آمار
| تعداد نشریات | 54 |
| تعداد شماره‌ها | 2,473 |
| تعداد مقالات | 35,286 |
| تعداد مشاهده مقاله | 14,155,681 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 6,351,363 |
فقه اجتماع: موضوع؛ قلمرو؛ ویژگی‌ها و روش آن | ||
| پژوهش های فقه اجتماعی | ||
| مقاله 2، دوره 1، شماره 1، اردیبهشت 1404، صفحه 25-40 اصل مقاله (1.68 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22081/jsj.2025.76775 | ||
| نویسنده | ||
| شمس الله مریجی* | ||
| استاد، گروه علوم اجتماعی، دانشگاه باقرالعلوم(ع)، قم، ایران. | ||
| تاریخ دریافت: 17 دی 1403، تاریخ پذیرش: 17 دی 1403 | ||
| چکیده | ||
| هدف پژوهش حاضر بررسی فقه اجتماع از جهت قلمرو، ویژگی‌ها و روش بود. روش پژوهش توصیفی-تحلیلی بوده و نشان داده شد که فقه اجتماعی نسبت به فقه فردی به لحاظ زمانی، جوان‌تر است. اما به لحاظ رویکردی، گسترده‌تر از فقه فردی بوده و تنها جنبۀ فردی و امورات شخصی را مطمع نظر قرار نداده؛ بلکه تکلیف حیات محیط و محاط بر فرد را هم در نظر گرفته و تلاش می‌کند که تکلیف مکلّف اجتماعی را هم روشن کند. البته این به معنای آن نیست که فقه فردی، دین را جدای از سیاست میداند یا به نقش مثبت یک حکومت متعهّد به دین در حمایت از اجرای احکام شریعت غافل است؛ بلکه به این معنا است که حکومت و سیاست، نقشی محوری در نگاه فقهی به مسائل ندارد. این رویکرد نیز، با توجه به جایگاه و نقش شیعه در حاکمیت سیاسی در ادوار تاریخی حیات شیعه، قابل توجه و قابل دفاع خواهد بود. یکی از برجستگی‌های فقه اجتماعی این است که، این رویکرد نمی‌تواند همانند فقه فردی با تشتّت و تکثّر در پاسخهای فقهی به مسائل کنار بیاید. چون در این رویکرد، فقیه تلاش می‌کند تا میان پاسخهای استنباطی به مسائل فقهی یک باب و ابواب فقهی مختلف، پیوند و انسجام منطقی برقرار نماید؛ نظیر پیوند میان اجزای یک مرکّب نظام‌مند. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| جامعه؛ فقه اجتماعی؛ فقه فردی؛ فقیه | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Social Jurisprudence: Subject Matter, Scope, Characteristics, and Methodology | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Shamsollah Mariji | ||
| Professor, Department of Social Sciences, Baqir al-Olum University, Qom, Iran. | ||
| چکیده [English] | ||
| The objective of the present research is to examine social jurisprudence in terms of its scope, characteristics, and methodology. The research method is descriptive-analytical, and it has been demonstrated that social jurisprudence is relatively younger than individual jurisprudence in terms of historical development. However, in terms of approach, it is broader than individual jurisprudence, as it does not solely focus on individual and personal matters. Instead, it considers the obligations related to the environment surrounding the individual and seeks to clarify the duties of a socially obligated individual. This does not mean that individual jurisprudence views religion as separate from politics or is unaware of the positive role of a government committed to religion in supporting the implementation of Sharia rulings. Rather, it means that government and politics do not play a central role in the jurisprudential perspective on issues. This approach is noteworthy and defensible, considering the position and role of Shiism in political governance throughout the historical periods of Shiite existence. One of the distinguishing features of social jurisprudence is that this approach cannot tolerate the same level of fragmentation and plurality in jurisprudential responses to issues as individual jurisprudence does. This is because, in this approach, the jurist (faqīh) strives to establish a logical connection and coherence between the derived responses to jurisprudential issues across various chapters of jurisprudence, similar to the connection between the components of a systematic structure. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Society, Social Jurisprudence, Individual Jurisprudence, Jurist (Faqīh) | ||
| مراجع | ||
|
ارسطا، محمدجواد (1401). فقه اجتماعی. مرکز پژوهشی مبنا.
ارسطا، محمدجواد (28/03/1401). ویژگی‌ها، اهداف و عناصر فقه اجتماعی. خبرگزاری رسا.
حسینی، سید محمدحسین (1399). درآمدی بر فقه اجتماعی از دیدگاه مکتب اجتهادی شهید صدر. خانواده در آیینه فقه، شماره 5، ص116.
حکیم، سید منذر (1340ق). مجتمعنا فی تراث الشهید سیدمحمدباقر الصدر. تهران: المجمع العالمی للتقریب بین المذاهب الاسلامیه، ص70.
حلّی، حسن بن یوسف (1412ق). منتهی المطلب. مشهد: مجمع البحوث الاسلامیه، ج1.
خامنه‌ای، سید علی (14/03/1390). بیانات در مراسم بیست و دومین سالگرد رحلت امام خمینی. قابل دسترس در:
https://farsi.khamenei.ir/newspart-index?id=12595&nt=2&year=1390&tid=2220
خمینی، سید روح‌الله (1378). کشف الاسرار. تهران: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
خمینی، سید روح‌الله (1384). الاجتهاد و التقلید. تهران: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
ربانی، محمدباقر (1393). مجموعه مصاحبه‌های فقه اجتماعی. مرکز فقهی ائمه اطهار(ع).
شهید اول، محمد ابن مکی (1400ق). القواعد و الفوائد. تحقیق سید عبدالهادی حکیم. قم: منشورات مکتبه المفید، ج1.
صدر، سیدمحمدباقر (بی‌تا). الفتاوی الواضحه. نجف: مطبع الآداب، ج45.
طباطبایی، سید محمدحسین (1394). المیزان فی تفسیر القرآن. تهران: دارالکتاب الاسلامیه، ج4.
عباسی، مجتبی (11/11/1395). تعریف و تبیین فقه اجتماعی و مولفه‌های جامعه اسلامی. پایگاه وسائل.
مبلغی، احمد (1396). مصاحبه. صدرا، 6(23)، ص236.
مصباح یزدی، محمدتقی (1372). جامعه و تاریخ از دیدگاه قرآن. مرکز نشر سازمان تبلیغات اسلامی.
واعظی، احمد (1398). رویکردهای فقهی. قم: بوستان کتاب.
ورعی، سید جواد (1394). اندیشه‌های فقهی امام خمینی. تهران: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 94 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 58 |
||