جلالی کندری, سهیلا, پورکاویان, زینب. (1403). تاریخ‌گذاری سوره انسان مبتنی بر متن سوره. اسلام و مطالعات اجتماعی, 29(112), 129-152. doi: 10.22081/jqr.2023.67047.3816
سهیلا جلالی کندری; زینب پورکاویان. "تاریخ‌گذاری سوره انسان مبتنی بر متن سوره". اسلام و مطالعات اجتماعی, 29, 112, 1403, 129-152. doi: 10.22081/jqr.2023.67047.3816
جلالی کندری, سهیلا, پورکاویان, زینب. (1403). 'تاریخ‌گذاری سوره انسان مبتنی بر متن سوره', اسلام و مطالعات اجتماعی, 29(112), pp. 129-152. doi: 10.22081/jqr.2023.67047.3816
جلالی کندری, سهیلا, پورکاویان, زینب. تاریخ‌گذاری سوره انسان مبتنی بر متن سوره. اسلام و مطالعات اجتماعی, 1403; 29(112): 129-152. doi: 10.22081/jqr.2023.67047.3816
1دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث، دانشکده الهیات، دانشگاه الزهراء، تهران، ایران
2دانش آموخته دکتری گروه علوم قرآن و حدیث، دانشکده الهیات، دانشگاه الزهراء، تهران، ایران
تاریخ دریافت: 10 مرداد 1402،
تاریخ بازنگری: 03 مهر 1402،
تاریخ پذیرش: 08 مهر 1402
چکیده
در تاریخ نزول و وجود آیات مستثنیات سوره انسان اختلاف نظر وجود دارد. ازاین‌رو، با توجه به تأثیر آن بر کشف حقیقت، باید به تاریخ نزول نسبتاً اطمینان‌آوری دست یافت. پژوهش حاضر به بررسی تاریخ نزول این سوره بر اساس متن پرداخته و به این پرسش پاسخ داده است که تاریخ نزول محتمل سوره مبتنی بر متن آن، چه زمانی است؟ یافته‌های شاخص لفظی بیان می‌کند که طول سوره و آیات آن به نسبت کوتاه است. همچنین دارای فواصل متماثل یا متقارب است. وجود قاعده‌افزایی توازن نیز به آهنگ آن افزوده است. یافته‌های شاخص محتوایی نشان می‌دهد که می‌توان سوره را از جهت اتصال و انفصال به دو بخش آیه‌های 1-22 و آیه‌های 23-31 تقسیم کرد. همچنین در آن، موضوع‌هایی مانند ترسیم بهشت و امر به صبر آمده است، اما تصریح یا اشاره قوی به واقعه‌ای تاریخی ندارد. در نهایت می‌توان گفت که سوره، نزولی یکپارچه و بافتی مکی دارد.
The Dating of Sūrat al-Insān According to the Text of the Sūra
نویسندگان [English]
Soheila Jalali Kondori1؛ Zeinab Pourkavian2
1Department of Quranic Studies and Hadith, Faculty of Theology, Alzahra University, Tehran, Iran
2Ph.D. Graduate Department of Quranic Studies and Hadith, Faculty of Theology, Alzahra University, Tehran, Iran
چکیده [English]
There is a disagreement on the date of revelation and the existence of the verses of exception of Sūrat al-Insān. Therefore, considering its effect on the discovery of the truth, a relatively reliable revelation date should be attained. The present research has examined the date of revelation of this sūrah according to the text and has answered the question as to when the probable date of revelation of the sūrah according to its text has been? The findings of the verbal index state that the length of the sūrah and its verses is relatively short and has similar or convergent distances. The existence of extra-regularity of balance has also added to its tone. The findings of the content index show that the sūrah can be divided into two parts, verses 1-22 and 23-31, in terms of continuity and discontinuity. Also, topics such as outlining the paradise and enjoining patience have been mentioned in them, but there is no specific or strong reference to any historical event. Finally, it can be said that the sūrah has an integrate revelation and a Meccan context.
آخوندی، علی‌اصغر؛ ربیعی، محمدرضا (1399)، «بررسی ساختارشناسانه و تحلیل آماری فواصل قرآنی»، مطالعات قرآن و حدیث، سال 13، شماره 2، ص 53-80.
آلوسی، محمود‌بن عبدالله (1415ق)، روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم و السبع المثانی، بیروت: دار الکتب العلمیة.
ابن ضریس، محمدبن ایوب (1408ق)، فضائل القرآن و ما انزل من القرآن بمکة و ما انزل بالمدینة، دمشق: دارالفکر.
ابن عاشور، محمدطاهر (1984)، التحریر والتنویر، تونس: الدار التونسیه للنشر.
ابن قاصح، علی‌بن عثمان (1954)، سراج القارئ المبتدی و تذکار المقرئ المنتهی، بیروت: دارالکتب العلمیة.
اسکندرلو، محمدجواد (1385)، مستشرقان و تاریخ‌گذاری قرآن (پژوهشی در تاریخ‌گذاری قرآن از منظر خاورشناسان)، قم: پژوهش‌های تفسیر و علوم قرآن.
انواری، جعفر (1399)، «شبهات سبب نزول آیه هشتم سوره انسان در بوته نقد»، شبهه‌پژوهی مطالعات قرآنی، سال اول، شماره 2، ص 65-87.
باقری ده‌آبادی، بتول (1382)، تاریخ‌گذاری (زمان‌شناسی) سوره‌های مدنی قرآن، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه قم.
پرچم، اعظم؛ زمانی، فاطمه (1397)، «نقش سیاق در معنای تعلیلی و تأکیدی إنّ در آیات قرآن و تأثیر آن بر وقف و ابتدا (مطالعه موردی: سوره‌های انفال و توبه)»، مطالعات متون اسلامی، سال سوم، شماره 2، ص 35-64.
پهلوان، منصور؛ اقبال، ابراهیم؛حیدری مزرعه آخوند؛ محمدعلی (1393)، «نقد و بررسی روش‌های تاریخ‌گذاری»، مطالعات قرآنی، سال پنجم، شماره 18، ص 27-45.
تاج‌آبادی، فرزانه؛ کرد زعفرانلو کامبوزیا، عالیه (1397)، «تعیین الگوی آوایی فواصل قرآنی بر اساس مشخصه‌های تمایز دهنده واجی»، مطالعات قرآنی و فرهنگ اسلامی، سال دوم، شماره 1، ص 1-18.
جوادی، محمد (1392)، «شأن نزول سوره انسان در روایات فریقین»، مطالعات تقریبی مذاهب اسلامی، سال هشتم، شماره 31، ص 7-16.
حجتی، محمدباقر (1391)، پژوهشی در تاریخ قرآن کریم، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
حکیم، محمدباقر (1417ق)، علوم القرآن، قم: مجمع الفکر الاسلامی.
خامه‌گر، محمد (1395)، مجموعه کامل ساختار سوره‌های قرآن کریم، قم: آیه نور.
درویش، محی‌الدین (1415ق)، اعراب القرآن و بیانه، حمص: الارشاد.
الدعاس، احمدعبید (1425ق)، اعراب القرآن الکریم، دمشق: مکتبة الفارابی.
رازی، ابوالفتوح حسین‌بن علی (1408ق)، روض الجنان و روح الجنان فی تفسیر القرآن، مشهد: آستان قدس رضوی.
رامیار، محمود (1384)، تاریخ قرآن، تهران: امیر کبیر.
زرقانی، محمد عبدالعظیم (1415ق)، مناهل العرفان فی علوم القرآن، بیروت: دار الکتب العربی.
زرکشی، بدرالدین محمدبن عبدالله (1376ق)، البرهان فی علوم القرآن، بیروت: دار احیاء الکتب العربیه.
زمخشری، محمدبن عمر (1407ق)، الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل و عیون الاقاویل فی وجوه التأویل، بیروت: دار الکتاب العربی.
سیاوشی، کرم (88-1387)، «کنکاشی در مکی یا مدنی بودن سوره انسان»، صحیفه مبین، شماره 44، ص 103-143.
سیوطی، عبدالرحمن‌بن ابی‌بکر (1404ق)، الدر المنثور فی التفسیر بالمأثور، قم: کتابخانه عمومی حضرت آیت‌الله مرعشی نجفی.
سیوطی، عبدالرحمن‌بن ابی‌بکر (1416ق)، الاتقان فی علوم القرآن، بیروت: دارالفکر.
شاذلی، سید قطب (1425ق)، فی ظلال القرآن، بیروت: دارالشروق.
شاه عبدالعظیمی، حسین (1363)، تفسیر اثنی عشری، تهران: میقات.
شریفی مقدم، آزاده؛ بردباری، آناهیتا (1390)، «گونه‌های توازن در متن قرآن کریم (نگاهی زبانشناختی و با تأکید بر جزء سی‌ام)»، پژوهش‌های اسلامی، سال پنجم، شماره 7، ص 149-131.
شیخعلی، بهجت عبدالواحد (1427ق)، اعراب القرآن الکریم، بیروت: دارالفکر.
صافی، محمود (1418ق)، الجدول فی اعراب القرآن و صرفه و بیانه مع فوائد نحویه هامة، دمشق: دارالرشید.
صبحی صالح (1372)، مباحث فی علوم القرآن، قم: منشورات الرضی.
