آمار

تعداد نشریات54
تعداد شماره‌ها2,408
تعداد مقالات34,617
تعداد مشاهده مقاله13,341,258
تعداد دریافت فایل اصل مقاله5,871,545
طیب حسینی, سید محمود, رضایی, حمیدرضا. (1403). تحلیل دیدگاه راغب اصفهانی درباره «جواز اراده چندمعنا از واژه‌های قرآن». اسلام و مطالعات اجتماعی, 29(112), -. doi: 10.22081/jqr.2023.67156.3842
سید محمود طیب حسینی; حمیدرضا رضایی. "تحلیل دیدگاه راغب اصفهانی درباره «جواز اراده چندمعنا از واژه‌های قرآن»". اسلام و مطالعات اجتماعی, 29, 112, 1403, -. doi: 10.22081/jqr.2023.67156.3842
طیب حسینی, سید محمود, رضایی, حمیدرضا. (1403). 'تحلیل دیدگاه راغب اصفهانی درباره «جواز اراده چندمعنا از واژه‌های قرآن»', اسلام و مطالعات اجتماعی, 29(112), pp. -. doi: 10.22081/jqr.2023.67156.3842
طیب حسینی, سید محمود, رضایی, حمیدرضا. تحلیل دیدگاه راغب اصفهانی درباره «جواز اراده چندمعنا از واژه‌های قرآن». اسلام و مطالعات اجتماعی, 1403; 29(112): -. doi: 10.22081/jqr.2023.67156.3842

تحلیل دیدگاه راغب اصفهانی درباره «جواز اراده چندمعنا از واژه‌های قرآن»

پژوهش های قرآنی
مقاله 1، دوره 29، شماره 112، آذر 1403
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22081/jqr.2023.67156.3842
نویسندگان
سید محمود طیب حسینی* 1؛ حمیدرضا رضایی2
1استاد گروه قرآن‌پژوهی، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه
2دانشجوی دکتری دانشگاه معارف اسلامی قم
تاریخ دریافت: 13 شهریور 1402،  تاریخ بازنگری: 13 آذر 1402،  تاریخ پذیرش: 23 آذر 1402 
چکیده
باور به دریافت معانی متعدد از الفاظ قرآن، که از آن به جواز اراده چندمعنا از یک لفظ تعبیر می‌شود، از دیرباز مورد توجه مفسران، ادیبان و اصولیان بوده و از مباحث دانش اصول فقه است. راغب اصفهانی از نخستین مفسرانی است که آن را به‌عنوان یکی از اصول و قواعد تفسیر به بحث گذاشته و از مبانی، شرایط، گونه‌ها و دلایل آن سخن گفته است. مقاله حاضر با روش توصیفی تحلیلی، در صدد تبیین دیدگاه راغب اصفهانی در رابطه با این مسأله در قرآن است. دستاورد این پژوهش آن است که از نظر راغب، وجود تعدد معنا -نه مصداق-، ارتباط میان معانی متعدد، معانی باطنی (طولی) و ویژگی‌های خاص گوینده و مخاطب، از مبانی جواز اراده چندمعنا از لفظ واحد؛ و عدم تعارض میان معانی و وجود معنای جامع میان معانی متعدد از شرایط آن است. همچنین دلالت چندگانه کلمات قرآن در حوزه الفاظ مفرد، تثنیه و جمع، هیأت (ساختار) کلمه، عبارت و جمله، در سیاق‌های منفی و مثبت، و در معانی ظاهری و باطنی، از گونه‌های آن می‌باشد. راغب برای اثبات این مسأله، به پشتیبانی شواهد زبانی، آیات قرآن و روایات باطن‌داشتن قرآن استدلال کرده است.
کلیدواژه‌ها
راغب اصفهانی؛ دلالت چندگانه؛ اراده چندمعنا از یک عبارت؛ برداشت چندمعنا از یک لفظ؛ مقدمه جامع التفاسیر
عنوان مقاله [English]
Analyzing Rāghib Iṣfahānī's Point of View about "The Permissibility of Implying Multiple Meanings from the Words of the Qur'an"
نویسندگان [English]
Sayyid Mahmoud Tayyib Husayni1؛ Hamidreza Rezaei2
1Professor, Qur'an Studies Department, Hawza and University Research Institute
2Ph.D. Student, Qum Islamic Ma’aref University
چکیده [English]
The belief in implying multiple meanings from the words of the Qur'an, which is interpreted as the permission to intend multiple meanings from a single word, has long been of interest to writers and legal theoreticians (uṣūlīs), and is one of the discourses of the principles of jurisprudence studies. Rāghib Iṣfahānī is one of the first interpreters who has discussed it as one of the principles and rules of interpretation and spoke about its fundamentals, conditions, types and reasons. The present article, with a descriptive-analytical method, is intended to explain Rāghib Iṣfahānī's point of view regarding this issue in the Qur'an. The achievement of this research is that, according to Rāghib, the existence of multiple meanings - not examples -, the relation between various meanings, inner meanings (longitudinal), and the special characteristics of the speaker and the audience, are among the principles of the permissibility of implying multiple meanings from a single word; and the lack of conflict between the meanings and the existence of a comprehensive meaning among multiple meanings are among its conditions. Also, the multiple denotations of the words of the Qur'an in the field of single, dual, and plural words, word structure, phrase and sentence, in negative and positive contexts, and in external and internal meanings, are among its variations. In order to prove this issue, Rāghib has referred as evidence to the support of linguistic evidence, verses of the Qur'an and narrations about the inner aspect of the Qur'an.
کلیدواژه‌ها [English]
Rāghib Iṣfahānī, multiple denotations, implying multi-meanings from a word, multi-meaning implication of a word, introduction of Jāmi‘ al-Tafāsīr
مراجع
  • ابن عطیه، عبدالحق بن غالب، المحرر الوجیز فی تفسیر الکتاب العزیز، بیروت، دارالکتب العلمیه، 1422ق.
  • ابنالاثیر، ضیاءالدین، المثل السائر، احمد الحوفى، بى­جا: دارنهضة مصر للطبع والنشر، بى­تا.
  • ابن­عربی، محمدبن عبدالله، احکام القرآن، بیروت، دارالجیل، 1408ق.
  • ابن کثیر دمشقی، اسماعیل بن عمرو، تفسیر القرآن العظیم، دارالکتب­العلمیة، بیروت، 1419ق.
  • ابوحیان، البحر المحیط فى التفسیر، تحقیق صدقى محمد جمیل، بیروت: دارالفکر، 1420ق.
  • احمدنژاد، امیر، بررسی روش تفسیری راغب اصفهانی، قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، 1394ش
  • الاعتمادی، شیخ مصطفی، شرح معالم الدین فی الاصول، قم، مکتبة المصطفوی، 1377ش
  • امدادی، علی اصغر و ابراهیم بدخشان و مسعود دهقان، بررسی چندمعنایی واژگان قرآن‌کریم بر مبنای رویکرد معناشناسی واژگانی شناختی، نشریه پژوهشهای زبانشناسی تطبیقی، ش21، تابستان 1400، ص 199 –
  • ایازی، سیدمحمدعلی، راغب­اصفهانی قرآن‌پژوه و مفسر قرآن، دوفصلنامه مطالعات روش‌شناسی دینی، سال اول، ش1، 1393ش
  • آخوند خراسانى، کفایة الاصول، تهران: کتاب فروشى اسلامیه، بى­تا.
  • باطنى، محمدرضا، زبان و تفکر، تهران: نشر آگاه، 1373ش.
  • بحرانی، هاشم بن سلیمان، البرهان فی تفسیر القرآن، قم، مؤسسة البعثة، 1415ق.
  • بروجردی، محمدتقی، نهایة الافکار، الجزء الاول و الثانی، بی­جا، مؤسسة النشر الاسلامی، 1364.
  • بستان، حسین، فقه عفاف جنسی، فقه اجتماعی، قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، 1399.
  • بسیونی غراب، محمد عبدالعزیز ، منهج الراغب الاصفهانی فی التفسیر مع تحقیق مقدمته و تفسیره لسورتی الفاتحه و البقره، رساله دکترا، جامعه طنطا کلیه الآداب قسم للغه العربیه، 1420ق
  • بغوى، ابومحمد الحسین بن مسعود فراء، تفسیر البغوى، بیروت: دار الکتب العلمیة، 1422ق.
  • التهانوی، محمدعلی، کشاف اصطلاحات الفنون و العلوم، بیروت، مکتبة لبنان ناشرون، بی­تا.
  • ثعلبی، احمدبن محمد، الکشف و البیان المعروف تفسیر الثعلبی، بیروت، داراحیاء التراث العربی، 1422ق.
  • دهخدا، على اکبر، لغت نامه، تهران: مؤسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران، 1373ش.
  • راغب اصفهانی، حسین، مقدمه جامع التفاسیر، کویت، دارالدعوه، 1405ق.
  • راغب اصفهانی، حسین­بن­محمد، مفردات الفاظ القرآن، بیروت ، دارالقلم ، 1412ق
  • رمضان عبدالتواب، مباحثى در فقه اللغه و زبان شناسى عربى، ترجمه حمیدرضا شیخى، مشهد: آستان قدس رضوى، 1367ش.
  • زرکشی، بدرالدین محمد عبدالله، البحرالمحیط، بی­جا، دارالکتب، 1414ق
  • زرکشی، بدرالدین محمد عبدالله، البرهان فی علوم القرآن، بیروت، دارالکتب العلمیه، 1408ق.
  • زمخشری، محمودبن­عمر، الکشّاف عن حقائق غوامض التنزیل، بیروت: دارالکتاب­العربى، 1407ق.
  • الساریسی، عمرعبدالرحمن، الراغب الاصفهانی و جهوده فی اللغه و الادب، عمان-اردن، مکتبه الاقصی، 1407ق
  • سعیدی­روشن، محمدباقر، معنا، صدق، واقع، قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، 1397ش.
  • سیبویه، الکتاب، بیروت، مؤسسه الاعلمی للمطبوعات، چ3، 1410ق
  • سیوطی ، المزهر فى علوم اللغه و انواعها، بى­جا: داراحیاء الکتب العربیه، بى­تا.
  • سیوطی، عبدالرحمن بن ابی­بکر، الاتقان فی علوم القرآن، بیروت، دارالکتاب العربی، 1421ق.
  • سیوطی، عبدالرحمن بن ابی­بکر، الدرالمنثور فی التفسیر بالمأثور، قم، کتابخانه عمومی حضرت آیت الله العظمی مرعشی نجفی، 1404ق.
  • سیستانى، سید على­الحسینى، الرافد، تقریر السیدمنیر السیدعدنان القطیفى، قم: مکتب السید السیستانى، 1414ق.
  • شاکر، محمدکاظم، مدلهای چندمعنایی در تفسیر قرآن و کتاب مقدس، فصلنامه علمی پژوهشی دانشگاه قم، سال دهم، ش دوم، ص5 – 40، 1387.
  • صادقی­فدکی، سیدجعفر، بررسی و نقد دیدگاههای چندمعنایی قرآن­کریم، مجله اندیشه نوین دینی، ش24، ص61 – 86، 1390.
  • صفوى، کورش، درآمدى بر معنى­شناسى، تهران: حوزه هنرى، 1379.
  • طباطبایی، محمد حسین، قرآن در اسلام، تهران، دارالکتب الإسلامیة، 1353ش.
  • طباطبایى، محمدحسین، المیزان فى تفسیر القرآن، بى­جا: مؤسسه مطبوعاتى اسماعیلیان، 1391ق
  • طوسی، محمدبن حسن، التبیان فی تفسیر القرآن، بیروت، داراحیاء التراث العربی، بی­تا.
  • طیّب­حسینی، سیدمحمود، چند­معنایی در قرآن­کریم، قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، 1388
  • طیّب­حسینی، سیدمحمود، درآمدی بردانش مفردات قرآن، قم، پژوهشگاه حوزه­ودانشگاه، 1390
  • العیاشى، ابن النصر محمدبن مسعود، تفسیر العیاشى، بیروت: مؤسسة الاعلمى للمطبوعات، 1411
  • غزالى، ابوحامد محمد بن محمد، المستصفى من علم الاصول، بى­جا: دارالفکر، بى­تا.
  • فخررازی، المحصول فى علم اصول الفقه، بیروت: مؤسسه الرسالة، 1412ق.
  • فرشچیان، رضا و محسنی نیا، ناصر، سیمای امام علی(ع) در مفردات راغب اصفهانی، مجله پژوهش‌های اسلامی، سال اول، ش1، 1386ش
  • فیض کاشانی، محمدبن شاه مرتضی، تفسیر الصافی، تهران، مکتبة الصدر، 1415ق.
  • قرطبی، محمدبن احمد، الجامع لاحکام القرآن، تهران، ناصرخسرو، 1364ش.
  • قزوینی، محمدصالح، نوادر ترجمه کتاب محاضرات­الادبا و محاورات­الشعراء والبلغاء، بی­جا، بی‌تا
  • کیاهراسی، علی بن محمد، احکام القرآن، بیروت، دارالکتب العلمیه، 1422ق.
  • الکلینى، محمدبن یعقوب، الکافى، تصحیح على اکبر غفارى، تهران: دارالکتب الاسلامیه، بى­تا.
  • معرفت، محمدهادی، التمهید فی علوم القرآن، قم، مؤسسة النشر الاسلامی، بی­تا
  • معرفت، محمدهادی، التمهید فى علوم القرآن، قم: مؤسسة النشر الاسلامى، بى­تا.
  • مکارم شیرازى، ناصر و دیگران، تفسیر نمونه، قم: دارالکتب الاسلامیة، 1369.
  • مهدوی راد، محمد علی، سیر نگارش‌های علوم قرآنی، تهران، هستی­نما، 1384
  • میرلوحی فلاورجانی، سیدعلی، شرح‌حال راغب اصفهانی و تحقیق در آثار او، رساله دکتری، دانشکده الهیات، 1353ش
  • النجفی الاصفهانی، محمدرضا، وقایة الاذهان، قم، مؤسسة آل­البیت لاحیاء التراث، بی­تا
  • واعظی، احمد، نظریه تفسیر متن، قم، پژوهشگاه حوزه ودانشگاه، 1390.
  • نهیرات، احمد و عباد محمدیان، نگرشی به نظام چندمعنایی در قرآن­کریم، مجله پژوهشهای زبان­شناختی قرآن، ش4، 1392، ص 119-137.
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 25


سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب