آمار
| تعداد نشریات | 50 |
| تعداد شماره‌ها | 2,359 |
| تعداد مقالات | 34,041 |
| تعداد مشاهده مقاله | 12,651,844 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 5,516,353 |
بررسی تطبیقی چیستی و عملکرد سرمایه‌داری در زیست اجتماعی بشر در اندیشه ماکس وبر و شهید مطهری | ||
| مطالعات فرهنگی اجتماعی حوزه | ||
| دوره 8، شماره 1، فروردین 1403، صفحه 21-41 اصل مقاله (1.05 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22081/scs.2024.64719.1174 | ||
| نویسندگان | ||
| نعمت‌الله کرم‌اللهی1؛ مهدی مطهری فر* 2 | ||
| 1دانشیار، گروه جامعه‌شناسی، دانشگاه باقرالعلوم، قم، ایران | ||
| 2دانشجوی دکتری، رشته فرهنگ و ارتباطات، دانشگاه باقرالعلوم، قم، ایران | ||
| تاریخ دریافت: 30 مرداد 1401، تاریخ بازنگری: 18 بهمن 1401، تاریخ پذیرش: 26 شهریور 1403 | ||
| چکیده | ||
| هدف پژوهش حاضر بررسی چیستی و عملکرد نظام سرمایه‌داری از دیدگاه ماکس وبر و شهید مطهری است. سوال اصلی پژوهش این است که آیا سرمایه‌داری همان‌گونه که وبر می‌پندارد، یک تحفه نایاب بوده که تمدن اسلامی از دستیابی به آن بازمانده، یا اینکه اسلام به دلیل ناهنجاری‌های موجود در این نظام، از پذیرش آن سر باز زده است. روش تحقیق از نوع تطبیقی بوده و دیدگاه‌های ماکس وبر و شهید مطهری به طور جداگانه بررسی و مقایسه شده است. نتایج حاکی از آن است که شهید مطهری و ماکس وبر هر دو بر این نکته اتفاق‌نظر دارند که سرمایه‌داری نباید به عنوان پدیده‌ای همانند پدیده‌های اعصار پیشین دیده شود. وبر معتقد است که سرمایه‌داری در جوامع متمدن غربی به دلیل عوامل دینی و اخلاقی مسیحیت کالونیستی شکوفا شده و به یک نظام بسیار عقلانی و منظم تبدیل شده است. وی بر این باور است که سرمایه‌داری غربی با استفاده از روش‌های عقلانی و منتظم در تولید و جستجوی سود، روحیه خاصی را در افراد جامعه ایجاد کرده که این روحیه به توسعه و پیشرفت اقتصادی کمک کرده است. از سوی دیگر، شهید مطهری معتقد است که سرمایه‌داری مدرن یک پدیده خاص و بی‌سابقه بوده که فهم درست ابعاد آن نیازمند کنکاش مستقل و اجتهاد در احکام اسلامی است. وی تاکید می‌کند که سرمایه‌داری نوین تفاوت‌های اساسی با انواع کنش‌های سرمایه‌دارانه سنّتی در تمدن اسلام دارد و این تفاوت‌ها باید به دقت مورد توجه قرار گیرند. مطهری همچنین بر این باور است که نظام سرمایه‌داری جدید به دلیل ماهیت و عملکرد خود به مشکلاتی منجر می‌شود که ازجمله آن می‌توان به قفس آهنین وبر اشاره کرد، و به دلیل تأثیرات ویرانگری که سرمایه‌داری بر زیست اجتماعی انسان دارد، با اصول و آموزه‌های اسلامی سازگار نیست. در مجموع، اسلام به دلیل دیدگاه‌های متفاوت خود نسبت به حقوق انسانی، تکلیف، زهد و آزادی، با نظام سرمایه‌داری غربی ناسازگار است. اسلام با تأکید بر حقوق طبیعت و انسان‌های ضعیف، تلاش می‌کند تا با وجود تشویق بر شکوفاسازی اقتصادی، از استثمار و تسلط اقتصادی عده‌ای معدود جلوگیری کند. همچنین، زهد و تکلیف در اسلام به معنای استفاده از منابع به شکلی معتدل و در راستای اهداف الهی است، در حالی‌که در سرمایه‌داری غربی، این مفاهیم به صورت افراطی و برای افزایش سرمایه و سود به‌کار گرفته می‌شوند. نپیوستن اسلام به نظام سرمایه‌داری مدرن نه به دلیل ناتوانی و عقب‌ماندگی، بلکه به دلیل آگاهی و دوراندیشی نسبت به عواقب و ناهنجاری‌های این نظام است. اسلام با تأکید بر عدالت، حقوق انسانی، و جلوگیری از استثمار، تلاش می‌کند تا نظام اقتصادی عادلانه‌تری را ارائه دهد که در آن ارزش‌های انسانی و اخلاقی به خوبی رعایت شوند. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| اسلام؛ سرمایه‌داری؛ ماکس وبر؛ شهید مطهری؛ زیست اجتماعی. | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| A Comparative Study of the Nature and Functioning of Capitalism in Human Social Life in the Thought of Max Weber and Martyr Motahhari | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Nematollah Karamollahi1؛ Mahdi Motaharifar2 | ||
| 1Associate Professor, Department of Sociology, Baqir al-Olum University, Qom, Iran | ||
| 2PhD student, Department of Culture and Communication, Baqir al-Olum University, Qom, Iran | ||
| چکیده [English] | ||
| The aim of this study is to examine the nature and functioning of the capitalist system from the perspectives of Max Weber and Martyr Motahhari. The main research question is whether capitalism, as Weber perceives it, is a rare gift that Islamic civilization failed to attain, or if Islam rejected it due to the inherent disorders within the system. The research method is comparative, with the views of Max Weber and Martyr Motahhari being separately analyzed and compared. The results indicate that both Martyr Motahhari and Max Weber agree that capitalism should not be viewed as a phenomenon similar to those of previous eras. Weber believes that capitalism flourished in Western civilized societies due to the religious and ethical factors of Calvinist Christianity, transforming into a highly rational and organized system. He asserts that Western capitalism, through its rational and systematic methods of production and profit-seeking, instilled a particular spirit in individuals that contributed to economic development and progress. On the other hand, Martyr Motahhari argues that modern capitalism is a unique and unprecedented phenomenon, understanding the dimensions of which requires independent inquiry and jurisprudence in Islamic rulings. He emphasizes that modern capitalism fundamentally differs from traditional capitalist practices in Islamic civilization, and these differences must be carefully considered. Motahhari also contends that the modern capitalist system, due to its nature and functioning, leads to problems, including Weber’s "iron cage," and that the destructive effects of capitalism on human social life are incompatible with Islamic principles and teachings. Overall, Islam, due to its differing views on human rights, duty, asceticism, and freedom, is incompatible with Western capitalism. Islam, by emphasizing the rights of nature and the weak, seeks to prevent the exploitation and economic dominance of a few, while also encouraging economic flourishing. Furthermore, asceticism and duty in Islam imply the moderate use of resources in alignment with divine goals, whereas, in Western capitalism, these concepts are employed excessively for the purpose of increasing capital and profit. Islam’s refusal to embrace modern capitalism is not due to incapacity or backwardness, but rather due to its awareness and foresight regarding the consequences and disorders of this system. Islam, by emphasizing justice, human rights, and the prevention of exploitation, strives to offer a more just economic system where human and moral values are well preserved. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Islam, Capitalism, Max Weber, Martyr Motahhari, Social Life | ||
| مراجع | ||
|
قرآن کریم.
نهج‌البلاغه.
کرم‌الهی، نعمت‌الله (بی‌تا). پیمایش دینداری ایرانیان. پروژه پژوهشی در دست اجرا.
گولد، جولیوس؛ کولب، ویلیام (1376). فرهنگ علوم اجتماعی. ترجمه جمعی از نویسندگان. تهران: انتشارات مازیار.
مطهری، مرتضی (1389). نظری به نظام اقتصادی اسلام. تهران: انتشارات صدرا.
مطهری، مرتضی (1390). علل گرایش به مادی‌گری. تهران: انتشارات صدرا
مطهری، مرتضی (1392الف). انسان‌شناسی در قرآن. تهران: انتشارات صدرا.
مطهری، مرتضی (1392ب). نظام حقوق زن در اسلام. تهران: انتشارات صدرا.
وبر، ماکس (1373). اخلاق پروتستانی و روح سرمایه‌داری. عبدالکریم رشیدیان، پریسا منوچهری کاشانی. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
وبر، ماکس (1382). دین، جامعه، قدرت. احمد تدین. تهران: انتشارات هرمس.
وبر، ماکس (1397). جامعه‌شناسی دین. محسن ثلاثی. تهران: نشر ثالث.
Weber, M. (1967). Max Weber on Law in Economy and Society. Max Rheinstein (ed. & trans.). New York: Simon and Schuster.
Weber, M. (2001). The Protestant Ethic and the Spirit of Capitalism. Routledge.
Weber, M. (2019). Economy and Society. Keith Tribe (ed. & trans.). London, UK: Harvard University Press. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 14 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 13 |
||