آمار
| تعداد نشریات | 54 |
| تعداد شماره‌ها | 2,551 |
| تعداد مقالات | 36,121 |
| تعداد مشاهده مقاله | 16,164,635 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 7,328,489 |
راهبردهای سیاسی آیت‌الله سیستانی جهت تکوین هویت و دولت ملی در عراق | ||
| علوم سیاسی | ||
| مقاله 4، دوره 27، شماره 1 - شماره پیاپی 105، فروردین 1403، صفحه 109-150 اصل مقاله (861.88 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22081/psq.2024.69122.2886 | ||
| نویسندگان | ||
| محمد امین نگهبان1؛ ابوالفضل شکوری* 2؛ سید محسن آل سید غفور3 | ||
| 1دانشجوی دکتری اندیشه سیاسی، گروه علوم سیاسی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران | ||
| 2دانشیار، گروه علوم سیاسی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران | ||
| 3استادیار، گروه علوم سیاسی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران. | ||
| تاریخ دریافت: 31 اردیبهشت 1403، تاریخ بازنگری: 09 شهریور 1403، تاریخ پذیرش: 06 آبان 1403 | ||
| چکیده | ||
| جامعۀ عراق از ابتدای انحطاط امپراتوری عثمانی با مسئله‌ای بزرگ روبرو شد و آن تکوین «هویت و دولت ملی» بود. راهبردهای نیروهای متعدد سیاسی - عراقی، از ملی‌گرایان رومانتیک تا امت‌گرایان بعثی و اسلام‌گرایان سیاسی به‌رغم تفاوت‌های بسیار، بر محوریت حفظ دولت ملی این کشور در مقابل دولت‌های غربی و ایرانی صورت‌بندی می‌شد؛ اما نحوۀ این ملت- دولت‌سازی محل مجادله بسیار بود. این پژوهش به شیوۀ هرمنوتیک زمینه - مؤلف اسکینری، راهبردهای آیت‌الله سیستانی را در مواجهه با مسئله ملت- دولت‌سازی عراق جدید واکاوی می‌کند. آیت‌الله سیستانی، به عنوان مرجع اعلای متأخر جهان تشیع، نقش بسیار مهمی در بقای واحد سیاسی عراق، بر نقشۀ جغرافیایی نظام دولت- ملت‌ها ایفا کرده است. وی که مجتهدی ایرانی الأصل مقیم نجف است، بر آن است تا مقدمات تکوین هویت و دولت ملی در عراق جدید را فراهم آورد. آیت‌الله سیستانی کنش‌ورزی سیاسی خود در این عرصه را با تبیین خاستگاه بحران عراق در تکوین هویت و دولت ملی آغاز کرده است و قصد دارد با استفاده از آموزه‌های مکتب‌های فقهی تشیع در عصر حاضر، راهبردهایی برای تکوین آنها ارائه دهد؛ راهبردهایی که با تذکر پایدار نهادهای دینی عراق و اعمال نسبی آنها توسط مردم و سیاستمداران عراقی توانسته است این کشور را در برداشتن گام‌هایی در جهت تحقق اصل حاکمیت ملی هدایت کند و استقلال داخلی و خارجی آن را از نیروها و جریان‌های سیاسی خارجی حفظ کند؛ براین اساس پرسش محوری این است که راهبردهای آیت‌الله سیستانی برای تکوین هویت و دولت ملی در سرزمین عراق چیست؟ یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد آیت‌الله سیستانی ضمن تبیین مسئله نابودی فرهنگ دینی و ملی در عراق، اعلام می‌دارد که هویت و دولت ملی در این کشور، از رهگذر سه مؤلفۀ «ظهور شهروند صالح» جهت علاج رنج فرقه‌گرایی قومی، «برقراری همزیستی مسالمت‌آمیز» برای التیام اَلَم طایفی‌گرایی سیاسی و «استقرار نهادهای سیاسی نوین» برای درمان درد استبداد تحقق پذیر است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| عراق؛ آیت‌الله سیستانی؛ شهروندی صالحه؛ همزیستی مسالمت‌آمیز؛ هویت و دولت ملی | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| The Political Strategies of Ayatollah Sistani for Forming National Identity and State in Iraq | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Mohammad Amin Negahban1؛ Abolfazl Shakoori2؛ Sayed Mohsen Al-Sayed Ghafoor3 | ||
| 1PhD Candidate in Political Thought, Department of Political Science, Faculty of Humanities, Tarbiat Modares University, Tehran, Iran | ||
| 2Associate Professor, Department of Political Science, Faculty of Humanities, Tarbiat Modares University, Tehran, Iran | ||
| 3Assistant Professor, Department of Political Science, Faculty of Law and Political Science, Shahid Chamran University of Ahvaz, Ahvaz, Iran. | ||
| چکیده [English] | ||
| Since the decline of the Ottoman Empire, Iraqi society has faced a significant challenge: the formation of a national identity and state. The strategies of Iraq’s diverse political forces—from romantic nationalists to Ba'athist pan-Arabists and political Islamists—despite vast differences, centered on preserving Iraq’s national state against Western and Iranian influence. However, the approach to this nation-state building has been highly contested. This study, following Skinner’s author-context hermeneutics, examines Ayatollah Sistani’s strategies in addressing the challenge of building Iraq’s modern nation-state. Ayatollah Sistani, as a leading Shiite authority, has played a pivotal role in preserving Iraq’s political unity within the global system of nation-states. An Iranian-born cleric based in Najaf, he aims to lay the groundwork for forming a cohesive national identity and state in post-2003 Iraq. Ayatollah Sistani initiated his political engagement by diagnosing Iraq’s crisis as rooted in challenges to national identity and statehood and seeks to provide strategies for their formation in terms of contemporary Shiite jurisprudential teachings. His strategies, grounded in a continuous reminder from Iraq’s religious institutions and reinforced by both the Iraqi public and policymakers, have guided the nation toward achieving national sovereignty while maintaining both internal and external independence from foreign political influences. This central question emerges: What are Ayatollah Sistani’s strategies for forming Iraq’s national identity and state? The research findings show that Ayatollah Sistani identifies the erosion of Iraq’s religious and national culture as a critical issue, advocating for national identity and statehood based on three core principles: the emergence of the virtuous citizen to address sectarian strife, the establishment of peaceful coexistence to heal political factionalism, and the formation of modern political institutions to counter authoritarianism. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Iraq, Ayatollah Sistani, righteous citizenship, peaceful coexistence, national identity and statehood | ||
| مراجع | ||
|
ابطحی، س.ع. (1400). اندیشه نامه میرزا مهدی اصفهانی. (چاپ دوم). م. باغبان خطیبی (ویراستار). قم: موسسه معارف اهل‌بیت^.
احمدیان، ق.؛ صفری، ع. (1397). دیدگاه‌ها و مواضع آیت‌الله سیستانی در روند تدوین قانون اساسی عراق نوین. اندیشه سیاسی در اسلام، 5(17)، ص. 114.
اسکینر، ک. (1393). بینش‌های علم سیاست. (ج.1). ف. مجیدی (مترجم). تهران: انتشارات فرهنگ جاوید.
اسکینر، ک. (1402). بازگشت نظریه‌های بنیادین به علوم انسانی. ی. موسوی (مترجم). تهران: نشر نقد فرهنگ.
بستانی، ف.ف. (1362). منجد الطلاب. (چاپ چهارم). م. بندرریگی (مترجم). تهران: انتشارات اسلامی.
بوش، ج.د. (2012). مذاکرات جورج دبلیو بوش؛ قرارات مصیریه. س. حرب (مترجم). بیروت: شرکة المطبوعات للتوزیع والنشر.
تألیفات و تقریرات حضرت آیت‌الله سیدعلی حسینی سیستانی [تألیفات و تقریرات]. بازیابی‌شده در 25 ربیع الأول 1445ق، از: https://www.sistani.org/arabic/book/
تمدن، ح.ر.؛ الهی خراسانی، ع. (1399). حکم، سنّت و شریعت؛ خوانشی از دیدگاه‌های اصولی آیت‌الله سیستانی. تهران: نشر دانشگاه امام صادق7.
جابری، س.ع. (2021). النضج السیاسی المجتمعی و دوره فی بناء الوطن؛ قراءه فی دور المرجعیه الدینیه و المجتمع الشیعی فی واقع العراق السیاسی المعاصر. بغداد: مرکز العراق للدراسات.
جیاد، س. (2023). رجل الله فی العراق؛ حیاة و قیادة آیت‌الله العظمی علی السیستانی. ح. حسانی (مترجم). واشنطن: مؤسسه القرن.
حاجی یوسفی، ا.م.؛ عارف‌نژاد، ا. (1390). نشانه‌شناسی گفتمان اسلام سیاسی و مردم‌سالار آیت‌الله سیستانی. پژوهشنامه علوم سیاسی، 6(4)، صص. 42 - 43.
حار، ک.م. (2022). الرؤیة السیاسیه للسید السیستانی. بیروت: العارف للمطبوعات.
حسینی سیستانی، س. م. ع. (1433ق). استفتاء از آیت‌الله سیستانی درباره عرفان صاحب فصوصی [بایگانی]. بازیابی‌شده در 8 محرم 1433ق، از: https://www.sistani.org/persian/archive/427 حکیم، ع. (2018). النجف الأشرف و حوزتها (ج.5). کربلا: دارالکفیل.
حمدانی، ط. (1395). نظریه سیاسی شهید سید محمدباقر صدر. ا. خواجه‌زاده (مترجم). قم: نشر کتاب فردا.
خاکرند، ش.؛ یدالهی، س. (1398 الف). بررسی نقش نظام آموزشی و ناسیونالیست‌های عرب در گسترش ایدئولوژی ناسیونالیسم در عراق (1921تا1941م/1300تا1320ش). پژوهش‌های تاریخی، 11(4)، صص. 58-64.
خاکرند، ش.؛ یدالهی، س. (1398 ب). تأثیر ناسیونالیسم عرب بر گسترش شکاف‌های اجتماعی عراق (1921 - 1991م). پژوهشنامه تاریخ اسلام، 9(35)، ص. 123.
خفاف، ح. (1441ق). حوارٌ مع مدیر مکتب سماحة السید فی لبنان حول دور المرجعیة فی المشهد الدینی والسیاسی [ارشیف الموقع]. بازیابی‌شده در 12 محرم 1441ق، از: https://www.sistani.org/arabic/archive/26342/
خفاف، ح. (2010). دیدگاه‌های سیاسی - اجتماعی آیت‌الله سیستانی در مسائل عراق. م.ج. رحمتی (مترجم). تهران: نشر کویر.
ربانی، س.م.ع. (1441ق). مجموعه الآثار الکامله للمرجع الدینی الأعلی السید السیستانی. (ج.6، 8، 14-15). قم: مؤسسة نور الأمیر.
رسول، م. (2021). نقد مبانى ولایة الفقیه عند السیستانی. بغداد: مطبعة دارأبکالو.
زندگی‌نامه حضرت آیت‌الله سیدعلی حسینی سیستانی]السیرة الذّاتیّة]. بازیابی‌شده در 5 صفر 1446ق، از: https://www.sistani.org/arabic /data/1
سؤال حول موقف سماحة السید من نظام الحکم الصالح للعراق [ارشیف الموقع]. بازیابی‌شده در 17 شعبان 1439ق، از: https://www.sistani.org/arabic/archive/26265/
سیستانی، س.م.ع. (1429ق). الامام السیستانی: أمة فی رجل. ح.م.ع الفاضلی (ویراستار). بیروت: مؤسسة البلاغ.
سیستانی، س.م.ع. (1441ق). تعلیقات مع العروة الوثقی. قم: مؤسسة نور الأمیر.
شکری، ع.ی. (2017). شیعة العراق من المعارضة إلی السلطه. بیروت: دالرافدین.
شکوری، ا. (1370). نگاهی به روش فقهی مصلح بزرگ آیت‌الله بروجردی. آینه پژوهش، شماره 7، صص. 27 - 28.
الشلاه، أ.غ. (2015). النظام الحزبی فی العراق 1968 - 2003 (دراسة تحلیلیه نقدیه لحزب البعث فی العراق). بغداد: مرکز العراق للدراسات.
صاحب العریض، ص.؛ عبیدالنائلی، م.ف. (2018). مبانی الفقه السیاسی المعاصر عند السیستانی (نظریة ارادة الامة انموذجا). مجلة الکوفه للعلوم القانونیه والسیاسیه، 1(38)، صص. 91-92. صافی، س.ا. (1401). نماینده آیت‌الله سیستانی توضیح داد؛ دلیل عدم برگزاری نماز جمعه کربلا. نهادهای سیاسی عراق به بسیاری از بیانات آیت‌الله سیستانی توجهی نداشتند و پاسخگوی آن نبودند [اخبار]. بازیابی‌شده در 25 فروردین 1401، از: https://www.hawzahnews.com/news/1019093/ صافی، س.ا. (1438ق). المَرْجِعیةُ الدّینِیةُ العُلیا تُشدِّدُ على أهَمِّیةِ الإنْفاقِ فِی سَبِیلِ دَعْم جُهُودِ الحَرْبِ عَلَى الإرْهابِ وتَسْتَشْهِدُ بِما یبذَلُ مِنْ دماءٍ فی سَبِیلِ حِفْظِ البِلادِ وَالعِبادِ [ارشیف الخطب]. بازیابی‌شده در 2 رجب 1438ق، از: https://alkafeel.net/inspiredfriday/index.php?id=316&ser=2&lang=ar طاهرالحمود، ع. (1397). اخگر گداخته حکومت: تجربه دولت‌سازی شیعیان در عراق پساصدام. س.ح. مرکبی. اصفهان: نشر آرما.
عبودی، س. (1399). دستور جمهوریة العراق الصادر عام 2005. تهران: نشر چتر دانش.
عبیس، ی.خ.؛ عیسی، ح.ف.؛ مرشد، ع.ص. (2018). خطب الجمعه توثیق و تحقیق؛ لسنه 2005م (1425 - 1426ه). (ج.1). کربلا: العتبة العباسیة المقدسه و مرکز العمید الدولی للبحوث والدراسات.
عبیس، ی.خ.؛ عیسی، ح.ف.؛ مرشد، ع.ص. (2019). خطب الجمعه توثیق و تحقیق؛ لسنه 2017م (1438- 1439ق). (ج.2). کربلا: العتبة العباسیة المقدسة و مرکز العمید الدولی للبحوث والدراسات.
علوی طباطبایی بروجردی، س.م.ج. (1398). درآمدی بر مکتب فقهی قم و نجف. ح. ایزدی (ویراستار). قم: نشر اشراق حکمت.
عنایت، ح. (1394). سیری در اندیشۀ سیاسی عرب. (چاپ سیزدهم). تهران: انتشارات امیرکبیر.
غرایاق زندی، د. (1389). فرایند دولت-ملت‌سازی، شکل‌گیری هویت ملی و بازسازی در عراق: تجارب تاریخی و دورنمای آینده. مطالعات راهبردی، 13(1)، صص. 26 - 27.
غضنفری، س.م. (1395). نگاهی به دیدگاه‌های فرهنگی، اجتماعی، اخلاقی، سیاسی و سبک زندگی آیت‌الله سید علی حسینی سیستانی. (چاپ نخست). تهران: نشر ایده نو.
غیثان، م. (2014). السیاسة الخارجیة الامریکیه حیال العراق «حاضر مستقبل و مستقبل الحاضر». بغداد: دارالکتب العلمیه للطباعه والنشر والتوزیع.
فراتی، ع. (1401). آیت‌الله سیستانی و نظریۀ ارادة الامه. سیاست متعالیه، 10(39)، صص 94-95. فیرحی، د. (1394). تاریخ تحول دولت در اسلام. (چاپ ششم). قم: انتشارات دانشگاه مفید.
قادری، م.؛ غفاری، م.؛ شریعتی، ش. (1401). اقتصاد سیاسی توسعه و مهندسی فرهنگی در ایران پس از انقلاب مشروطه. پژوهشنامه علوم سیاسی، 67(3)، ص.189.
قطیفی، س.م. (1441ق). مجموعه الآثار الکاملة للمرجع الدینی الأعلی السید السیستانی. (ج.1). قم: مؤسسة نور الأمیر.
کاظم، ع. (2018). الحوزه تحت الحصار؛ دراسة فی أرشیف حزب البعث العراقی. بیروت: دارالرافدین.
کربلایی، ع. (1438ق/ الف). المرجعیةُ الدینیةُ العُلیا تُبارک انتصارات تلّعفر، وتشدّد على حمایة المدنیین وإدامة التنسیق بین مختلف صنوف القوّات المشارکة فی القتال [ارشیف الخطب]. بازیابی‌شده در 2 ذوالحجه 1438ق، از: https://alkafeel.net/inspiredfriday/index.php?id=338&ser=2&lang=ar کربلایی، ع. (1438ق/ ب). المرجعیةُ الدینیةُ العُلیا تدعو الى احترام الأنظمة والقوانین والحفاظ على الأموال العامّة وتحثّ المواطنین على الالتزام بالحسّ الوطنی والشعور بالمسؤولیة [ارشیف الموقع]. بازیابی‌شده در 16 ذوالحجه 1438ق،از: https://alkafeel.net/inspiredfriday/index.php?id=340&ser=2&lang=ar کربلایی، ع. (1438ق/ ج). المرجعیة الدینیة العُلیا تتناول جانباً من الفکر التربوی والاجتماعی لأمیر المؤمنین(علیه السلام) وتبین دوره فی بناء الفرد والمجتمع والدولة العادلة [ارشیف الخطب]. بازیابی‌شده در 20 رمضان 1438ق، از: https://alkafeel.net/inspiredfriday/index.php?id=328&ser=2&lang=ar کربلایی، ع. (1438ق/ د). المرجعیةُ الدینیةُ العُلیا تدعو الجهات المعنیة بالملفّ الأمنی لإجراء تحقیقٍ مهنی فی المناطق التی تکرّرت فیها الخروقات الأمنیة، والعمل على وضع معالجات مهنیة عاجلة لتفادی وقوعها مستقبلاً [ارشیف الخطب]. بازیابی‌شده در 6 رمضان 1438ق، از: https://alkafeel.net/inspiredfriday/index.php?id=326&ser=2&lang=ar
کربلایی، ع. (1438ق/ ر). المرجعیةُ الدینیةُ العُلیا تتناولُ نظامَ التعایشِ الاجتماعی الصحیح وتبینُ دورَه فی تنظیمِ أمور المجتمعِ واستقراره [ارشیف الخطب]. بازیابی‌شده در 22 شعبان 1438ق، از: https://alkafeel.net/inspiredfriday/index.php?id=324&ser=2&lang=ar
کربلایی، ع. (1438ق/ ط). المرجعیة الدینیة العلیا تؤکد على أهمیة حفظ العلاقة الوطنیة المشترکة والتعایش السلمی وتدعو للابتعاد عما یثیر الکراهیة والبغضاء وتحذر من تکفیر الآخر [ارشیف الخطب]. بازیابی‌شده در 4 ذوالقعده 1438ق، از: https://alkafeel.net/inspiredfriday/index.php?id=334&ser=2&lang=ar کربلایی، ع. (1438ق/ م). المرجعیة الدینیة العلیا تشدد على الحکم بعدالة بین جمیع أتباع الدیانات فی المجتمع العراقی وتؤکد على ضرورة تعزیز مبدأ التعایش السلمی [ارشیف الخطب]. بازیابی‌شده در 18 ذوالقعده 1438ق، از: https://alkafeel.net/inspiredfriday/index.php?id=336&ser=2&lang=ar کربلایی، ع. (1439ق). المرجعیة الدینیة العلیا: یجب الحفاظ على الأموال العامة وان الاستحواذ علیها دون وجه حق تعد سرقة من أموال الشعب [ارشیف الخطب]. بازیابی‌شده در 27 صفر 1439ق، از: https://alkafeel.net/inspiredfriday/index.php?id=353&ser=2&lang=ar
کربلایی، ع. (2018). المواعظ الحسنه؛ مواضیع أخلاقیه من خطب الجمعة الدینیه، الجزء الأول خطب الجمعه لعامی (2003 - 2004م). کربلا: العتبة الحسینیة المقدسه.
کربلایی، ع. (2020). المواعظ الحسنه؛ مواضیع أخلاقیه من خطب الجمعة الدینیه، الجزء الثانی خطب الجمعه لعامی (2005 - 2006م). کربلا: العتبة الحسینیة المقدسه.
کربلایی، ع. (2021). المواعظ الحسنه؛ مواضیع أخلاقیه من خطب الجمعة الدینیه، الجزء الثالث خطب الجمعه لعامی (2007 - 2008م). کربلا: العتبة الحسینیة المقدسه.
کسایی‌زاده، ف. (1396). عراق جدید؛ حزب الدعوه از اعتراض تا اقتدار. تهران: نشر نگاه معاصر.
لاپیدوس، ا.م. (1376). تاریخ جوامع اسلامی از آغاز تا قرن هجدهم. م. رمضان‌زاده (مترجم). مشهد: آستان قدس رضوی.
مؤمن، ع. (2017). من المذهبیه إلی الطایفیه (الطبعه الثانیه). بیروت: دار روافد.
مؤمن، ع. (2021). الاجتماع الدینی الشیعی، ثوابت التأسیس و متغیرات الواقع. بیروت: دار روافد.
مرجی صایغ، ک. (2020). المرجعیة الدینیه؛ الموقف الوطنی فی العراق بعد 2003. ن. محمدعلی (مترجم). بیروت: مرکز الرافدین للحوار.
میاحی، م.ج. (2019). العراق و السیستانی. بغداد: مطبعه الأنکی.
نبوی رضوی، س.م. (1396). میرزا مهدی اصفهانی؛ از مکتب سلوکی سامراء تا مکتب معارف خراسان. تهران: نشر نگاه معاصر.
نجفی اصفهانی، م.م. (1396). شناخت‌نامه فقیه اهل بیت آیت‌الله میرزا مهدی اصفهانی. ع.ا. کوثری (ویراستار). قم: مؤسسه معارف اهل‌بیت^.
نولته، ا. (1400). اسلام‌گرایی؛ سومین جنبش مقاومت رادیکال. (چاپ پنجم). م. تدینی (مترجم). تهران: نشر ثالث.
الوردی، ع. (1391). تاریخ عراق؛ دیدگاه‌های اجتماعی از تاریخ عراق معاصر. ه. انصاری (مترجم و محقق). تهران: نشر امیرکبیر.
هاشمی، س.ه. (1441ق). مجموعة الآثار الکامله للمرجع الدینی الأعلی السید السیستانی. (ج.3). قم: مؤسسة نور الأمیر.
یلدیز، ک. (1391). کردها در عراق؛ گذشته، حال، آینده. س. فیضی (مترجم). تهران: انتشارات توکلی.
Lydorf, T., & Harkins, J. (2007). Sistani’ s Future Role in Iraq. Urban Warfare Analysis Center, 32, p. 3. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 724 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 552 |
||