اورنگی, میثم, اسماعیلی جمکرانی, ابوالفضل, غرسبان روزبهانی, مرتضی. (1403). امکان‌سنجی ولایت تکوینی انسان از دیدگاه علمای شیعه با استناد به قرآن و روایات. اسلام و مطالعات اجتماعی, 6(2), 99-129. doi: 10.22081/jqss.2025.70236.1340
میثم اورنگی; ابوالفضل اسماعیلی جمکرانی; مرتضی غرسبان روزبهانی. "امکان‌سنجی ولایت تکوینی انسان از دیدگاه علمای شیعه با استناد به قرآن و روایات". اسلام و مطالعات اجتماعی, 6, 2, 1403, 99-129. doi: 10.22081/jqss.2025.70236.1340
اورنگی, میثم, اسماعیلی جمکرانی, ابوالفضل, غرسبان روزبهانی, مرتضی. (1403). 'امکان‌سنجی ولایت تکوینی انسان از دیدگاه علمای شیعه با استناد به قرآن و روایات', اسلام و مطالعات اجتماعی, 6(2), pp. 99-129. doi: 10.22081/jqss.2025.70236.1340
اورنگی, میثم, اسماعیلی جمکرانی, ابوالفضل, غرسبان روزبهانی, مرتضی. امکان‌سنجی ولایت تکوینی انسان از دیدگاه علمای شیعه با استناد به قرآن و روایات. اسلام و مطالعات اجتماعی, 1403; 6(2): 99-129. doi: 10.22081/jqss.2025.70236.1340
2دانش آموخته سطه سه حوزه علمیه، دانشجو دکتری مدرسی معارف اسلامی، گرایش انقلاب دانشکده الاهیات و ادیان دانشگاه شهید بهشتی
تاریخ دریافت: 19 آبان 1403،
تاریخ بازنگری: 12 آذر 1403،
تاریخ پذیرش: 06 بهمن 1403
چکیده
ولایت تکوینی یکی از مباحث مهم در میان اندیشمندان مسلمان و از باورهای اساسی شیعه است که براساس آن، خداوند در کنار ولایت تشریعی، بذاته دارای ولایت تکوینی نیز میباشد. اما اینکه انسان نیز میتواند دارای ولایت تکوینی باشد یا خیر، پرسش این تحقیق است که براساس نظر فلاسفه و متکلمین و بررسی دیدگاه آنها با استناد به قرآن و روایات به آن میپردازد. براساس یافته‌های تحقیق و بنابر دیدگاه فلاسفه و متکلمین که منبعث از آیات و روایات است، ولایت تکوینی انسان، نه فقط از حیث امکان وقوعی داری امتناع ذاتی نیست، بلکه ولایت تکوینی برخی از انسان‌ها که انبیا و ائمه در رأس آنها می‌باشند، مورد وفاق اندیشمندان شیعه به‌ویژه فلاسفه و متکلمین بوده و منجر به شرک و غلو در حق اولیا الهی به‌ویژه ائمه اطهار نمی‌شود و درنتیجه با توحید روبوبی منافات ندارد؛ بنابراین جمهور شیعه با مراجعه به نصوص دینی معتقد است تصرف در تکوین، اولاً و بالذات برای خداوند و ثانیاً و بالعرض برای برخی بندگان صالح با اذن خداوند قابل اثبات است. این تحقیق با روش کتابخانه‌ای به جمع‌آوری داده‌ها پرداخته و با روش توصیفی - تحلیلی درصدد پاسخ به پرسش اصلی تحقیق برآمده است
Feasibility of Ontological Guardianship of Humans from the Perspective of Shi'a Scholars Based on the Quran and Hadith
نویسندگان [English]
Maysam orangi1؛ Abul Fazl Ismaili Jamkarani1؛ Morteza Gharsban Rozbahani2
1Instructor, Department of Islamic Studies, Imam Hossein University, Tehran, Iran
2A graduate of the third level of the seminary, a doctoral student at the Islamic Studies School, the Faculty of Theology and Religions, Shahid Beheshti University.
چکیده [English]
Ontological guardianship is a significant topic among Muslim thinkers and a fundamental belief in Shi'a theology. According to this doctrine, alongside legislative guardianship, Allah inherently possesses ontological guardianship. However, the central question of this research is whether humans can also possess ontological guardianship. This study examines this issue by analyzing the perspectives of philosophers and theologians with reference to the Quran and hadith. The findings indicate that, based on the views of philosophers and theologians—derived from Quranic verses and hadith—there is no intrinsic impossibility (imtinā‘ dhātī) in the occurrence of ontological guardianship for humans. Furthermore, the ontological guardianship of certain individuals, particularly prophets and Imams, has been widely accepted among Shi'a scholars, especially philosophers and theologians. This concept does not lead to shirk (polytheism) or exaggeration (ghuluw) regarding divine figures, particularly the Imams, and thus does not contradict divine lordship. Accordingly, the majority of Shi'a scholars, by referring to religious texts, maintain that intervention in the natural order is primarily and essentially for God and secondarily and derivatively for certain righteous servants, granted by divine permission. This study employs a library-based research methodology to collect data and utilizes a descriptive-analytical approach to address its primary research question.
کلیدواژه‌ها [English]
Guardianship, Ontological Guardianship, Theologians, Philosophers, Religious Texts, The Holy Quran, Hadith
مراجع
* قرآن کریم.
آملی، حیدر. (1367). المقدمات من کتاب نص النصوص. تهران: توس.
آملى، حیدر. (1422ق). تفسیر المحیط الأعظم و البحر الخظم فی تأویل کتاب الله العزیز المحکم (ج4). قم: نور علی نور.
آملی، محمدتقی. (1413ق). المکاسب و البیع. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله. (بی‌تا). الاشارات و التنبیهات (ج3). قم: دفتر نشر کتاب.
ابن‌شهر آشوب، محمد. (1956م). مناقب آل أبی طالب (ج3). نجف: حیدری.
ابن فارس، احمد. (1399ق). معجم مقاییس اللغة. بیروت: دار الفکر.
ابن منظور، محمد بن مکرم. (1414ق). لسان العرب (ج13). بیروت: دار صادر.
