روش استخراج علوم انسانی از قرآن و مدل مفهومی آن

بهمنی, سعید

doi:10.22081/jqr.2024.69925.4099

تعداد نشریات	54
تعداد شماره‌ها	2,388
تعداد مقالات	34,317
تعداد مشاهده مقاله	13,016,278
تعداد دریافت فایل اصل مقاله	5,718,187

	روش استخراج علوم انسانی از قرآن و مدل مفهومی آن
پژوهش های قرآنی
دوره 29، شماره 111، شهریور 1403
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22081/jqr.2024.69925.4099
نویسنده
سعید بهمنی^*
استادیار پژوهشکده فرهنگ و معارف قرآن، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، قم.
تاریخ دریافت: 05 مهر 1403، تاریخ پذیرش: 15 شهریور 1403
چکیده
موضوع علوم انسانی کنش‌ها و هستی‎های ارادی انسان است. علم انسانی دانشِ توصیف و تغییر کنش‌های اختیاری انسان و معرفت درجة دو آنهاست. معرفت درجه اول علوم انسانی به هستی‌هایی می‌پردازد که با اراده و اختیار انسان ایجاد می‌شود. معرفت درجة دو علوم انسانی، مباحث بیرون از علوم انسانی نظیر مبانی، اهداف، روش، تاریخ تطور علوم انسانی و مانند آن را بررسی می‌کند. روش در معنای عام، به‌کارگیری مجموعة عناصری است که انسان را به هدف می‌رساند. عناصر روش علمی عبارت‌اند از: مبانی، منابع، سازوکارهای داده‌یابی از منابع، اصول، قواعد، مؤلفه‌های فرایندی، مؤلفه‌های پراکنشی، رویکردها، گرایش‌ها، سبک‌ها و مهارت‌هایی که به‌کارگیری آنها سبب دست‌یابی به علم می‌شود. مقاله بر روی عنصر روش‌شناختی سازوکارهای داده‌یابی از قرآن کریم تمرکز می‌کند. فرضیة ما، امکان‌پذیری تعیین سازوکاری دقیق و همگانی برای داده‌یابی علوم انسانی از قرآن است. روش مقاله در تعیین مؤلفه‌های شناسای داده‌های علوم انسانی، منطقی و قیاسی است. راهبرد مقاله در تعیین مؤلفه‌های شناسای داده‌های معرفت درجه یک علوم انسانی، تحلیل تعریف برگزیدة علوم انسانی، و لحاظ ظرف تحقق نسبت میان موضوع و محمول است. در تعیین داده‌های معرفت درجة دو علوم انسانی، بر دلالت داده‌ها بر بنیادهای نظری، دلالت غایت‌شناختی و روش‌شناختی تأکید می‌شود. همة مراحل بحث، همراه با ارائه نمونه‌هایی از داده‌های وحیانی و به‌صورت انضمامی است. نتیجة بحث با تعیین مؤلفه‌های شناسا، مدل مفهومی فرایند دستیابی به داده‌های علوم انسانی در قرآن ترسیم و ارائه شده است.
کلیدواژه‌ها
قرآن؛ روش؛ سازوکار؛ داده‌یابی؛ مؤلفه‌های شناسا؛ مدل مفهومی؛ علوم انسانی
عنوان مقاله [English]
The Method of Extracting Humanities from the Qur'an and its Conceptual Model
نویسندگان [English]
Sa'id Bahmani
Assistant Professor, Islamic Sciences and Culture Academy
چکیده [English]
The subject of humanities is the intentional human actions and existences. Humanities is the knowledge of describing and changing the voluntary actions of human beings and their second rate knowledge. The first rate knowledge of humanities deals with the existences that are created by human will and choice. The second rate knowledge of humanities examines topics outside of humanities, such as principles, goals, methods, the history of the transformation of humanities, and the like. Method, in its general sense, is the use of a set of elements that lead a person to a goal. The elements of the scientific method are: foundations, sources, mechanisms for obtaining data from sources, principles, rules, process components, distribution components, approaches, trends, styles and the skills, the use of which would lead to the achievement of science. The article focuses on the methodological element of data retrieval mechanisms from the Holy Qur'an. Our hypothesis is the feasibility of determining a precise and universal mechanism for humanities data retrieval from the Qur'an. The method of the article in determining the identification components of humanities data is logical and speculative. The strategy of the article in determining the components of the first rate knowledge data of humanities is analyzing the selected definition of humanities, and inclusion of the receptacle of realizing the relationship between the subject and the predicate. In determining the second rate knowledge data of humanities, the significance of the data emphasizes on theoretical foundations, teleological and methodological significance. All the stages of the discussion are accompanied by the presentation of examples of revelatory data and by way of annexation. The result of the discussion is delineated and presented by determining the well-informed components and the conceptual model of the process of accessing humanities data in the Qur'an.
کلیدواژه‌ها [English]
Qur'an, method, mechanism, data retrieval, well-informed components, conceptual model, humanities

مراجع
ابن‌عاشور، محمد؛ التحریر و التنویر؛ بی‌جا، بی‌نا، بی‌تا. ابن منظور، محمد؛ لسان العرب، ج14، چاپ سوم؛ بیروت: دار صادر، 1414ق. ارفع، سیدکاظم؛ ترجمة قرآن(ارفع)؛ تهران: مؤسسه تحقیقاتى و انتشاراتى فیض کاشانى‏، 1381. استرآبادی، محمدامین؛ الفوائد المدنیة و بذیله الشواهد المکّیة(المسائل الظهریة، جوابات المسائل الظهریة)، محقق/گردآورنده: رحمت الله رحمتی اراکی، چاپ دوم، قم: مؤسسة النشر الإسلامی التابعة لجماعة المدرسین، 1426ق. جوادی آملی، عبدالله؛ تفسیر انسان به انسان، محقق: محمدحسین الهی‌زاده، چاپ پنجم؛ قم: مؤسسه علوم وحیانی إسراء، 1389. دهخدا، علی‌اکبر؛ لغت‌نامه دهخدا، ج5؛ زیرنظر محمدمعین و سیدجعفر شهیدی، چاپ دوم؛ تهران: مؤسسة انتشارات و چاپ دانشگاه تهران، 1377. راغب اصفهانی، حسین؛ المفردات فی غریب القرآن؛ تحقیق: صفوان عدنان داودی، دمشق/ بیروت: دارالعلم الدار الشامیة، 1412ق. رضی، شریف؛ نهج البلاغة؛ ترجمه: علامه جعفری، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی، 1379، چاپ دوم. شریفی، احمدحسین؛ مبانی علوم انسانی اسلامی؛ آفتاب توسعه؛ 1393. طباطبایی، سیدمحمدحسین؛ المیزان فی تفسیر القرآن، 20جلد؛ قم: دفتر انتشارات اسلامى جامعه‏ى مدرسین حوزه علمیه قم‏، 1417ق، چاپ پنجم. فارابی، ابونصر محمد؛ احصاء العلوم، ترجمة حسین خدیو جم، چاپ چهارم؛ تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، 1389. قائمی‌نیا، علیرضا؛ معناشناسی شناختی قرآن؛ تهران: سازمان نشر پژوهشگاه فرهنگ و اندیشة اسلامی، 1390. مصباح یزدی، محمدتقی؛ اخلاق در قرآن؛ تهران: انتشارات امیرکبیر، 1372. معرفت، محمدهادی؛ «مبانی اخلاق در قرآن»؛ در نشریة اندیشة حوزه، سال 1379، شمارة 22. مهیار، رضا؛ فرهنگ ابجدی؛ بی‌جا، بی‌نا، بی‌تا.
آمار تعداد مشاهده مقاله: 86

سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب

آمار

روش استخراج علوم انسانی از قرآن و مدل مفهومی آن