آمار
| تعداد نشریات | 54 |
| تعداد شماره‌ها | 2,473 |
| تعداد مقالات | 35,286 |
| تعداد مشاهده مقاله | 14,156,091 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 6,351,448 |
امکان‌سنجی مطالبۀ اجرت المثل مرضعه و شرایط استحقاق آن با عنایت به مواد 336 و 1176 قانون مدنی ایران | ||
| فقه | ||
| دوره 31، شماره 118، تیر 1403، صفحه 172-199 اصل مقاله (846.93 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22081/jf.2024.68559.2776 | ||
| نویسندگان | ||
| اعظم خوش صورت موفق(نویسنده مسئول)* 1؛ سید مهدی میرداداشی2؛ راضیه صغیر3 | ||
| 1استادیار دانشگاه ادیان و مذاهب قم، قم، ایران | ||
| 2دانشیار حقوق خصوصی دانشگاه آزاد اسلامی قم، قم، ایران | ||
| 3دانشجوی دکتری دانشگاه ادیان و مذاهب قم، قم، ایران | ||
| تاریخ دریافت: 29 بهمن 1402، تاریخ بازنگری: 11 تیر 1403، تاریخ پذیرش: 10 آبان 1403 | ||
| چکیده | ||
| دربارۀ استحقاق اجرت‌المثل مرضعه، برخی فقیهان به عدم تعلق اجرت‌المثل قائل‌اند؛ با این دلیل که پرداخت نفقه از سوی زوج به‌منزلۀ مالک‌شدن او بر تمامی منافع زن از قبیل استمتاع و استرضاع است و از طرفی با عنایت به اینکه اساساً آنچه در عرف خانواده‌ها رخ می‌دهد، «تهاتر تفضل» است و اگر بنا بر اخذ اجرت باشد، لازم است زوج نیز در مقابل تفضلات مازاد بر وظایفش تمنای اجرت کند؛ از‌این‌رو به نظر می‌رسد تنها راه پرداخت هزینه به مرضعه، اجاره او باشد که در این فرض نیز قائلان به عدم استحقاق معتقدند موضوعی برای اجاره در اجارۀ زوجه باقی نمی‌ماند؛ زیرا زوجه خود را یکبار با مهریه، وقف استمتاع و بار دیگر با نفقه، وقف تمکین زوجه کرده است؛ از‌این‌رو اجارۀ مادر نیز میسور نیست؛ در‌حالی‌که در مقام بررسی این دیدگاه باید گفت تلازمی بین پرداخت نفقه و عدم لزوم پرداخت دیگر اجرت‌ها وجود ندارد و دلیلی بر توسعۀ این مالکیت بر منفعت به تمام منافع نیست و شیردادن منفعتی مستقل است؛ بنابراین قائلان به استحقاق با ذکر شرایطی آن را امکان‌پذیر می‌دانند؛ ولی برخی در شرایط استحقاق مرضعه برای اخذ اجرت‌المثل نیز خدشه وارد کرده و آن را ممکن نمی‌دانند؛ در‌حالی‌که یافته‌های تحقیق گویای آن است که مرضعه در شرط «عدم تبرّع» به‌رغم اینکه ظاهر آن است که شیردادن فرزندش را با عشق انجام داده است، نه به جهت دریافت مزد و در تخالف ظاهر با اصل عدم تبرّع، ظاهر مقدم است؛ ولی به دلایل مندرج در مقاله مشمول شرط اول است و در شرط دوم دربارۀ «دستور زوج» اگرچه زوج غالباً دستور آمرانه ندارد، به نظر می‌آید منظور از امر، امر اصولی نیست و شامل تقاضا نیز می‌گردد؛ از‌این‌رو مرضعه دارای شرط دوم نیز هست و در شرط سوم، یعنی «عدم وجوب عمل» نیز استناد به ماده 1176 مبنی بر عدم وجوب رضاع بر مادر بجز موارد خاص حاکی از شمول شرط بر مرضعه است؛ از‌این‌رو با تحقق شرایط سه‌گانه امکان مطالبۀ اجرت‌المثل مرضعه فراهم خواهد بود. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| اجرت مرضعه؛ مطالبه اجرت؛ استحقاق اجرت؛ تهاتر تفضل؛ تبرع زوجه | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Feasibility of Claiming Equivalent Compensation for Wet Nurses and Conditions for Eligibility in Light of Articles 336 and 1176 of the Iranian Civil Code | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Azam Khoshsourat Mowafaq1؛ Seyed Mahdi Mir Dadashi2؛ Razieh Saghir3 | ||
| 1Assistant Professor, University of Religions and Denominations, Qom, Iran (Corresponding Author) | ||
| 2Associate Professor of Private Law, Islamic Azad University, Qom, Iran | ||
| 3PhD Student, University of Religions and Denominations, Qom, Iran | ||
| چکیده [English] | ||
| Regarding the entitlement to equivalent compensation for wet nurses, some jurists assert that no such compensation is due, arguing that the husband’s provision of maintenance implies his ownership of all benefits from the wife, including enjoyment and nursing. Additionally, it is noted that what typically occurs in family practices is a "reciprocal favor," and if compensation is to be claimed, the husband must also seek remuneration for any favors exceeding his duties. Therefore, it seems that the only means of compensating the wet nurse would be through her rental, yet proponents of non-entitlement argue that there remains no subject for leasing in the lease of the wife, as she has been given in enjoyment once through the dowry and again in obedience through maintenance. Consequently, renting the mother would also be impossible. However, upon examining this viewpoint, it should be stated that there is no necessary connection between providing maintenance and the non-obligation to pay other compensations, and there is no justification for extending this ownership to all benefits. Nursing is an independent benefit; therefore, those who argue for entitlement see it as possible under certain conditions. Conversely, some have challenged the conditions for the wet nurse's eligibility for equivalent compensation, deeming it unfeasible. However, research findings indicate that the wet nurse, under the condition of "no donation," despite appearing to breastfeed her child out of love rather than for remuneration, still aligns with the initial condition of non-donation. In relation to the "husband's command," although the husband typically does not give an imperative order, it seems that the intended command is not necessarily strict and also includes requests; thus, the wet nurse meets the second condition. Regarding the third condition, "no obligation to act," reference to Article 1176, which states that breastfeeding is not obligatory for the mother except in specific cases, indicates that this condition applies to the wet nurse. Therefore, upon the fulfillment of these three conditions, the possibility of claiming equivalent compensation for the wet nurse will be established. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Wet Nurse Compensation, Claim for Compensation, Entitlement to Compensation, Reciprocal Favor, Wife’s Donation | ||
| مراجع | ||
|
*قرآن کریم ابن ادریس حلّی، محمد بن منصور بن احمد. (1410ق). السرائر الحاوی لتحریر الفتاوى (چاپ دوم). قم: دفتر انتشارات اسلامى. احمدوند، خلیل اله؛ چنگیزیان، احمدرضا و تجری، مهدی. (1397). اجرت‌المثل و نحله زوجه در حقوق ایران، همایش ملی «پژوهش‌های مدیریت و علوم انسانی در ایران». پنجمین همایش ملی پژوهش‌های مدیریت و علوم انسانی در ایران، صص 114 - 126. احمدیه، مریم. (1383). حق اجرت‌المثل و نحله در یک بررسی حقوقی. مطالعات راهبردی زنان، شماره 25. امیری زگلوجه، فاطمه سادات و میردامادی، مجتبی. (1401ق). بررسی مادۀ 1099 قانون مدنی در بطلان طلاق و تحقّق اجرت‌المثل. نشریه مطالعات حقوق، شماره 31، صص 273-296. انصاری‌پور، محمدعلی؛ صادقی‌مقدم، محمدحسن. (1384). اجرت‌المثل کارهای زوجه و نقد آرای محاکم. مجله مدرس، 9(41)، صص 9-41. انصارى، قدرت‌الله و پژوهشگران مرکز فقهى ائمه اطهار(علیهم السلام). (1429ق). موسوعة أحکام الأطفال وأدلتها. (ج1). قم: مرکز فقهى ائمه اطهار(علیهم السلام). بحرانى، آل عصفور، یوسف بن احمد بن ابراهیم. (1405ق). الحدائق الناضرة فی أحکام العترة الطاهرة (چاپ اول). قم: دفتر انتشارات اسلامى. جصاص، احمد بن على. (1405ق). احکام القرآن (چاپ اول). بیروت: دار إحیاء التراث العربی. حائرى، سید على بن محمد طباطبایى. (1418ق). ریاض المسائل فی تحقیق الأحکام بالدلائل (چاپ اول). قم: مؤسسه آل‌البیت(علیهم السلام). حلّى «الف»، حسن بن یوسف بن مطهر اسدى. (1413ق). قواعد الأحکام فی معرفة الحلال والحرام (ج3). قم: دفتر انتشارات اسلامى. حلّى «ب»، حسن بن یوسف بن مطهر اسدى. (1413ق). مختلف الشیعة فی أحکام الشریعه (چاپ دوم). قم: دفتر انتشارات اسلامى. حلّى «ج»، حسن بن یوسف بن مطهر اسدى. (1413ق). قواعد الأحکام فی معرفة الحلال والحرام (چاپ اول). قم: دفتر انتشارات اسلامى. حلّى، فخرالمحققین، محمد بن حسن بن یوسف. (1387ق). إیضاح الفوائد فی شرح مشکلات القواعد (چاپ اول). قم: مؤسسه اسماعیلیان. موسوی خمینى، سیدروح‌اللّه. (1425ق). تحریر الوسیله (ج1، چاپ بیست و یکم). قم: دفتر انتشارات اسلامی. خویی، سید ابوالقاسم. (1418ق). موسوعة الإمام الخوئی (ج30، چاپ اول). قم: مؤسسة إحیاء آثار الإمام الخوئی. دادنامه شماره 9409980704300773 تاریخ 27/5/ 95 دادنامه شماره 9509970906800046 تاریخ 15/2/95 زحیلی، وَهْبَة بن مصطفى. (1409ق). الفِقْهُ الإسلامی وأدلَّتُهُ (الشَّامل للأدلّة الشَّرعیة والآراء المذهبیة وأهمّ النَّظریات الفقهیة وتحقیق الأحادیث النَّبویة وتخریجها). دمشق: دارالفکر. سبحانى، جعفر. (1416ق). نظام النکاح فی الشریعة الإسلامیة الغراء (ج2). قم: مؤسسه امام صادق(علیه السلام). سبزواری، سید عبد‌الأعلى. (1413ق). مهذّب الأحکام فی بیان الحلال والحرام (چاپ چهارم). قم: مؤسسه المنار. شهید ثانى «د». (1413ق). مسالک الأفهام إلى تنقیح شرائع الإسلام (ج6، چاپ اول) قم: مؤسسة المعارف الإسلامیة. شهید ثانى «ه». (1413ق). مسالک الأفهام إلى تنقیح شرائع الإسلام (ج5، چاپ اول) قم: مؤسسة المعارف الإسلامیة. شیخ انصاری، مرتضی. (1415ق). المکاسب (ج2). قم: کنگرۀ جهانی بزرگداشت شیخ اعظم انصاری. شیخ صدوق. (1413ق). من لایحضره الفقیه (ج3، چاپ دوم). قم: دفتر انتشارات اسلامى. شیخ طوسى، ابو‌جعفر، محمد بن حسن. (1400ق). النهایة فی مجرد الفقه والفتاوى (چاپ دوم). لبنان: بیروت. شیرازی، سیدمحمد. (1409ق). الفقه (ج58). بیروت: دارالعلوم. صافی گلپایگانی، لطف‌الله. (1385). جامع الاحکام (ج2). قم: دفتر تنظیم و نشر آثار حضرت آیت‌الله العظمی حاج شیخ علی صافی گلپایگانی. طاهری، علی‌اکبر؛ چکمدی‌نژاد، علی و رضوی، سیدمحمد. (1401ق). واکاوی فقهی و حقوقی اجرت‌المثل زوجه ناشزه. نشریه فقه و مبانی حقوق اسلامی، شماره 1، صص 69-86. طباطبایی حکیم، سید‌محسن. (1416ق). مستمسک العروة الوثقى (ج12، چاپ اول). قم: مؤسسة دارالتفسیر. طباطبایی یزدی، سیدمحمدکاظم. (1419ق). العروة الوثقى (المحشی، ج5). قم: دفتر انتشارات اسلامى. طباطبایى، سیدعلی. (1418ق). ریاض المسائل (ج12). قم: مؤسسه آل‌البیت(علیهم السلام). عاملی، زین الدین ابن علی (شهید ثانی «ب»). (1410ق). الروضة البهیة فی شرح اللمعة‌الدمشقیة (ج5). قم: کتابفروشی داوری. عاملی، زین الدین ابن علی (شهید ثانی «ج»). (1410ق). الروضه البهیه فی شرح اللمعه الدمشقیه (ج2). قم: کتابفروشی داوری. عاملى، زین الدین ابن على (شهید ثانی «الف»). (1410ق). الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة (ج8). قم: کتابفروشی داوری. فاضل موحدی لنکرانی، محمد. (1403ق). تفصیل الشریعة فی شرح تحریر الوسیلة- أحکام التخلی (چاپ اول). قم: دفتر انتشارات اسلامى. فضائلی، مصطفی؛ محمدی، اولیاء. (1390). شرایط استحقاق اجرت‌المثل زوجه در حقوق ایران و نقد آن. نشریه بانوان شیعه. شماره 26، صص 95-132. کاتوزیان، ناصر. (1374). الزام‌های خارج از قرارداد (ج1). تهران: انتشارات دانشگاه تهران. کریمی، حسین. (1365). موازین قضایی از دیدگاه امام خمینی(ره). قم: نشر شکوری. مجمع تشخیص مصلحت نظام .(مصوّب 28/8/1371). تبصرۀ 6 قانون اصلاح مقررات مربوط به طلاق. مرادی، خدیجه؛ قاسم‌زاده، عاتکه. (1394). اجرت‌المثل زوجه در فقه و حقوق ایران با نظر به قانون حمایت از خانواده. نشریه فقه و مبانی حقوق اسلامی، 48(2)، صص 301-317. موسوى گلپایگانی، سید‌محمد‌رضا. (1409ق). مجمع المسائل (ج5، چاپ دوم). قم: دارالقرآن الکریم. نجفی، محمدحسن. (1404ق). جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام (ج27، چاپ هفتم). بیروت: دار احیاء التراث العربی. هاشمی‌شاهرودی، سیدمحمود. (1429ق). کتاب الإجارة (ج2). قم: دائرة المعارف الفقه الإسلامی. یزدی، سیدمحمدکاظم. (1419ق). عروة الوثقی (المحشی، ج5، چاپ اول). قم: مؤسسه نشر اسلامی. یمرلی، صالح. (1398). واکاوی اجرت‌المثل زوجه در فقه حنفی، امامیه و قانون حمایت خانواده مصوب 1391. نشریه خانواده‌پژوهی، 15(59)، صص 393-409. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 185 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 102 |
||