اسمعیلی صدرآبادی, مهدی, خانی اوشانی, لیلا. (1403). واکاوی توصیفی- تحلیلی تعبیرهای کنایی در سه آیۀ قرآن و سه حدیث نهجالبلاغه (مطالعۀ موردی: بررسی ترجمهها و تفسیرها و شروح برگزیدۀ قرآن و نهجالبلاغه). اسلام و مطالعات اجتماعی, 9(26), -. doi: 10.22081/jrla.2023.64246.1369
مهدی اسمعیلی صدرآبادی; لیلا خانی اوشانی. "واکاوی توصیفی- تحلیلی تعبیرهای کنایی در سه آیۀ قرآن و سه حدیث نهجالبلاغه (مطالعۀ موردی: بررسی ترجمهها و تفسیرها و شروح برگزیدۀ قرآن و نهجالبلاغه)". اسلام و مطالعات اجتماعی, 9, 26, 1403, -. doi: 10.22081/jrla.2023.64246.1369
اسمعیلی صدرآبادی, مهدی, خانی اوشانی, لیلا. (1403). 'واکاوی توصیفی- تحلیلی تعبیرهای کنایی در سه آیۀ قرآن و سه حدیث نهجالبلاغه (مطالعۀ موردی: بررسی ترجمهها و تفسیرها و شروح برگزیدۀ قرآن و نهجالبلاغه)', اسلام و مطالعات اجتماعی, 9(26), pp. -. doi: 10.22081/jrla.2023.64246.1369
اسمعیلی صدرآبادی, مهدی, خانی اوشانی, لیلا. واکاوی توصیفی- تحلیلی تعبیرهای کنایی در سه آیۀ قرآن و سه حدیث نهجالبلاغه (مطالعۀ موردی: بررسی ترجمهها و تفسیرها و شروح برگزیدۀ قرآن و نهجالبلاغه). اسلام و مطالعات اجتماعی, 1403; 9(26): -. doi: 10.22081/jrla.2023.64246.1369
واکاوی توصیفی- تحلیلی تعبیرهای کنایی در سه آیۀ قرآن و سه حدیث نهجالبلاغه (مطالعۀ موردی: بررسی ترجمهها و تفسیرها و شروح برگزیدۀ قرآن و نهجالبلاغه)
1عضو هیئت علمی دانشگاه حضرت نرجس(س)/ استادیار و عضو گروه علوم قرآن و حدیث
2دانشجوی دکتری الهیات- قرآن و حدیث/ دانشگاه علامه طباطبایی
تاریخ دریافت: 01 تیر 1401،
تاریخ بازنگری: 05 آذر 1401،
تاریخ پذیرش: 14 اسفند 1403
چکیده
همواره تعابیر کنایی یکی از اسلوبهای مهمّ بیانی در همۀ زبانها بوده است. قرآنکریم و نهجالبلاغه که با زبان عرف عام با مردم سخن میگویند، آکنده از این نوع از تعابیراند و یکی از عرصه‌های جولان ترجمۀ تعبیرهای آنها، برگردان کنایات قرآن و نهجالبلاغه به زبان فارسی محسوب میشود؛ چراکه از بین گونههای ترجمههای ارتباطی یا معنایی که مترجمین برای تعابیر کنایاتی بهره بردهاند، نواقصی به چشم میآید که محل بررسی و تبیین‌کنندۀ ضرورت این پژوهه است. در این جستار، با روش توصیفی- تطبیقی و با ابزار کتابخانهای، برخی از این دسته ترجمهها ارزیابی و معنای ارجح کنایهها تبیین می‌گردد و درفرجام نظر مفسّران قرآنکریم و شارحان نهجالبلاغه دربارۀ تعبیرهای توصیف و مورد بررسی تطبیقی قرار گرفته است. براساس یافته‌های این پژوهش، کاربرد آرایۀ ادبی کنایه، جذابیت این متون را برای خواننده بالا برده و نقشی بی‌بدیل در انتقال پیام‌های قرآنکریم و نهجالبلاغه دارد. همچنین در تعبیر کنایی آیۀ42 سورۀ کهف، ترجمۀ دستۀ اول و در آیۀ 18 سورۀ زخرف، ترجمۀ گروه دوم و در آیۀ 10 قصص، ترجمۀ گروه سوم از مترجمان، صحیح‌ترین ترجمهها می‌باشند. نیز در ارتباط با تعابیر کنایی در نهجالبلاغه باید گفت در خطبۀ 2 نهجالبلاغه، همۀ ترجمهها گویای مطلبی واحد هستند. در کلام قصار14، مترجمان دستۀ دوم و سوم، با افزودن شروحی بر ترجمۀ عبارت کنایی، سعی در روشنتر جلوهنمودن ترجمۀ کنایه را دارند. در کلام قصار160، ترجمۀ گروه دوم به‌عنوان ترجمۀ منتخب مطرح گردیده است.
Descriptive-Analytical Examination of Figurative Expressions in Three Verses of the Quran and Three Hadiths from Nahj al-Balagha
(Case Study: Reviewing Selected Translations, Interpretations, and Commentaries of the Quran and Nahj al-Balagha)
نویسندگان [English]
Mahdi Esmaeili Sadrabadi1؛ Leila Khani oushani2
1Faculty member of Hazrat Narjes University (AS) / Assistant Professor and Member of the Department of Quranic and Hadith Sciences
2Doctoral student of Theology - Quran and Hadith / Allameh Tabatabai University
چکیده [English]
Figurative expressions have always been an essential stylistic feature in all languages. The Quran and Nahj al-Balagha, which communicate with people in a language familiar to the general public, are rich in such expressions. One of the challenges in translating these texts into Persian lies in rendering their figurative language. Among the various communicative or semantic translation approaches used by translators, certain shortcomings have been identified, highlighting the necessity of this research. This study adopts a descriptive-comparative method and utilizes library research to evaluate selected translations and determine the most accurate meanings of figurative expressions. Additionally, the views of Quranic commentators and Nahj al-Balagha scholars on these expressions are examined comparatively. Findings reveal that the use of figurative literary devices enhances the appeal of these texts and plays an unparalleled role in conveying the messages of the Quran and Nahj al-Balagha. Moreover, regarding the figurative expression in Quran 18:42, the first category of translations is deemed most accurate; in Quran 43:18, the second category; and in Quran 28:10, the third category.
For Nahj al-Balagha, it is observed that in Sermon 2, all translations convey a similar meaning. However, in Saying 14, translators in the second and third groups attempt to clarify the figurative expression by adding explanations. In Saying 160, the second group's translation is identified as the most accurate.
کلیدواژه‌ها [English]
Quran, Nahj al-Balagha, Translation and Interpretation, Eloquence, Figurative Expressions
مراجع
ابن درید، محمد بن حسن (1988): «جمهرة اللغة»، بیروت: دارالعلم للملایین.
ابن سیده، على بن اسماعیل (1421)، «المحکم و المحیط الأعظم» ، بیروت: دارالکتب العلمیه.
ابن منظور، محمد بن مکرم (1414)، «لسان العرب»، چاپ سوم، بیروت: دار صادر.
امین‌شیرازی، احمد (1392)، «آیین بلاغت: شرح فارسی مختصرالمعانی»، قم: فروغ قرآن.
انصاریان، حسین (1388)، «نهجالبلاغة(ترجمۀ انصاریان)»، قم: دارالعرفان.
آق‌اولی، عبدالحسین (بی‌تا)، «دررالادب در فن معانی، بیان، بدیع»، بیجا: انتشارات الهجره.
آملی، عزالدین بن جعفر (1355)، «ترجمه و شرح نهجالبلاغه(عزالدین آملی)»، بیجا: بینا.
آیتی، عبدالمحمد (1377)، «نهجالبلاغة(ترجمۀ آیتی)»، چاپ دوم، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
آیتى، عبدالمحمد (1374)، «ترجمۀ قرآن (آیتى)»، تهران: صدا و سیماى جمهورى اسلامى ایران (سروش).
بستانى، فواد افرام (1375)، «فرهنگ ابجدی»، چاپ دوم، تهران: اسلامی.
تدیننجفآبادی، مهدی؛ و سهرابنژاد، سیدعلی (1393)، «پژوهش و نگرشی نو دربارۀ شش کنایه قرآنکریم»، مجلۀ پژوهش‌های ترجمه در زبان و ادبیات عربی، دانشگاه علامه طباطبایی، زمستان، شمارۀ 11، صص155-176.
ثعالبی‌نیشابوری، عبدالملک‌بن‌محمد (1998)، «الکنایه و التعریض»، محقق: عائشه حسین فرید، قاهره- مصر: دار قباء.
