آمار
| تعداد نشریات | 54 |
| تعداد شماره‌ها | 2,486 |
| تعداد مقالات | 35,381 |
| تعداد مشاهده مقاله | 14,474,351 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 6,503,664 |
تبیین الگوی سنجش دینداری بر پایه نظام اولویت | ||
| مطالعات فرهنگی اجتماعی حوزه | ||
| دوره 8، شماره 1، فروردین 1403، صفحه 107-128 اصل مقاله (1.91 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22081/scs.2024.66003.1217 | ||
| نویسندگان | ||
| جعفر جوان هوشیار* 1؛ صفر نصیریان2 | ||
| 1استادیار، گروه معارف اسلامی، دانشگاه علوم پزشکی ارومیه، تبریز، ایران | ||
| 2استادیار، گروه آموزش معارف اسلامی، دانشگاه فرهنگیان، تهران، ایران | ||
| تاریخ دریافت: 26 بهمن 1401، تاریخ بازنگری: 25 مرداد 1402، تاریخ پذیرش: 26 شهریور 1403 | ||
| چکیده | ||
| پژوهش حاضر با هدف تبیین الگوی سنجش دینداری بر پایه نظام اولویت و با روش تحلیل محتوای کیفی انجام شده است. سیر پژوهش به این نحو است که ابتدا ساختار دینداری از دیدگاه اندیشه‌وران اسلامی تبیین و مؤلفه‌های مشترک آن أخذ شده است و سپس این مؤلفه‌ها به صورت الگویی نظام‌مند در محور سه مؤلفه اصلی اعتقاد، اخلاق و احکام ترسیم شده است. مؤلفه‌های فرعی نیز به اقتضای اولویت اعتقاد بر اخلاق و اخلاق بر احکام و نیز یک‌سری معیارهای دیگر اولویت‌بندی شده‌اند. طبق بررسی انجام شده، ساختار دینداری متشکل از ابعاد و شاخصه‌های آن است که اولویت آن‌ها به این ترتیب می‌باشد. ابعاد سه گانه دینداری، اعتقاد، اخلاق و احکام، به ترتیب بر یکدیگر اولویت دارند. احکام خود بر سه بخش است: اجتماعی، عبادی و فردی که به ترتیب بر یکدیگر اولویت دارند. در اولویت‌گذاری شاخصه‌های دینداری نیز، اولین قاعده، تفکیک هر یک از آن‌ها بر پایه سه مؤلفه اصلی است. بر این اساس، اگر گاهی در منابع دینی برخی شاخصه‌ها، به‌رغم تفاوت جایگاه هر یک، به صورت یکسان اولویت‌گذاری شده بودند، بسته به اینکه آن شاخصه، مربوط به اعتقاد، اخلاق یا احکام باشد، جایگاه آن مشخص گردید. اما در مرحله بعدی، مؤلفه‌های شاخص در ذیل سه مؤلفه اصلی نیز با برخی ملاک‌های کلی و جزئی که در منابع دینی بیان شده‌اند، اولویت‌گذاری شدند. در مجموع، در ذیل مؤلفه اعتقاد، به ترتیب اولویت خداشناسی، معاد، ملائکه، کتب آسمانی، نبوت و امامت قرار دارد. در ستون مؤلفه اخلاق نیز، به ترتیب، مؤلفه‌های اطاعت، محبت، صبر، عدالت، صدق و اخلاص قرار می‌گیرد. همچنین در ستون احکام از جنبه اجتماعی، مؤلفه‌های ولایت، احسان، امانت‌داری، وفای به عهد، جهاد، خیرخواهی و مواسات قرار دارد و در نهایت در ستون احکام از جنبه عبادی، نماز، زکات، حج و روزه قرار می‌گیرد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| سنجش دینداری؛ نظام اولویت؛ علامه طباطبائی؛ آیت‌الله فقیهی؛ آیت‌الله مصباح یزدی؛ اخلاق | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Explanation of a Religiosity Assessment Model Based on a Priority System | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Jafar JavanhosHyarjafar1؛ Safar Nasirian2 | ||
| 1Assistant Professor, Department of Islamic Studies, Urmia University of Medical Sciences, Tabriz, Iran | ||
| 2Assistant Professor, Department of Islamic Education, Farhangian University, Tehran, Iran | ||
| چکیده [English] | ||
| This study aims to explain a religiosity assessment model based on a priority system, conducted through qualitative content analysis. The research process began by elucidating the structure of religiosity from the perspective of Islamic thinkers and identifying the common components. These components were then systematically organized into a model centered on three main elements: belief, ethics, and rituals. The subordinate components were prioritized according to the precedence of belief over ethics and ethics over rituals, as well as other criteria for prioritization. According to the study, the structure of religiosity comprises its dimensions and indicators, prioritized as follows: the three dimensions of religiosity—belief, ethics, and rituals—are prioritized in that order. Rituals themselves are divided into three sections: social, worship, and individual, which are also prioritized in that sequence. The first rule in prioritizing the indicators of religiosity is to classify each one based on the three main components. Thus, if some indicators in religious sources were prioritized equally despite differing in status, their position was determined based on whether they pertain to belief, ethics, or rituals. In the next stage, the key components under each main element were also prioritized according to certain general and specific criteria mentioned in religious sources. Overall, within the belief component, the priorities are, in order: theology, eschatology, angels, divine books, prophethood, and Imamate. In the ethics component, the priorities are obedience, love, patience, justice, truthfulness, and sincerity. Within the ritual component, from a social perspective, the priorities are guardianship, benevolence, trustworthiness, fulfillment of promises, jihad, goodwill, and mutual support. Finally, within the rituals component from a worship perspective, the priorities are prayer, almsgiving, pilgrimage, and fasting. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Religiosity Assessment, Priority System, Allameh Tabataba'i, Ayatollah Faqihi, Ayatollah Misbah Yazdi, Ethics | ||
| مراجع | ||
|
قرآن کریم.
آذربایجانی، مسعود (۱۳۸۷). مقیاس سنجش دینداری. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
آذربایجانی، مسعود؛ موسوی، مهدی (1387). درآمدی بر روانشناسی دین. تهران: انتشارات سمت.
آذربایجانی، مسعود (1382). تهیه و ساخت آزمون جهت‌گیری مذهبی با تکیه بر اسلام. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
آذربایجانی، مسعود (1391). سنجش مفاهیم اخلاقی. اخلاق وحیانی، شماره2.
ابن ابی فراس، ورام (بی‌تا)، مجموعه ورام. قم: مکتبه فقیه.
برقى، احمد بن محمد بن خالد(1371ق). المحاسن. قم: دارالکتب الإسلامیة، ج1.
تمیمی، رقیه (1383). دین، دینداری و خدا از دیدگاه کانت. سروش اندیشه، شماره12، ص149-166.
حافظ‌نیا، محمدرضا (۱۳۷۷). مقدمه‌ای بر روش تحقیق در علوم انسانی. تهران: انتشارات سمت.
حرّعاملی، محمد بن حسن (1403ق). وسایل الشیعه. تهران: کتابفروشی انتشارات اسلامیه، ج20-19.
خدایاری‌فرد، محمد و همکاران (1391). مبانی نظری و روش‌شناسی مقیاس‌های دینداری. تهران: انتشارات آوای نور.
خسروپناه، عبدالحسین (1383). ترابط دین و اخلاق از دیدگاه استاد مصباح. کتاب نقد، شماره۳۰، ص22-40.
خمینی، مصطفی (1385). مستند تحریر الوسیله. تهران: نشر آثار امام خمینی.
خویی، ابوالقاسم (1409ق). مبانی عروه الوثقی. قم: نشر لطفی، ج1.
دهخدا، علی اکبر (1373). لغت‌نامه دهخدا. تهران: دانشگاه تهران، ج13.
سبحانی، جعفر (1378). رابطه دین و اخلاق (4)؛ حاکمیت دین بر اخلاق یا تقدم اخلاق بر دین. کلام اسلامی، شماره32، ص6-19.
سبحانی، جعفر (1391). رابطه اخلاق با علم فقه. درس‌هایی از مکتب اسلام، شماره 616، ص7-12.
سبزواری، محمد (1413ق). جامع الاخبار. قم: مؤسسه آل البیت.
شجاعی‌زند، علیرضا (1384). مدلی برای سنجش دینداری در ایران. جامعه‌شناسی ایران، 6(1)، ص34-66.
شمشیری، بابک (1386). نقدی روش‌شناسانه بر مقیاس‌های سنجش دینداری در ایران. روش‌شناسی علوم انسانی، شماره51، ص45-70
ضیائی‌فر، سعید (1389). گونه‌های تأثیر اخلاق در فقه و اجتهاد. فقه(کاوشی نو در فقه)، شماره64، ص166-202.
طباطبایی، سید محمدحسین (1353). قرآن در اسلام. تهران: دارالکتب الإسلامیه.
طباطبایی، سید محمدحسین (1356). آموزش دین اسلام. قم: حوزه علمیه، جامعۀ مدسین حوزه علمیه.
طباطبایی، سید محمدحسین (1386). شیعه در اسلام. قم: بوستان کتاب.
فقیهی، علی‌نقی و همکاران (1385). بررسی الگوی دینداری از منظر قرآن و حدیث. اندیشه دینی، شماره19، ص41-70.
قدرتی، مهناز؛ مهریزی، محمد (1389). شاخص‌های دینداری. علوم حدیث، شماره۵۷، ص93-118.
کلینی، محمد بن یعقوب (1365). الکافی. تهران: دارالکتب الإسلامیه، ج2.
لطف‌آبادی، حسین (۱۳۷۵). سنجش و اندازه‌گیری در علوم تربیتی و روانشناسی. تهران: انتشارات سمت.
مجلسی، محمدباقر (1403ق). بحار الأنوار. بیروت: دار إحیاء التراث العربی، ج1، 2، 4، 23، 25، 27، 70، 77 و 78.
مصباح یزدی، محمدتقی (۱۳۶۷). معارف قرآن. قم: مؤسسه در راه حق.
مطهری، مرتضی (1374). مجموعه آثار. تهران: صدرا، ج2.
مطهری، مرتضی (1375). فلسفه اخلاق. قم: انتشارات صدرا.
معین، محمد (1382). فرهنگ معین. تهران: انتشارات گلرنگ یکتا، ج1 - 2.
مکارم شیرازی، ناصر (1381). اخلاق در قرآن. قم: انتشارات نسل جوان، ج1.
نجفی، محمدحسین (1367). جواهر الکلام. تهران: دارالکتب الإسلامیه، ج31.
هیل، پیتر؛ هود، رالف (1390). معرفی مقیاس‌های دینی. ترجمه مسعود آذربایجانی و مهدی موسوی اصل. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
Glock, CY. & Stark, R. (1965). Religion and society in tension. Chicago: Rand McNally & co.
James, W. (1984). The varieties of religious experience. America, Panguin Books. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 112 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 76 |
||