آمار
| تعداد نشریات | 54 |
| تعداد شماره‌ها | 2,503 |
| تعداد مقالات | 35,597 |
| تعداد مشاهده مقاله | 14,817,703 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 6,666,403 |
عدالت به‌مثابه محور اصلی گزینش سیاسی در نظام حقوقی اسلام | ||
| فلسفه حقوق | ||
| دوره 3، شماره 2، دی 1403، صفحه 25-40 اصل مقاله (4.8 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22081/phlq.2025.70943.1088 | ||
| نویسندگان | ||
| علی حاجی جعفری* 1؛ سید احسان رفیعی علوی2 | ||
| 1دانشجوی دکتری، گروه فلسفه حقوق، دانشگاه باقرالعلوم(ع)، قم، ایران | ||
| 2دانشیار، گروه فلسفه حقوق، دانشگاه باقرالعلوم(ع)، قم، ایران | ||
| تاریخ دریافت: 07 بهمن 1403، تاریخ بازنگری: 10 بهمن 1403، تاریخ پذیرش: 09 بهمن 1403 | ||
| چکیده | ||
| هدف پژوهش حاضر تحلیل فلسفه حقوق گزینش سیاسی در اسلام با تأکید بر عدالت به‌عنوان دالّ مرکزی است. در این راستا، تلاش شده با خوانشی از اندیشه اسلامی، نگرش حقوقی به گزینش سیاسی را به یک فرآیند اداری فرونکاهد، بلکه مفهوم «گزینش سیاسی» به عنوان موضوعی اخلاقی و دینی، که تحت تأثیر اصول عدالت و رعایت حقوق افراد جامعه است، مورد کاوش قرار گیرد. گزینش، رویدادی است که روند هنجارمندی آن براساس مولفه‌های نظام حقوقی تعریف می‌شود و در اندیشه اسلامی، طنین آن در چهار محور اصلی شایسته‌سالاری، عدالت اجتماعی، حفظ حقوق عمومی و نفی اصل تبعیض منفی، پدیدار می‌شود. مسأله اصلی پژوهش حاضر معطوف بر تأثیر عدالت بر مشروعیت و کارآمدی حاکمیت در نظام اسلامی است. فرآورده این پژوهش که مبتنی بر تحلیل تطبیقی است و در آن، اصول عدالت در گزینش سیاسی در اندیشه اسلامی با نظریه‌های مدرن حقوق عمومی و فلسفه سیاسی مقایسه شده و مفاهیم عدالت و گزینش سیاسی در قرآن، سنّت پیامبر اسلام(ص)، و سیره معصومان(ع)، به‌ویژه امام علی(ع)، مورد بررسی قرار گرفته‌اند، نشان می‌دهد که عدالت در اندیشه اسلامی تنها به جنبه توزیع منصفانه فرصت‌ها و منابع محدود نمی‌شود و از این جهت، فقط دارای ماهیت توزیعی نیست، بلکه شمول آن، تأمین حقوق فردی و اجتماعی شهروندان، و برقراری نظم عادلانه در جامعه را نیز دربرمی‌گیرد. عدالت در نگرش اسلامی، صرفاً به معنای انتخاب افراد با صلاحیت‌های اخلاقی و علمی نیست، بلکه به‌طور مستقیم با تحقق کارآمدی حکومت پیوند دارد. در نهایت دست آورد این پژوهش، امکان ارائه مدل‌های اجرایی و نظام‌مند برای تحقق عدالت در فرآیندهای سیاسی در دیگر کشورهای اسلامی را رقم می‌زند. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| گزینش سیاسی؛ عدالت؛ شایسته‌سالاری؛ مشروعیت؛ نظام حقوقی اسلام؛ عدالت سیاسی؛ عدالت اجتماع | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Justice as the Main Axis of Political Selection in Law of Islam | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Ali Haji Jafari1؛ Seyyed Ehsan Rafie Alavy2 | ||
| 1PhD. Student, Department of Philosophy of Law, Baqir al-Olum University, Qom, Iran | ||
| 2Associate Professor, Department of Philosophy of Law, Baqir al-Olum University, Qom, Iran | ||
| چکیده [English] | ||
| The aim of the current research is to analyze the philosophy of political law selection in Islam, emphasizing justice as the central signifier. In this regard, an attempt has been made, through a reading of Islamic thought, not to reduce the legal approach to political selection to an administrative process, but rather to explore the concept of "political selection" as an ethical and religious issue influenced by the principles of justice and the observance of the rights of individuals in society. Selection is an event whose normative process is defined based on the components of the legal system, and in Islamic thought, its resonance appears in four main axes: meritocracy, social justice, preservation of public rights, and negation of the principle of negative discrimination. The main issue of the present research focuses on the impact of justice on the legitimacy and efficiency of governance in the Islamic system. The product of this research, which is based on comparative analysis and in which the principles of justice in political selection in Islamic thought are compared with modern theories of public law and political philosophy, and the concepts of justice and political selection in the Quran, the tradition of the Prophet of Islam (PBUH), and the conduct of the Infallible Imams (AS), especially Imam Ali (AS), are examined, shows that justice in Islamic thought is not limited to the fair distribution of opportunities and limited resources, and in this respect, not only does it have a distributive nature, but its scope also includes ensuring the individual and social rights of citizens and establishing a just order in society. Justice in the Islamic view is not merely about selecting individuals with moral and scientific qualifications, but it is directly linked to the realization of efficient governance. Ultimately, the achievement of this research creates the possibility of presenting executive and systematic models for the realization of justice in political processes in other Islamic countries. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Political Selection, Justice, Meritocracy, Legitimacy, Legal System of Islam, Political Justice, Social Justice | ||
| مراجع | ||
|
قرآن کریم.
نهج‌البلاغه.
آقاتقی، محمدنبی؛ بخشایش اردستانی، احمد؛ صفاوردی، سوسن (1403). عدالت سیاسی در ساختار سیاسی جمهوری اسلامی ایران مبتنی بر شاخص مشارکت و گزینش سیاسی برابر با تاکید بر آرای نخبگان سیاسی. پژوهش‌های راهبردی سیاست، 13(48).
اخوان کاظمی، بهرام (1381). عدالت در نظام سیاسی اسلام. تهران: مؤسسه فرهنگی دانش و اندیشه معاصر.
امیری، عباس؛ روحی، مجید (1401). عدالت قضایی و رابطه آن با ثبات و کارآمدی نظام‌های سیاسی (مطالعه موردی: جمهوری اسلامی ایران). جامعه‌شناسی سیاسی ایران، 5(10).
انصاری، مهدی (1390). بررسی تحلیلی اصول و شرایط کلی حاکم بر گزینش نیروی انسانی در نظام حقوق اداری جمهوری اسلامی ایران (با نگاه تطبیقی به معاهدات بین‌المللی الحاقی و رژیم سیاسی سابق در ایران). پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشکده علوم انسانی، دانشگاه تربیت مدرس.
براری، محمد (1397). بررسی انتصاب یا انتخاب امامت از منظر قرآن. مطالعات مهدوی، 9(42).
تقوایی، عباس؛ محمودی، امیررضا (1401). رابطه حقوق و عدالت با مفهوم‌شناسی تطبیقی آن در اندیشه‌های فلاسفه غرب و اسلام. مطالعات علوم اسلامی انسانی، شماره 31.
جالینوسی، احمد؛ نجف‌پور، سارا (1386). مفهوم عدالت در اسلام و غرب. دانش سیاسی، شماره 5.
جزایری، رضوان السادات (1380). شایسته‌سالاری در سیره مدیریتی امام علی(ع). انقلاب اسلامی، شماره 5-6.
حسینی‌ارسنجانی، محمدحسن (1390). عدل مجسّم: برنامه و کارنامه امام علی(ع) (درنگی کوتاه در عهد‌نامه مالک اشتر). فانوس اندیشه، ژکان.
حمید، کامل (1399). مشروعیت آراء عمومی در نظام سیاسی مبتنی بر مردم‌سالاری دینی در اندیشه امام خمینی «شرحی بر جایگاه مردم در اعمال حق انتخاب حاکم در حکومت دینی. اهواز: کتابکده آرشیدا.
خمینی، سید روح‌الله (1361). صحیفه نور. تهران: مؤسسه نشر آثار، ج 5.
دیلمی، احمد (1378). مشارکت سیاسی در اندیشه اسلام و غرب. اندیشه حوزه، شماره 16.
راولز، جان (1387). نظریه عدالت. ترجمه محمدکمال سروریان و مرتضی بحرانی. تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
سید باقری، سید کاظم (1395). کارکردهای عدالت در حکمرانی اخلاقی از منظر اندیشه سیاسی اسلام. علوم سیاسی، 19(76).
شالیکار، ابراهیم (1391). بررسی مبانی مشروعیت حکومت در فقه سیاسی شیعه با تاکید بر نظریه ولایت فقیه. معرفت، شماره 182.
صفی‌خانی، بهاره؛ شمس، احمد؛ درویشی، بابک (1399). نقش نخبگان بر تعیین سرنوشت و مشارکت سیاسی با تاکید بر نظام جمهوری اسلامی ایران. رهیافت انقلاب اسلامی، 14(51).
طباطبایی، سید محمدحسین (1363). ترجمه تفسیر المیزان. ترجمه محمدباقر موسوی همدانی. دفتر انتشارات اسلامی، ج3-4.
طباطبایی، سید محمدحسین (۱۳۹۳). تفسیر المیزان. ترجمه سید محمدباقر موسوی همدانی. قم: دفتر انتشارات اسلامی، ج 1.
عبداللهی، مهدی (1387). نظریه انتصاب؛ بررسی اشکال ثبوتی و پاسخ به آن. معرفت، شماره 124.
علی‌اکبری، حسن (1378). مروری بر دیدگاه‌های گوناگون درباره تعیین رهبر. مصباح، شماره 30.
فارابی، ابونصر (1379). اندیشه‌های اهل مدینه فاضله. ترجمه جعفر سجادی. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
فخعلی، محمدتقی (1384). بازخوانی آرای فقهی در باب مشروعیت سیاسی. مطالعات اسلامی، شماره 69.
فضلی‌اصانلو، امیر (1392). دانشجو و مشارکت سیاسی: با نگاهی بر نقش تشکل‌های اسلامی- سیاسی دانشجویی دانشگاه آزاد اسلامی در مشارکت سیاسی جامعه. تهران: سازمان چاپ و انتشارات دانشگاه آزاد اسلامی.
فغانی، رامین؛ زارعی، محمدمهدی؛ ابراهیمی، سعید؛ ایزدی‌فرد، علی‌اکبر (1399). نقد و بررسی مبانی فقهی دیدگاه مشهور در مفهوم‌شناسی عدالت فقهی. پژوهش‌های فقهی، 16(2).
قاضی‌نعمان (1375). دعائم الإسلام. محقق: آصف بن علی أصغر فیضی. قاهره: دارالمعارف، چاپ دوم، ج2.
کدیور، محسن (1376). نظریه‌های دولت در فقه شیعه. تهران: نشر نی.
کشیشیان سیرکی، گارینه؛ طالبی خیرنجانی، رامین؛ قائدی، محمدرضا (1400). جایگاه عدالت اجتماعی در اندیشه سیاسی شیعه با نگاهی به جایگاه این مفهوم در منظومه حکمت اسلامی. در: اولین همایش ملی علوم انسانی و حکمت اسلامی.
محمدی ضیاء، علی؛ آل غفور، محمدتقی (1398). ارزیابی کارآمدی نظام سیاسی جمهوری اسلامی ایران در تحقق عدالت سیاسی با تاکید بر مناصب سیاسی، پژوهش‌های سیاست اسلامی، 7(15).
مطهری، مرتضی (۱۳۷۰). عدل الهی. تهران: انتشارات صدرا.
نائینی، محمدحسین (1358). تنبیه الامه و تنزیه المله. مقدمه محمود طالقانی. تهران: شرکت سهامی انتشار.
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 3,705 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 255 |
||