آمار
| تعداد نشریات | 54 |
| تعداد شماره‌ها | 2,408 |
| تعداد مقالات | 34,617 |
| تعداد مشاهده مقاله | 13,341,304 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 5,871,548 |
بررسی تطبیقی طراحی نظام حقوقی در اندیشه هربرت هارت و حقوق اسلامی از لحاظ روش‌شناختی و معرفت‌شناختی | ||
| فلسفه حقوق | ||
| دوره 3، شماره 1، تیر 1403، صفحه 215-238 اصل مقاله (4.72 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22081/phlq.2024.68155.1046 | ||
| نویسنده | ||
| رضا آذریان* | ||
| استادیار، گروه فلسفه اسلامی، مدرسه حکمت و ادیان، جامعة المصطفی العالمیة، قم، ایران | ||
| تاریخ دریافت: 02 دی 1402، تاریخ بازنگری: 23 دی 1402، تاریخ پذیرش: 16 مرداد 1403 | ||
| چکیده | ||
| بررسی منشأ مرجعیت و اعتبار قانون از یک‌سو و تبیین روش دستیابی به مفاد قانونی از سوی دیگر، دو مسأله بنیادین در فلسفه حقوق به‌شمار می‌‌روند که همواره ذهن نظریه‌‌پردازان عرصه حقوق را به خود مشغول ساخته است. هربرت هارت در کتاب «مفهوم قانون» به‌مثابه یکی از مهم‌ترین آثار فلسفه حقوقی در سده بیستم میلادی با رویکرد جدی به پوزیتیویسم حقوقی، درپی ارائه تحلیلی رضایت‌بخش از موارد استعمال مفهوم قانون در رفتارهای گوناگون اجتماعی و برساخت این مفهوم در جهت مفادسازی قانونی و توجیه مرجعیت آن و طراحی الگویی مدرن در نظام حقوقی است. در این مسیر استفاده از افعال گفتاری به‌مثابه یکی از عناصر مهم در عرصه تحلیل گفتمان و تن دادن به نوعی سپتی‌سیسم اعتدالی در سخنان ایشان مشهود است. با توجه به ترجمه آثار ایشان به زبان فارسی و گسترش و ترویج این اندیشه در جوامع علمی- حقوقی ایران بدون التفات به پیش‌زمینه‌های فلسفی آن و بدون ملاحظه تفاوت پارادایمی آن با اندیشه اسلامی، در این پژوهش تلاش شده تا به صورت تحلیلی و تطبیقی، اندیشه هارت در دو ساحت روش‌شناختی و معرفت‌شناختی با اندیشه حکمی و اصولی اسلامی بررسی شود، تا از این رهگذر تقابل هویتی نظام حقوقی پدید آمده از آن دو روشن گردد. ظهور نظام حقوقی مدرن با هویتی متفاوت از قبل، مرهون مبانی فلسفی ویژه‌ای است و تحول در این عرصه صرفاً به دگرگونی در اصطلاح و مواضعه بازنمی‌گردد. به نظر می‌رسد رویارویی و استواری در برابر تفسیر‌های فلسفی مدرن از علم حقوق و ارائه تفسیر‌های سنتی و بومی برآمده از اندیشه حکمی متعالی، می‌تواند به‌مثابه کانون اقتداری باشد که جایگاه نظام حقوق بهنحو عام و حقوق اسلامی بهنحو خاص را ارتقاء بخشد. در تحقیق حاضر از روش توصیفی و تحلیلی و مقایسه در وضعیت بینا پارادایمی، میان پارادایم وجود و زبان به قصد شناخت مولفه‌های هریک از دو اندیشه و ایجاد دیالوگ و پیدایش زمینه مناسب جهت نقد فلسفی استفاده شده است. یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد که از حیث روشی، با توجه به غلبه پارادایم زبان در قرن بیستم میلادی و امتداد آن در تفکرات فلسفی مغرب زمین نظیر نحله‌های فلسفه قاره‌ای و فلسفه تحلیلی، اندیشه پوزیتیویستی هارت، در پاسخگویی به تمام سوالات نظام حقوقی اعم از پرسش‌های ناظر به خاستگاه، مرجعیت، الزام و اعتبار قانون و هویت قواعد حقوقی و تأمین مفاد آن‌ها، از یک روش واحد زبانی تبعیت می‌کند، اما در اندیشه بومی اسلامی نمی‌توان به همه پرسش‌های فوق با روش یکسانی پاسخ گفت، بلکه با توجه به غلبه پارادایم وجود بر اندیشه اسلامی و حاکم بودن نگرش الهی و متافیزیکی، برخی از پرسش‌ها با روش عقلانی-فلسفی، و برخی دیگر با روشن عقلانی- عرفی قابل تحلیل و پاسخگویی هستند. از حیث معرفتی، نگرش تک‌سویه هارت به انسان و کنش‌های اجتماعی او، ضامن دوام و بقاء قانون نیست و تعالی معرفت بشری در سایه امداد الهی، با اتصال به منبع وحی، او را از محدودیت می‌رهاند و جاودانگی قانون را در ساحت مرتبط با فطرت تضمین می‌کند. با نگرش صحیح به احکام عامه عقلایی و عرفی، فی‌الجمله می‌توان به احکام ثابت و غیرقابل تغییر دست یافت. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| نظام حقوقی؛ هربرت هارت؛ حقوق اسلامی؛ قانون | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Comparative Study of Designing Law in Herbert Hart's and Islamic Thoughts in aspects of Methodology and Epistemology | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Reza Azarian | ||
| Assistant Professor, Department of Islamic Philosophy, School of Wisdom and Religions, Al-Mustafa University, Qom, Iran | ||
| چکیده [English] | ||
| The origin and foundation investigation of authority and validity of law on the one hand and explanation of the method of achieving legal provisions on the other hand are two fundamental issues in the philosophy of law that have always occupied the minds of legal theorists. Herbert Hart, in his book "The Concept of Law", as one of the most important works of legal philosophy in the twentieth century, with a serious approach to legal positivism, seeks to present a content analysis of the use of the concept of law in various social behaviors and the construction of such concept to create legal provisions and justify its authority on order to design a modern model in law. To reach the goal, the use of speech acts as one of the important elements in the field of discourse analysis and the acceptance of a kind of moderate skepticism are evident in his words and ideas. Considering the translation of his works into Persian version and the expansion and promotion of the aforementioned thoughts in Iranian scientific-legal communities without paying attention to its philosophical background nor considering its paradigmatic difference with Islamic thought, the study here, has aimed to analytically and comparatively examine Herbert Hart's thesis in two methodological and epistemological aspects with Islamic jurisprudential and fundamental thought, in order to clarify the identity contrast of law emerged from the two. The emergence of the modern law with a different identity comparing the former is indebted to specific philosophical foundations, and its development does not simply refer to a change in terminology and positions. It seems that confronting and standing firm against modern philosophical interpretations of the science of law and presenting traditional and indigenous interpretations arising from the transcendent jurisprudential thought can serve as a center of authority elevating the status of the legal system in general and Islamic law in particular. Here, descriptive and analytical methods and comparisons in a cross-paradigmatic situation between the paradigms of existence and language have been hired in order to identify the components of each of the two ideas, create discourse, and emerge a suitable context for philosophical criticism. The findings of the study have depicted that in terms of methodology, given the dominance of the language paradigm in the 20th century and its extension in Western philosophical thought, such as the branches of continental philosophy and analytic philosophy, Hart's positivist thought follows a single linguistic method in answering all questions of the legal system generally called Law, including issues regarding the origin, foundation, authority, obligation, and validity of law, and recognition of legal rules and their provisions. However, in indigenous Islamic thought, actually not all of the above questions can be answered with the same method. Rather, given the dominance of the existential paradigm over Islamic thought and the divine dominance with metaphysical perspective, can be analyzed and through a rational-philosophical method, and rest with a rational-conventional explanation will be responded. Epistemologically, Hart's Monolateral view of man and his social actions does not guarantee the permanence and survival of law, and the elevation of human knowledge in the light of divine grace, by connecting to the source of revelation, frees him from limitation and secures the immortality of law in the field related to nature. With the correct view of rational and customary public laws, in short, one can achieve fixed and unchangeable laws. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Legal system, Herbert Hart, Islamic law, law | ||
| مراجع | ||
|
ابن‌‌سینا، حسین بن عبدالله (1403ق). الاشارات و التنبیهات. قم: دفتر نشر الکتاب.
تروپه، میشل (1395). فلسفه حقوق. مترجم مرتضی کلانتریان. تهران: نشر آگه، چاپ سوم.
جوادی آملی، عبدالله (1389). تسنیم. تنظیم: احمد قدسی. قم: نشر اسراء، چاپ پنجم، ج3.
جوادی آملی، عبدالله (1390). انسان از آغاز تا انجام. قم: نشر اسراء، چاپ سوم.
طباطبایی، سید محمدحسین (1385). اصول فلسفه و روش رئالیسم. مقدمه و پاورقی مرتضی مطهری. قم: انتشارات صدرا، چاپ دهم، ج2.
طباطبایی، سید محمدحسین (1417ق). المیزان فی تفسیر القرآن. قم: جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، دفتر نشر اسلامی، چاپ پنجم، ج1.
طباطبایی، سید محمدحسین (1424ق). بدایة الحکمة. با تصحیح و تعلیق عباس علی زارعی سبزواری. قم: موسسه نشر اسلامی، چاپ بیست و یکم.
طباطبایی، سید محمدحسین (بی‌تا). حاشیة الکفایة. قم: نشر بنیاد علمی و فکری علامه.
مصباح یزدی، محمدتقی (1384). آموزش فلسفه. تهران: مؤسسۀ انتشارات امیرکبیر، چاپ ششم.
هارت، هربرت لیونل آدولفوس (1393). مفهوم قانون. ویراسته پنلوپ. آ. بولوک و جوزف رز؛ ترجمه محمد راسخ. تهران: نشر نی، چاپ چهارم.
Hart, H.L.A. (1983). Difinition and Theory in Jurisprudence. In: Essays in Jurisprudence and Philosophy, H.L.A. Hart (ed.). New York: Clarendon Press Oxford.
Hart, H.L.A. (1994). The Concept of Law. Ed. by P.A. Bulloch & J. Raz. Clarendon Press Oxford, Second edition. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 17 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 13 |
||