آمار
| تعداد نشریات | 54 |
| تعداد شماره‌ها | 2,462 |
| تعداد مقالات | 35,184 |
| تعداد مشاهده مقاله | 13,995,765 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 6,253,228 |
تأثیر مقبولیت مردمی در مشروعیت بخشیدن به حکومت از منظر میرزای نایینی | ||
| علوم سیاسی | ||
| مقاله 6، دوره 27، شماره 1 - شماره پیاپی 105، فروردین 1403، صفحه 178-203 اصل مقاله (669.16 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22081/psq.2024.66629.2790 | ||
| نویسندگان | ||
| رجب علی اسفندیار1؛ مهدیه مرادیان* 2 | ||
| 1استادیار، گروه فلسفه سیاسی، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، قم، ایران. | ||
| 2طلبه سطح سه و دانشجوی کارشناسی ارشد رشته ادیان و عرفان، پردیس فارابی، دانشگاه تهران، قم، ایران | ||
| تاریخ دریافت: 18 خرداد 1402، تاریخ بازنگری: 02 مرداد 1402، تاریخ پذیرش: 06 آبان 1403 | ||
| چکیده | ||
| در فلسفۀ سیاسی شیعه به صورت کلی، مشروعیت حکومت بر انتصاب الهی متوقف است؛ اما با توجه به اینکه تأثیر خواست و نظر مردم در مشروعیت‌یافتن یک حکومت می‌تواند نشانگر جایگاه مردم در آن حکومت باشد، بررسی تأثیر مقبولیت مردمی در مشروعیت‌بخشیدن به حکومت در باورهای شیعی، در دوران‌های مختلف دارای اهمیت بوده و می‌تواند نشانگر نسبت فلسفۀ سیاسی شیعه با مفاهیمی همچون مردم‌سالاری باشد. مقالۀ حاضر با روش توصیفی- تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه‌ای به بررسی تأثیر مقبولیت مردمی در جعل مشروعیت برای حکومت و تداوم آن از نظر میرزای نایینی پرداخته است. این مقاله در پیِ اثبات این مدعاست که در نگاه نایینی رضایت مردم در مرحله تشکیل حکومت، نقش مشروعیت‌بخشی ندارد؛ ولی پس از تشکیل حکومت، برای تداوم آن نیازمند رضایت مردم است. از نگاه نایینی حکومت ناکارآمد، موجبات ظلم بیشتر بر مردم را فراهم می‌‌کند، حال آنکه تمام تلاش فقها در عصر غیبت امام عصر#، بر‌طرف‌کردن ظلم یا کاستن ظلم از مردم بوده است. در حکومت ولایتیه نایینی، حکومت ملک شخصی حاکم نیست و به عنوان امانتی نزد حاکم قرار گرفته است؛ از‌این‌رو میرزای نایینی مقبولیت مردمی را در جعل مشروعیت برای حکومت مؤثر نمی‌داند؛ زیرا برپایی مجلس شورا را در صورتی مشروع میداند که این مجلس شامل تعدادی از فقها که برخوردار از انتصاب عام هستند، یا افراد مأذون از جانب فقها باشد. دلیل این امر آن است که نایینی حکومت در عصر غیبت را بر إذن و تأیید فقیهان متوقف میداند که آنان نیز برخوردار از نصب عام هستند. نایینی در جمع بین انتصاب الهی (مشروعیت الهی) که از طرف فقیهان انجام می‌‌شود و نقش و حق مردم، لزوم مشورت با عقلای امت را مطرح می‌‌کند. در نگاه او مقبولیت مردمی در تداوم مشروعیت حکومت مؤثر است؛ زیرا وی مورد مشورت قرار گرفتن و نظارت بر مجلس شورا را حق عموم مردم میداند. با توجه به اینکه نایینی صدور اذن دخالت در امور سیاسی برای نمایندگان مجلس شورا را منوط به وجود شرایطی در آنان میداند که مردم باید برخورداری آنان از این شرایط را رصد کنند. می‌توان گفت که نارضایتی مردم از دولت به معنای فقدان شرایط پیش‌گفته و سقوط اذن و در پیِ آن سقوط مشروعیت حکومت و به معنای تأثیر مقبولیت مردمی در تداوم مشروعیت حکومت است. تلاش نایینی در اثبات امانت‌بودن حکومت در دست حاکمان و تأکید بر خلع حاکم از مسؤلیت نگهداری از این امانت در صورت ناتوانی، بیانگر تأثیر خواست و نظر مردم در فعلیت‌بخشیدن به حاکمیت است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| مشروعیت؛ مقبولیت مردمی؛ میرزای نایینی؛ حاکمیت اسلامی | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| The Impact of Popular Acceptance in Legitimizing Governance from the Perspective of Mīrzā Nāʾīnī | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Ragab Ali Esfandiar1؛ Mahdieh Moradian2 | ||
| 1Assistant Professor, Department of Political Philosophy, Islamic Sciences and Culture Academy, Qom, Iran. | ||
| 2Seminary student (Level Three) and Master's student in Religions and Mysticism, Farabi Campus, University of Tehran, Qom, Iran | ||
| چکیده [English] | ||
| In Shiite political philosophy, the legitimacy of governance fundamentally depends on divine appointment. However, since the will and opinion of the people can influence the legitimacy of a government, examining the role of popular acceptance in conferring legitimacy has historically held significance within Shiite beliefs, as it sheds light on the relationship of Shiite political philosophy with concepts like democracy. This article, using a descriptive-analytical method and library sources, explores the influence of popular acceptance in establishing and maintaining governmental legitimacy from the perspective of Mīrzā Nāʾīnī. The article seeks to support the claim that, according to Nāʾīnī, popular consent does not play a role in the initial establishment of legitimacy for governance; however, after a government is formed, public consent becomes essential for its continuation. In Nāʾīnī’s view, an ineffective government results in greater oppression of the people, whereas the primary endeavor of jurists during the occultation of the Imam (may God hasten his reappearance) has been to eliminate or mitigate oppression upon the people. In Nāʾīnī's theory of guardianship, governance is not the ruler’s personal possession but a trust placed with the ruler. Thus, Nāʾīnī does not see popular acceptance as a factor in establishing legitimacy, as he considers a parliamentary assembly legitimate only if it includes jurists with general appointment or those authorized by them. Nāʾīnī bases governance during the occultation on the permission and endorsement of jurists who themselves hold general appointment. Balancing divine appointment (divine legitimacy) enacted by jurists with the role and rights of the people, Nāʾīnī advocates consulting the wise among the community. In his view, popular acceptance plays a role in the continuity of governance legitimacy, as he recognizes consultation and oversight over the parliamentary assembly as a public right. Since Nāʾīnī ties the authorization of parliamentary representatives to certain conditions, which the public should monitor, it can be inferred that public dissatisfaction signals a lack of these conditions, leading to the revocation of permission and consequently the fall of legitimacy, thus reflecting the impact of popular acceptance on the continuity of governance legitimacy. Nāʾīnī’s efforts to emphasize governance as a trust and to advocate for the dismissal of a ruler unable to uphold it reflect the influence of the people's will and opinion in actualizing governance. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Legitimacy, Popular Acceptance, Mīrzā Nāʾīnī, Islamic Governance | ||
| مراجع | ||
|
قرآن کریم.
آجدانی، ل. (1391). اندیشه‌های سیاسی در عصر مشروطیت. تهران: نشر علم.
امینی، ن. (1400). مفهوم و مبانی مشروعیت سیاسی در اسلام. افق‌های نو در فقه سیاسی، شماره 9، صص.141-175. ترکمان، م. (1362). رسایل، اعلامیه‌ها، مکتوبات ... و روزنامه شیخ فضل‌الله نوری. (ج.1). تهران: مؤسسه خدمات فرهنگی رسا.
حسین‌خراسانی، ف. (1400). دین علما و روشنفکران در عصر مشروطه. قم: خادم الرضا.
حسینی دشتی، س.م. (1385). معارف و معاریف دائرة‌المعارف جامع اسلامی. (ج.2). تهران: مؤسسه فرهنگی آرایه.
رحمانیان، م. (1388). مشروعیت سیاسی در اندیشه سیاسی شیعه در دوره قاجاریه از میرزای قمی تا میرزای نایینی. م.و. مدرس و س.م. موسوی بجنوردی. تهران: دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه تربیت معلم.
رفیع، ح.؛ عباس‌زاده مرزبالی، م. (1394). علامه میرزا محمدحسین نایینی و دفاع از حکومت مشروطه. مطالعات سیاسی، شماره 29، صص. 75-100.
رمضان‌نرگسی، ر. (1389). تبیین جامعه‌شناختی انقلاب مشروطه. قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
سخاوتی، ن. (1381). نگاهى به مفهوم مقبولیت در نظام سیاسى اسلام. معرفت، شماره 55، صص. 47-55.
فاضلی، م.ح. (1390). جایگاه مردم در نظام سیاسی - دینی از منظر آیت‌الله نایینی و شهید صدر. قم: مرکز بین‌المللی ترجمه و نشر المصطفی.
قاضی طباطبایی، ح. (1347). ارشادنامه میرزای قمی. مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تبریز، شماره 87، صص. 365-383.
کاشف الغطاء، ج. (1422ق). کشف الغطاء عن مبهمات الشریعة الغراء. قم: دفتر تبلیغات اسلامى حوزه علمیه.
مظفر، م؛ کاظمی خلخالی،ز (1380). ویژگی‌های فکری شیعه ترجمه عقاید الامامیه، قم، مؤسسه فرهنگی انتشاراتی حضور.
ملکی اصفهانی،م.(1393).فرهنگ اصطلاحات اصول. قم: مرکز بین‌المللی ترجمه و نشر المصطفی.
میرزای قمی، ا. (1427ق). رسائل المیرزای القمی. قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
نایینی، م.ح. (1424ق). تنبیه الامه و تنزیه المله. قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى حوزه علمیه.
نایینی، م.ح. (بی‌تا). تنبیه الامه و تنزیه المله یا حکومت از نظر اسلام. تهران: شرکت سهامی انتشار.
نراقى، م. (1417ق). عوائد الأیام فی بیان قواعد الأحکام و مهمات مسائل الحلال و الحرام. قم: دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه.
نوروزی خیابانی،م. (1384). فرهنگ جامع لغات و اصطلاحات سیاسی: انگلیسی-فارسی. تهران: نشر نی.
ورعی، س.ج. (1382). پژوهشی در اندیشه سیاسی نایینی. قم: دبیرخانه مرکز خبرگان رهبری مرکز تحقیقات علمی. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 157 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 144 |
||