - as a human right and based on primary human needs, contrary to others who consider it a civil right. The author in this article attempts to address the religious foundations of a child-friendly city by explaining the importance of children in religious teachings using the method of analysis of foundations and epistemology. In this regard, two important approaches to the relationship between the city and children are mentioned, and briefly, the harms of the physically- centered approach, which gives primacy to the city, are discussed.
پورمحمدی، محمدرضا؛ شهریور روستایی، پخشان خضرنژاد ( 1398)، «تحلیل حق به شهر در فضاهای عمومی شهری با تأکید بر رویکرد عدالتی؛ نمونۀ جنسیتی موردی:شهر ارومیه»، فصلنامۀ علمی - پژوهشی زن و جامعه، سال دهم، ش4.
پیوندی، غلامرضا (1389)،«مطالعه تطبیقی معیار کودکی»، حقوق اسلامی، سال7،ش27.
پیوندی، غلامرضا (1390)، حقوق کودک، تهران: سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
ترکمه، آیدین؛ شیرخدایی، آناهید، «تبیین مفهوم حق به شهر بر مبنای دستگاه فکری هانری لُه فور»، فصلنامۀ هفت شهر، ش49-50 .
جرویس، هلن؛ کانتور، پاولا و جاناتان کلاک (1397) ، شهر و جنسیت، ترجمۀ محمود شارع‌پور، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
جهان‌بین، نیما (1388)، «مفهوم ماهیت شهر و معرفی شاخص‌ها و معیارهای سنجش آن در دوران معاصر»، نشریۀ هویت شهر، سال3، ش4.
دهخدا، علی اکبر، لغت نامه دهخدا ،
رامین‌نیا، مریم (1394)، «رویکرد ریزوماتیک و درختی؛ دو شیوۀ متفاوت در آفرینش و خوانش اثر ادبی»، ادب پژوهی، ش32.
رفیعیان، مجتبی؛ الوندی بور، نینا (1394)، «مفهوم‌پردازی اندیشۀ حق به شهر؛ در جستجوی مدلی مفهومی»، مجلۀ جامعه‌شناسی ایران، دوره 16، ش2.
روزنتال، فرانتس (1379)،«کودک در اسلام»، ترجمۀ افسانه منفرد، مجلۀ مقالات و بررسی‌ها، دفتر ۶۷.
ریاضی، ابوالحسن (1392)، «شهر، پدیده‌ای میان‌رشته‌ای، فصلنامۀ مطالعات بینرشتهای در علوم انسانی، دوره 6، ش1.
رئیس‌زاده، محمد و دیگران (1389)، حقوق اقلیت ها(حقوق زن،کودک و چند جستار دیگر)، تهران: نشر کتاب مرجع.
صابری، حمید؛ طهماسبی‌زاده فرشاد؛ شهیر، عمار (1396 )، «فضاهای شهری دوستدار کودک: نگرش‌ها و شاخص‌ها»، پنجمین همایش ملی معماری، مرمت، شهرسازی و محیط‌زیست پایدار.
صدری افشار، غلامحسین؛ حکمی، نسرین؛ حکمی، نسترن ، فرهنگ فارسی امروز.
طباطبایى، سید محمدحسین (1417)، المیزان فى تفسیر القرآن، چاپ پنجم، قم» دفتر انتشارات اسلامى.
فرانکل، ویکتور (1399)، انسان در جستجوی معنا، ترجمۀ سعید اختری‌زاده، تهران: آتیسا.
کامیارراد، ساناز؛ هداوند، مهدی؛ کامیارراد، صفرعلی (1400)، «حق بر شهر»، پژوهش حقوق عمومی، دورۀ 22، ش70، ص250-282.
کلینى، محمد بن‌یعقوب (1407ق)، الکافی، تهران: الإسلامیة.
مارکوزه، پیتر، «حق چه کسی به شهر؟»، ترجمۀ آیدین ترکمه، http://dialecticalspace.com/whose-rights-to-what-city/
متقی، علی بن حسام‌الدین (ق۱۳۹۹)، کنز العمال فی سنن الاقوال و الافعال، بیروت: مؤسسه الرساله.
مرزوق، وفاء (2010)، حمایة حقوق الطفل (فی ظل الاتفاقات الدولیه)، بیروت: منشورات الحلبی الحقوقیه.
موسوی بجنوردی، سید محمد (1382)، «بررسی مفهوم و معیار کودکی در تفکر اسلامی و قوانین ایران برای بهره‌مندی از حقوق مربوطه»، نشریۀ متین، دورۀ 5، ش21، ص 27-60.
می، رولو (1393)، عشق و اراده، ترجمۀ سپیده حبیب، تهران: نشر دانژه.
میرغلامی، مرتضی؛ قره بگلو، مینو، پارسا پریا (1397)، «بررسی تطبیقی تعامل کودک با محیط شهری از منظر اندیشۀ اسلامی و غربی»، فصلنامۀ پژوهشهای معماری اسلامی، سال 6، ش20.
نوبهار، وحید و دیگران (1382)،درآمدی بر حقوق کودک،مشهد: بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس رضوی.
وزارت کشور (1379)، شهرهای دوستدار کودک: اصول، ویژگی‌ها و ضوابط راهبردی برای شهرداری‌ها.
یونیسف (2018/1397)،راهنمای شهرها و اجتماعات محلی دوستدار کودک، صندوق کودکان سازمان ملل و یونیسف.
