بهمنی, سعید, حسینی, سیدعلی اکبر. (1403). مؤلفه‌های رویکرد تربیتی در بیان آموزه‌های قرآن: موردپژوهی بیان سنت‌های الهی در آثار عین صاد. اسلام و مطالعات اجتماعی, 1(1), 115-145. doi: 10.22081/mis.2025.64950.1029
سعید بهمنی; سیدعلی اکبر حسینی. "مؤلفه‌های رویکرد تربیتی در بیان آموزه‌های قرآن: موردپژوهی بیان سنت‌های الهی در آثار عین صاد". اسلام و مطالعات اجتماعی, 1, 1, 1403, 115-145. doi: 10.22081/mis.2025.64950.1029
بهمنی, سعید, حسینی, سیدعلی اکبر. (1403). 'مؤلفه‌های رویکرد تربیتی در بیان آموزه‌های قرآن: موردپژوهی بیان سنت‌های الهی در آثار عین صاد', اسلام و مطالعات اجتماعی, 1(1), pp. 115-145. doi: 10.22081/mis.2025.64950.1029
بهمنی, سعید, حسینی, سیدعلی اکبر. مؤلفه‌های رویکرد تربیتی در بیان آموزه‌های قرآن: موردپژوهی بیان سنت‌های الهی در آثار عین صاد. اسلام و مطالعات اجتماعی, 1403; 1(1): 115-145. doi: 10.22081/mis.2025.64950.1029
مؤلفه‌های رویکرد تربیتی در بیان آموزه‌های قرآن: موردپژوهی بیان سنت‌های الهی در آثار عین صاد
استادیار پژوهشکدة فرهنگ و معارف قرآن، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی قم. قم- ایران.
تاریخ دریافت: 04 مهر 1401،
تاریخ بازنگری: 14 دی 1403،
تاریخ پذیرش: 28 آذر 1403
چکیده
تربیت وسیله‌ای برای انتقال معرفت، هویت و مدنیت میان نسل‌ها است. اختلال در انتقال معرفت از سوی نخبگان فکری به بدنه اجتماعی زمینه‌ساز گسست نسلی، بحران هویت و فروپاشی اجتماعی و تمدنی است. به‌طور معمول رویکرد نخبگان در تبیین و تدوین آموزه‌های دینی علمی و آکادمیک است. این رویکرد در جای خود گرامی است؛ ولی گرامی‌بودن غیر از اثربخشی آن در بدنه اجتماعی است. عموم مردم نمی‌توانند با این رویکرد ارتباط برقرار کنند. قرآن نیز هیچ‌گاه با رویکرد علمی سخن نمی‌گوید. رویکرد تربیتی به‌مراتب اثربخشی بیشتری دارد و یکی از رهیافت‌های ضروری انتقال معرفت، هویت و مدنیت از نسلی به نسل دیگر است. این مقاله، مؤلفه‌های رویکرد تربیتی در بیان آموزه‌های دین را شناسایی و تبیین می‌کند. با این هدف به آثار علی صفایی‌حائری(عین‌صاد) پرداخته شده که تربیت در دیدگاه وی اوّلیّت و اولویّت دارد. برای این منظور، به بررسی موردی بیان سنت‌های الهی در آثار وی پرداخته شده؛ زیرا سنت‌های الهی قرآن در آثار قرن سیزدهم و چهاردهم به‌مثابه کشفی جدید و بسیار مهم در میان آموزه‌های قرآن رخ نموده است. گردآوری داده‌ها اسنادی و کتابخانه‌ای و پژوهش به روشِ تحلیل متن انجام شده است. چارچوب پژوهش، مجموعه آثار منتشرشده وی است. سؤال اساسی این است که: مؤلفه‌های رویکرد تربیتی صفایی‌حائری چیست؟ مقاله به سه مؤلفۀ اثرگذاری سهحیطهای؛ ایجاز و ساده‌سازی می‌رسد. در میان این مؤلفه‌ها، «اثرگذاری هم‌زمان بر سه حیطه: شناختی، عاطفی و رفتاری، اصلی‌ترین مؤلفه است و سایر مؤلفه‌ها به آن بازگشت دارند.
Components of the educational curriculum in explaining the Qur’anic instructions: A case study in explaining the divine laws in the works of “Ayn Sad”
نویسندگان [English]
Saeed Bahmani؛ Seyedaliakbar Hoseini
استادیار پژوهشکدة فرهنگ و معارف قرآن، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی قم. قم- ایران.
چکیده [English]
Education is a means of transferring knowledge, identity, and intergenerational communication. Disruption in the transfer of knowledge from intellectual elites to the social body creates the basis for generational discontinuity, identity crisis, and social and civilizational collapse. Typically, the elite approach to explaining and formulating religious teachings is scientific and academic. This approach is respected in its own right; but its respectability is different from its effectiveness in the social body. The general public cannot relate to this approach. The Quran also never speaks with a scientific approach. The educational approach is much more effective and is one of the essential approaches to transferring knowledge, identity, and civilization from one generation to another. This article identifies and explains the components of the educational approach in expressing religious teachings. With this aim, the works of Ali Safai-Haeri (Einsad) have been studied, in whose view education is of primary importance. For this purpose, a case study of the expression of divine traditions in his works has been conducted; because the divine traditions of the Quran in the works of the thirteenth and fourteenth centuries have emerged as a new and very important discovery among the teachings of the Quran. The data collection was done through documentary and library methods, and the research was conducted using the text analysis method. The research framework is the collection of his published works. The basic question is: What are the components of Safai-Haeri's educational approach? The article reaches three components of three-area impact; brevity and simplification. Among these components, "simultaneous impact on three areas: cognitive, emotional, and behavioral, is the most important component, and the other components return to it.
اعرافی، علیرضا. (1391). فقه تربیت: مبانی و پیش‌فرض‌ها، ج1. ویراست دوم. تحقیق و نگارش: سید نقی موسوی. قم: مؤسسه فرهنگی هنری اشراق و عرفان.
انوری، حسن. (1381). فرهنگ بزرگ سخن (8ج). تهران: سخن.
خوانین‌زاده، محمدحسین و محمد انصاری‌راد. (1397). «مبانی تفسیر تربیتی قرآن»، روان‌شناسی تربیتی، سال سیزدهم، ش47.
دهخدا، علی‌اکبر. (1377). لغتنامهدهخدا، ج5. زیر نظر دکتر محمد معین (تا آذرماه 1345) و دکتر سیدجعفر شهیدی تهران: مؤسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران.
دورانت، ویل. (1378). تاریختمدن، ج1: مشرق‌زمین گاه‌واره تمدن. مترجمان: احمد آرام: مقدمه و کتاب اول، ع.پاشایی، کتاب دوم، امیرحسین آریان‌پور: کتاب سوم، چاپ ششم. تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
صفایی‌حائری. (1383 ج). نظام اخلاقی اسلام. قم: لیلة القدر.
صفایی‌حائری. (1383 د). نقدی بر فلسفة دین خدا در فلسفه هرمنوتیک کتاب و سنت. قم: لیلة القدر.
صفایی‌حائری. (1372). و با او با نگاه فریاد می‌کردیم. قم: لیلة القدر.
طباطبایی، سید محمدحسین. (1417ق). المیزان فی تفسیر القرآن. ج8. چاپ 5. قم: دفتر انتشارات اسلامى جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
علیخانی، علی‌اکبر. (1382). گسست نسل‌ها. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و اجتماعی جهاد دانشگاهی.
محمدی‌نیا، اسدالله. (1392). فرهنگ مردم دنیا قبل از ظهور. قم: سبط اکبر7. چاپ چهارم.
مروجی، مهدی و فاطمه رمضانی و فریده عصاره. (1388). «رویکرد فرهنگی و تربیتی ـ نگاهی به آموزش تفکر در قرآن کریم»، نشریه رشد آموزش قرآن، ش27.
مطهری، مرتضی. (1372). مجموعه آثار، ج2: مقدمه‌ای بر جهان‌بینی. تهران: انتشارات صدرا. چاپ دوم.
مطهری، مرتضی. (1374). مجموعه آثار استاد شهید مطهری (27جلد). ج13: جلد نهم از بخش فلسفه: مقالات فلسفی، مسئله شناخت، نقدی بر مارکسیسم. تهران: انتشارات صدرا.
