آمار
| تعداد نشریات | 54 |
| تعداد شماره‌ها | 2,473 |
| تعداد مقالات | 35,286 |
| تعداد مشاهده مقاله | 14,155,604 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 6,351,355 |
بررسی زمینه‌های شکل‌گیری و بالندگی فقه حکومتی در اندیشۀ امام خمینی | ||
| پژوهش های فقه اجتماعی | ||
| مقاله 5، دوره 1، شماره 1، اردیبهشت 1404، صفحه 65-88 اصل مقاله (1.79 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22081/jsj.2025.76777 | ||
| نویسندگان | ||
| مهدی کوچکزاده* 1؛ قاسم ابراهیمی‌پور2 | ||
| 1دانشجوی دکتری، دانش اجتماعی مسلمین، دانشگاه باقرالعلوم(ع)، قم، ایران | ||
| 2دانشیار، گروه جامعه‌شناسی، مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی، قم، ایران | ||
| تاریخ دریافت: 17 دی 1403، تاریخ پذیرش: 17 دی 1403 | ||
| چکیده | ||
| در یک تقسیم‌بندی، می‌توان قائل بود که علم فقه در طول تاریخ خود به لحاظ رویکردی، سه رویکرد شاخص را تجربه کرده است: فقه فردی، فقه اجتماعی و فقه حکومتی. هر سه رویکرد به فقه، همچنان حیات داشته و در نسبتی مشخص با یکدیگر قرار دارند. پژوهش حاضر با بررسی سیر تکوین و تطور علم فقه، زمینه‌های شکل‌گیری و ارتقاء فقه حکومتی را بررسی می‌کند. رویکرد حکومتی به فقه، در امام خمینی به اوج بالندگی نظری و عملی خود می‌رسد و این پژوهش درصدد بررسی زمینه‌های این اوج‌گیری است. در این راستا به طور مجزا، هر کدام از این رویکردها به فقه مورد بررسی قرار گرفته و منطق تقسیم‌بندی فوق تشریح شده است. سپس بر طبق داده‌های حاصل از مطالعۀ کتابخانه‌ای، با روش توصیفی- تحلیلی و نیز تحلیل داده‌های حاصل از مصاحبه با کارشناسان با روش تحلیل مضمون، نشان داده شد که «مواجهه با دولت مدرن»، «پیوند مترقی فقه با مبانی خود» در حکمت صدرایی در اندیشۀ امام خمینی، «تسلط بر حوزۀ قدرت و فهم مناسبات آن» و درنهایت، «ویژگی‌های فردی امام خمینی» و صفت مهم «جامعیت» ایشان، از دلایل اصلی اوج‌گیری بالندگی فقه حکومتی در ایشان است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| فقه حکومتی؛ امام خمینی؛ فقه اجتماعی؛ جامعیت؛ علامه حلّی؛ فقه اهل سنّت | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Examining the Foundations of the Formation and Development of Governmental Jurisprudence in the Thought of Imam Khomeini | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Mahdi Kouchak zadeh1؛ Qasem Ibrahimipour2 | ||
| 1PhD. Student, Muslim Social Science, Baqir al-Olum University, Qom, Iran | ||
| 2Associate Professor, Department of Sociology, Imam Khomeini Educational and Research Institute, Qom, Iran | ||
| چکیده [English] | ||
| In one classification, it can be argued that the science of jurisprudence (fiqh) has historically experienced three prominent approaches: individual jurisprudence, social jurisprudence, and governmental jurisprudence. All three approaches to jurisprudence continue to exist and maintain a specific relationship with one another. The present research examines the historical development and evolution of the science of jurisprudence, focusing on the foundations of the formation and advancement of governmental jurisprudence. The governmental approach to jurisprudence reaches its theoretical and practical peak in Imam Khomeini, and this research seeks to examine the foundations of this culmination. In this regard, each of these approaches to jurisprudence is separately examined, and the logic of the aforementioned classification is explained. Then, based on data obtained from library research, using a descriptive-analytical method, as well as analyzing data from interviews with experts through thematic analysis, it is demonstrated that "confrontation with the modern state," "the progressive connection of jurisprudence with its foundations" in Ṣadrian philosophy within Imam Khomeini's thought, "mastery over the domain of power and understanding its dynamics," and finally, "the personal characteristics of Imam Khomeini" and his significant trait of "comprehensiveness" (jāmiʿiyyah) are the primary reasons for the culmination of governmental jurisprudence in his thought. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Governmental Jurisprudence (Fiqh al-Ḥukūmī), Imam Khomeini, Social Jurisprudence, Comprehensiveness (Jāmiʿiyyah), ʿAllāmah Ḥillī, Sunni Jurisprudence | ||
| مراجع | ||
|
ابن بطوطه، محمد بن عبدالله (بی‌تا). سفرنامۀ ابن بطوطه. ترجمه محمدعلی موحد. تهران: کارنامه.
اکبری، امیر (1389). همانندی دیوان‌سالاری سلجوقیان با دیوان‌سالاری ساسانیان و اهمیت نقش وزیر در میان دو دولت. مسکوبه، شماره 13.
بحرانی، یوسف (بی‌تا). لؤلؤه البحرین. تحقیق: سیدمحمدصادق بحرالعلوم. نجف: نعمان.
بلک، آنتونی (1386). تاریخ اندیشه سیاسی اسلام. ترجمه محمدحسین وقار. تهران: اطلاعات.
پارسانیا، حمید (1395). مرگ جامعه‌شناسی؛ احیای فقه به‌مثابه معرفت علمی اجتماعی. صدرا، شماره ۱۷.
پارسانیا، حمید (1398). درس‌گفتارهای روش‌شناسی دانش اجتماعی مسلمین. قم: عتبۀ عباسیه.
جعفریان، رسول (1375). سلطان محمد خدابنده، علامه حلّی و رواج تشیع در قرن هشتم. نامۀ مفید، شمارۀ 7.
جوادی آملی، عبدالله (1402). علم دینی. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
حسینی‌زاده، سید محمدعلی (1380). محقق کرکی و دولت صفوی. علوم سیاسی، شمارۀ 13.
حکمت، علی‌اصغر (1389). فارابی فیلسوف غریب. تهران: نشر علم.
خامنه‌ای، سیدعلی (1391). مدح خورشید. تهران: انقلاب اسلامی.
خمینی، سید روح‌الله (1386). صحیفۀ امام. تهران: نشر معراج، ج21، 17.
رهدار، احمد (1389). درس‌گفتار فقه سیاسی. تهران: روزگار نو.
رهدار، احمد (1390). غرب‌شناسی علمای شیعه. تهران: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
سبحانی، جعفر (1387). تاریخ فقه و فقهای امامیه. تهران: دانشگاه امام صادق(ع).
ستوده، حمیدرضا (1385). پابه‌پای آفتاب. تهران: نشر پنجره.
سلیمانی بهبهانی، عبدالرحیم؛ صدیقی، حسین (1393). روش‌شناسی کلامی شیخ مفید. کلام اسلامی، شمارۀ 91، ص129-151.
صافی، لطف‌الله (1372). داوری میان شیخ صدوق و شیخ مفید. قم: کنگره جهانی هزاره شیخ مفید.
طاهرزاده، اصغر (1391). سلوک ذیل شخصیت امام خمینی. اصفهان: لب المیزان.
علی‌محمدی، محمدعلی (1398). درس‌گفتار فقه دولت اسلامی. اصفهان: دفتر تبلیغات اسلامی حوزۀ علمیه.
غلامی، نجفعلی؛ میراحمدی، منصور (1393). فقه فردی و فقه حکومتی، بایسته‌ها و کاستی‌ها. سیاست متعالیه، شماره 4. لک‌زایی، رضا (1387). انقلاب متعالی: انقلاب اسلامی و جهت‌گیری فلسفی آن در چارچوب حکمت متعالیه. پگاه حوزه، شماره 248.
مبلغی، احمد (1393). نحوه ابتناى فقه سیاسى بر حکمت متعالیه. علوم انسانی اسلامی صدرا، شماره 9.
مدرسی طباطبائی، حسین (1362). زمین در فقه اسلامی. تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی، ج1.
مرتضوی، منوچهر (1385). مسائل عصر ایلخانان. تهران: بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار.
مشکانی، عباسعلی (1392). فقه حکومتی، نرم‌افزار توسعۀ انقلاب اسلامی. مطالعات انقلاب اسلامی، 10(32).
مطهری، مرتضی (1389). خدمات متقابل اسلام و ایران. تهران: صدرا.
مؤمنی، صمد (1398). مقایسه رویکردهای ابن مقفع و جاحظ بصری در معرفی فرهنگ و تمدن ساسانی به خلافت عباسی. مطالعات ادبیات تطبیقی، شمارۀ 50، ص261-288.
نامداری، روح‌الله (1397). خمینی: پدیدۀ پیچیدۀ انسانی. قم: دفتر نشر معارف.
واعظی، احمد (1398). رویکردهای فقهی؛ فقه فردی، فقه نظام‌های اجتماعی، فقه حکومتی. قم: بوستان کتاب.
وجدانی، مصطفی (1376). سرگذشت‌های ویژه از زندگی امام خمینی. تهران: پیام آزادی.
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 84 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 29 |
||