اسعدی, علیرضا. (1403). مبانی قرآن‌شناختی مرجعیت علمی قرآن در کلام و فلسفه اسلامی. اسلام و مطالعات اجتماعی, 29(111), 111-132. doi: 10.22081/jqr.2024.69894.4091
علیرضا اسعدی. "مبانی قرآن‌شناختی مرجعیت علمی قرآن در کلام و فلسفه اسلامی". اسلام و مطالعات اجتماعی, 29, 111, 1403, 111-132. doi: 10.22081/jqr.2024.69894.4091
اسعدی, علیرضا. (1403). 'مبانی قرآن‌شناختی مرجعیت علمی قرآن در کلام و فلسفه اسلامی', اسلام و مطالعات اجتماعی, 29(111), pp. 111-132. doi: 10.22081/jqr.2024.69894.4091
اسعدی, علیرضا. مبانی قرآن‌شناختی مرجعیت علمی قرآن در کلام و فلسفه اسلامی. اسلام و مطالعات اجتماعی, 1403; 29(111): 111-132. doi: 10.22081/jqr.2024.69894.4091
تاریخ دریافت: 24 شهریور 1403،
تاریخ پذیرش: 15 شهریور 1403
چکیده
از مسائل مهم در مرجعیت علمی قرآن، به‌معنای اثرگذاری آن در یک حوزه دانشی، بررسی مبانی آن است. مراد از «مبانی مرجعیت علمی قرآن»، آن دسته آموزه‌ها و قضایایی در حوزه‌های مختلفی نظیر انسان‌شناسی، معرفت‌شناسی، علوم قرآن و... است که اثبات و پذیرش مرجعیت علمی قرآن بر آنها استوار است؛ به‌گونه‌ای که انکار آنها به انکار مرجعیت علمی قرآن انجامیده و آن را بی‌اعتبار می‌سازد. این مقاله با روش توصیفی-تحلیلی، به بررسی مبانی قرآن‌شناختی مرجعیت علمی قرآن در کلام و فلسفه اسلامی پرداخته و به این پرسش پاسخ می‌دهد که پذیرش مرجعیت علمی قرآن در عرصه کلام و فلسفه اسلامی بر چه باورهایی درباره خود قرآن استوار است. بر اساس یافته‌ها و دستاوردهای این پژوهش، مبانی قرآن‌شناختی مرجعیت علمی قرآن، در دو دسته مبانی ناظر به وجود و حقیقت قرآن نظیر اصالت و حقانیت، حیات، جاودانگی و جهانشمولی، جامعیت و قلمرو مشترک، ساختار چندمعنایی قرآن؛ و مبانی ناظر به زبان و معرفت قرآن نظیر فهم‌پذیری و تفسیر، معرفت‌بخشی و واقع‌نمایی، جواز و اعتبار معرفت عقلی و فلسفی قرآن جای گرفته و اثبات می‌شوند.
The Qur'anologic Foundations of the Scientific Authority of the Qur'an in Islamic Theology and Philosophy
نویسندگان [English]
Alireza As'adi
Assistant Professor, Islamic Sciences and Culture Academy, Qum, Iran
چکیده [English]
One of the important issues in the scientific authority of the Qur'an, in the sense of its effectiveness in a field of knowledge, is to study of its foundations. What is meant by "the foundations of the scientific authority of the Qur'an" is those doctrines and propositions in various fields such as anthropology, epistemology, the sciences of the Qur'an, etc., on which the proof and acceptance of the scientific authority of the Qur'an is based; in such a way that denying them leads to denying the scientific authority of the Qur'an and makes it invalid. Using a descriptive-analytical method, this article examines the Qur'anic foundations of the scientific authority of the Qur'an in Islamic theology and philosophy, and answers the question, "What beliefs about the Qur'an itself is the acceptance of the scientific authority of the Qur'an in the field of Islamic theology and philosophy based on?" According to the findings and achievements of this research, the Qur'anologic foundations of the scientific authority of the Qur'an are included and proved in two categories: the foundations regarding the existence and truth of the Qur'an such as authenticity and rightfulness, life, immortality and universality, inclusiveness and common territory, and multiple-meaning structure of the Qur'an; and the foundations regarding the language and knowledge of the Qur'an, such as comprehensibility and interpretation, knowledge provision and realization, permissibility and validity of the intellectual and philosophical knowledge of the Qur'an.
کلیدواژه‌ها [English]
scientific authority of the Qur'an, Islamic philosophy, Islamic theology, Holy Qur'an, foundations of scientific authority of the Qur'an
مراجع
قرآن کریم.
ابن ابی‌العز (2005)، شرح العقیده الطحاویه، بغداد: دارالکتاب العربی.
ابن ابیجمهور، محمدبن زین‌الدین (1985)، عوالی اللئالی، قم: مطبعة سیدالشهدا.
ابن بابویه، محمدبن علی (1376)، الامالی، تهران: کتابچی.
ابن بابویه، محمدبن علی (1378)، عیون اخبار الرضا (ع)، تهران: نشر جهان.
ابن بابویه، محمدبن علی (1398ق)، التوحید، تحقیق هاشم حسینی، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
ابن بابویه، محمدبن علی (1403ق)، معانی الاخبار، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
ابن خلدون (1988)، تاریخ ابن خلدون، تحقیق خلیل شحاده. بیروت: دارالفکر.
ابن فارس، احمد (1404ق)، معجم مقاییس اللغة، قم: مکتب الاعلام الاسلامی.
ابن منظور، محمدبن مکرم (1414ق)، لسان العرب، بیروت: دار صادر.
ازهری، محمدبن احمد (1421ق)، تهذیب اللغه، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
جباری، کریم (1400)، «مبانی معرفتی پویایی فهم و تدبر در قرآن کریم برای بهره‌مندی نسل امروز از آن»، قرآن و طب، دورۀ 6، شماره 1، ص 10-19.
جرجانی، علی‌بن محمد (1325ق)، شرح مواقف، قم: الشریف الرضی.
حر عاملی، محمدبن الحسن (1391ق)، وسائل الشیعه، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
حویزى، عبد على (1415ق)، تفسیر نورالثقلین، قم: اسماعیلیان.
دهخدا، علی اکبر (1373)، لغت‌نامه، تهران: مؤسسۀ انتشارات و چاپ دانشگاه تهران.
راد، علی (1390)، مبانی کلامی امامیه در تفسیر قرآن، تهران: سخن.
راغب اصفهانی، حسین‌بن محمد (1412ق)، مفردات الفاظ القرآن، بیروت: دار الشامیه.
رضایی اصفهانی، محمدعلی (1396)، «مرجعیت علمى قرآن کریم»، نرمافزار کنگرۀ بین‌المللی قرآن و علوم انسانی، مجموعه مقالات روش‌شناسى قرآن و علوم انسانى، ص 1-13.
سادات فخر، سیدعلی (1398)، «درآمدی بر مبانی علوم قرآنی مرجعیت علمی قرآن از دیدگاه آیتالله معرفت»،مطالعات علوم قرآن، شماره 1، ص 89-111.
سعیدی روشن، محمدباقر (1391)، تحلیل زبان قرآن و روش‌های فهم آن، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
سعیدی‌روشن، محمدباقر (1389)، زبان قرآن و مسائل آن، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
سیوطی، جلال‌الدین (1421ق)، الاتقان فی علوم القرآن، بیروت: دارالکتاب العربی.
طوسی، محمدحسن؛ عالمی، عبدالرئوف (1396)، «رابطۀ مرجعیت علمى قرآن با جهانى، جاودانگى و جامعیت قرآن»، نرمافزار کنگرۀ بین‌المللی قرآن و علوم انسانی، مجموعه مقالات روش‌شناسى قرآن و علوم انسانى، ص 237-252.
عبدلی مهرجردی، حمیدرضا (1389)، تفسیر فلسفی قرآن، قم: دلیل ما.
عبودیت، عبدالرسول (1380)، درآمدى بر فلسفۀ اسلامى، قم: مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
عظیمی، محمدشریف (1396)، «چیستى و چگونگى مرجعیت قرآن در علوم انسانى»، نرمافزار کنگرۀ بین‌المللی قرآن و علوم انسانی، مجموعه مقالات روش‌شناسى قرآن و علوم انسانى، ص 475-502.
