آمار
| تعداد نشریات | 54 |
| تعداد شماره‌ها | 2,398 |
| تعداد مقالات | 34,489 |
| تعداد مشاهده مقاله | 13,206,152 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 5,828,084 |
نظریه «فرد شامل جمع» تبیینی نو در هستی‌شناسی جامعه | ||
| مطالعات فرهنگی اجتماعی حوزه | ||
| دوره 8، شماره 1، فروردین 1403، صفحه 149-166 اصل مقاله (971.99 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22081/scs.2024.63708.1152 | ||
| نویسنده | ||
| محمدرضا مومنی* | ||
| کارشناسی ارشد، گروه فلسفه علم، دانشگاه شریف، تهران؛ سطح 4 فقه و اصول، حوزه علمیه قم، قم، ایران. | ||
| تاریخ دریافت: 29 اردیبهشت 1401، تاریخ بازنگری: 26 شهریور 1403، تاریخ پذیرش: 26 شهریور 1403 | ||
| چکیده | ||
| اندیشمندان علوم اجتماعی برای اتقان در گزاره‌های علمی و نظام‌مند بودن منهج علمی خود به تبیین هستی‌شناسانه و دقیق از جامعه نیاز دارند. در دوران پسا انقلاب و به تبع نیاز جامعه اسلامی به علوم انسانی اسلامی در عرصه اداره جامعه، نیاز مبرمی به تنقیح مبانی این علوم احساس شد. در این بین نوصدرائیانی که با نگاه‌های حکمی، پیشگام در هستی‌شناسی بوده‌اند، با امتداد مبانی فلسفی و حکمی خود به تبیین حول هستی‌شناسی جامعه پرداخته‌اند. ازجمله این افراد اندیشمندانی چون علامه طباطبایی، شهید مطهری، آیت‌الله مصباح و... به صورت خاص به این موضوع ورود کرده‌اند. در این راستا، پژوهش حاضر با بررسی نظریه‌های این اندیشمندان و بیان تفاوت‌ها، درصدد اختیار نظریه «فرد شامل جمع» به عنوان نظریه‌ای منحاز و بدیل است. در بین نظرات، عده‌ای از اندیشمندان قائل به اصالت فرد و عده‌ای دیگر هم درصدد اصالت‌بخشی به جامعه و در قرائت افراطی آن، درپی نفی اصالت فرد می‌باشند. عده‌ای دیگر در میانه این دو، هم اصالت را برای فرد و هم برای جامعه قائل شده‌اند. برای این منظور و در تصویرسازی از جامعه به شکل فوق‌الذکر از روش‌های عقلی تحلیلی و همچنین نتایج به‌کار رفته در دو علم فلسفه و عرفان استفاده شده و نیز آیات و روایات و روش استظهار از متون برای تایید و استفاده هرچه بیشتر از آیات و روایات، به‌کار رفته است. به نظر می‌رسد با قبول نظریه «فرد شامل جمع»، تصویری از جامعه به صورت فردی توسعه یافته به همراه جنبه‌ای از وحدانیت قابل فرض است. در کنار هم قرار گرفتن این دو جنبه در تصویر از جامعه، باعث می‌شود تا لوازم امتداد نظریه در عرصه علوم مختلف و تطبیقات ممکن باشد. ازجمله این امتدادات، امتداد سنن فردی بر جوامع بشری، با این توضیح است که هر سنّتی که با لسان سنّت فردی در آیات و روایات به آن توجه شده، حال می‌تواند بر فرد توسعه یافته نیز تطبیق داشته باشد. یا از دیگر لوازم این نظریه، توسعه در استظهارات قرآنی، خصوصاً آیات ناظر به جوامع می‌باشد و یا برداشتی جدید از احکام اجتماعی اسلام مثل انفاق و ایثار و... که در سایه نظریه «فرد شامل جمع» می‌تواند قرائتی جدید را نمایان کند و این لوازم و آثار از حداقل تطبیقات این نظریه بر نصوص شرعیه است | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| نظریه «فرد شامل جمع»؛ اصالت فرد؛ اصالت جامعه؛ هستی‌شناسی جامعه | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| The Theory of "The Individual Encompassing the Collective": A Novel Explanation in Social Ontology | ||
| نویسندگان [English] | ||
| MohamadReza Momeni | ||
| MA, Department of Philosophy of Science, Sharif University, Tehran; Level 4 Fiqh and Usul, Qom Seminary, Qom, Iran | ||
| چکیده [English] | ||
| Social science scholars require an ontological and precise explanation of society to establish scientific propositions and ensure the systematic nature of their scientific methods. In the post-revolution era, and following the Islamic society's need for Islamic humanities in the management of society, there was a pressing need to refine the foundations of these sciences. Within this context, Neo-Sadraean thinkers, who have been pioneers in ontology with a philosophical perspective, have extended their philosophical and wisdom-based foundations to explain the ontology of society. Prominent thinkers such as Allameh Tabataba'i, Martyr Motahhari, Ayatollah Mesbah, and others have specifically addressed this issue. This study aims to explore the theories of these scholars, highlight the differences, and ultimately adopt the theory of "The Individual Encompassing the Collective" as a distinct and alternative theory. Among the various perspectives, some scholars advocate the primacy of the individual, while others lean towards the primacy of society, with some extreme interpretations denying the primacy of the individual altogether. A middle ground acknowledges the primacy of both the individual and society. To construct this depiction of society as described above, analytical rational methods and the findings from the disciplines of philosophy and mysticism have been employed. Additionally, verses and narrations, along with the method of deriving meaning from texts, have been utilized to further substantiate the interpretation of these verses and narrations. It appears that by accepting the theory of "The Individual Encompassing the Collective," society can be conceived as an extended individual with an aspect of unity. The coexistence of these two aspects in the portrayal of society enables the application of this theory across various scientific fields and contexts. One such extension is the application of individual traditions to human societies, suggesting that any tradition addressed in the language of individual tradition in the verses and narrations can now be applied to the extended individual. Another implication of this theory is the expansion of Quranic interpretations, particularly verses addressing communities, or offering a new perspective on Islamic social rulings, such as almsgiving and self-sacrifice. These interpretations and outcomes are among the minimal applications of this theory to religious texts. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| The Theory of "The Individual Encompassing the Collective, " Primacy of the Individual, Primacy of Society, Social Ontology | ||
| مراجع | ||
|
قرآن کریم.
نهج‌البلاغه.
ابن فارس، احمد بن فارس (1404ق). معجم مقاییس اللغة. قم: مکتب الاعلام الاسلامی.
جلیلی، مجید (1400). توصیف نظام‌مند مبانی و سنن حاکم بر عمل انسان از منظر قرآن و روایات. پایان‌نامه سطح سه، حوزه علمیه قم.
خیری، حسن (1393). مبانی نظام اجتماعی اسلام. قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
صدر، محمدباقر (1409ق). السنن التاریخیه فی القرآن. دمشق - سوریه: دار التعارف للمطبوعات.
طباطبایى، سید محمدحسین (1374). ترجمه تفسیر المیزان. قم: جامعه مدرسین حوزه علمیه، دفتر انتشارات اسلامى، ج1-2، 6، 11.
طباطبایى، سید محمدحسین (1387). مجموعه رسائل. قم: بوستان کتاب.
طباطبایى، سید محمدحسین (1388). رسائل توحیدى (توحید ذاتى، اسماء حسنى، افعال الهى، وسائط فیض میان خدا و عالم مادى). قم: بوستان کتاب.
طباطبایى، سید محمدحسین (1416ق). نهایة الحکمة. قم: جماعة المدرسین فی الحوزة العلمیة، مؤسسة النشر الإسلامی.
عابدینی، محمدرضا (08/06/1399). درس گفتارهای حرکت کاروانی. قابل دسترس در:
عابدینی، محمدرضا (1397). نگاه اجتماعی در سلوک. بی‌جا: بی‌نا.
عابدینی، محمدرضا (بی‌تا). کتاب الموت. بی‌جا: بی‌نا.
مصباح یزدی، محمدتقی (1391). جامعه و تاریخ از دیدگاه قرآن. تهران: سازمان تبلیغات اسلامی، شرکت چاپ و نشر بین‌الملل.
مطهری، مرتضی (بی‌تا/ الف). جامعه و تاریخ. تهران: صدرا.
مطهری، مرتضی (بی‌تا/ ب). شرح منظومه. تهران: صدرا.
مطهری، مرتضی (بی‌تا/ ج). فلسفه تاریخ. تهران: صدرا.
مطهری، مرتضی (بی‌تا/ د). خدمات متقابل ایران و اسلام. تهران: صدرا.
مطهرى، مرتضى (1384). مجموعه آثار استاد شهید مطهرى. تهران: صدرا، ج5، 2.
مؤمنی، محمدرضا (1401). بررسی نظریه فرد شامل جمع و تاثیر آن بر سنن اجتماعی نظام اعمال انسان. پایان‌نامه سطح 4.
نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد (1360). اخلاق ناصری. تهران: علمیه اسلامیه. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 46 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 37 |
||