آمار

تعداد نشریات54
تعداد شماره‌ها2,476
تعداد مقالات35,315
تعداد مشاهده مقاله14,219,577
تعداد دریافت فایل اصل مقاله6,368,043
حیدرسرلک, علیمحمد. (1403). چالش‌های فقه معاصر در بهره‌گیری از قرآن برای استنباط مسائل مستحدثه و راهکارهای حل آن. اسلام و مطالعات اجتماعی, 10(4), 135-166. doi: 10.22034/jrj.2025.69742.2862
علیمحمد حیدرسرلک. "چالش‌های فقه معاصر در بهره‌گیری از قرآن برای استنباط مسائل مستحدثه و راهکارهای حل آن". اسلام و مطالعات اجتماعی, 10, 4, 1403, 135-166. doi: 10.22034/jrj.2025.69742.2862
حیدرسرلک, علیمحمد. (1403). 'چالش‌های فقه معاصر در بهره‌گیری از قرآن برای استنباط مسائل مستحدثه و راهکارهای حل آن', اسلام و مطالعات اجتماعی, 10(4), pp. 135-166. doi: 10.22034/jrj.2025.69742.2862
حیدرسرلک, علیمحمد. چالش‌های فقه معاصر در بهره‌گیری از قرآن برای استنباط مسائل مستحدثه و راهکارهای حل آن. اسلام و مطالعات اجتماعی, 1403; 10(4): 135-166. doi: 10.22034/jrj.2025.69742.2862

چالش‌های فقه معاصر در بهره‌گیری از قرآن برای استنباط مسائل مستحدثه و راهکارهای حل آن

جستارهای فقهی و اصولی
مقاله 5، دوره 10، شماره 4 - شماره پیاپی 37، دی 1403، صفحه 135-166    اصل مقاله (807.98 K)
نوع مقاله: فراخوان مقالات مرجعیت قرآن در فقه و اجتهاد
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22034/jrj.2025.69742.2862
نویسنده
علیمحمد حیدرسرلک*
دانش آموخته حوزه علمیه و استادیار گروه معارف اسلامی دانشگاه علوم پزشکی گلستان. گرگان، ایران.
تاریخ دریافت: 16 شهریور 1403،  تاریخ بازنگری: 12 بهمن 1403،  تاریخ پذیرش: 25 بهمن 1403 
چکیده
مرجعیت علمی قرآن در استنباط احکام فقهی، به‌ویژه در مواجهه با مسائل مستحدثه و چالش‌های دنیای معاصر، از مباحث مهم و چالشی در حوزۀ فقه و مطالعات قرآنی به شمار می‌آید. این پژوهش با هدف شناسایی چالش‌های فقه معاصر در بهره‌گیری از قرآن برای استنباط مسائل مستحدثه و ارائۀ راهکارهایی برای حل آن‌ها انجام شده است. مسئلۀ اصلی این تحقیق شناسایی موانع و محدودیت‌های استفاده از قرآن در پاسخگویی به مسائل فقهی جدید و ارائۀ راهکارهایی برای رفع این چالش‌ها است.
این مطالعه با استفاده از روش توصیفی - تحلیلی و منابع کتابخانه‌ای، به بررسی دیدگاه‌های مختلف در زمینۀ مرجعیت علمی قرآن در فقه معاصر پرداخته است. پژوهش حاضر، علاوه بر مفهوم‌شناسی دقیق، به تحلیل چالش‌های هرمنوتیکی، زبانی، تاریخی و روش‌شناختی در کاربرد آیات قرآنی برای استنباط احکام مسائل مستحدثه می‌پردازد. همچنین، رویکردهای فقهی مختلف در این زمینه نقد و بررسی شده‌اند. نتایج این پژوهش نشان می‌دهد که چالش‌های عمده در این حوزه شامل تعارض ظاهری برخی آیات با یافته‌های علمی جدید، محدودیت‌های زبانی و تاریخی در تفسیر آیات و اختلاف در روش‌های استنباط احکام از قرآن برای مسائل نوظهور است. این مطالعه، ضمن آسیب‌شناسی رویکردهای موجود، مدلی جامع برای بهره‌گیری از قرآن در استنباط احکام مسائل مستحدثه ارائه می‌دهد. راهکارهای پیشنهادی شامل بازنگری در روش‌های تفسیر و فهم آیات، تلفیق رویکردهای سنتی و نوگرایانه و ارائۀ چارچوبی منسجم برای استفاده از قرآن در پاسخگویی به چالش‌های فقهی معاصر است. این پژوهش بر ضرورت اصلاح و بهبود روش‌های آموزش و پژوهش در حوزۀ فقه و تفسیر قرآن تأکید کرده و زمینه‌های جدیدی را برای تحقیقات آتی در این حوزه پیشنهاد می‌دهد.
کلیدواژه‌ها
مرجعیت علمی قرآن؛ فقه معاصر؛ مسائل مستحدثه؛ آسیب‌شناسی؛ استنباط احکام
عنوان مقاله [English]
Challenges of Contemporary Jurisprudence in Utilizing the Qurʼān to Inference Newly-Raised Queries and Solutions to Solve Them
نویسندگان [English]
Alimohammad Heydarsarlak
Golestan university of medical sciences
چکیده [English]
The scientific authority of the Holy Qurʼān in inferring jurisprudential rulings, especially in dealing with newly-raised queries and challenges of the contemporary world, is considered an important and challenging topic in the field of jurisprudence and Qurʼānic studies. This study aims to identify the challenges of contemporary jurisprudence in utilizing the Holy Qurʼān to infer newly-raised queries and to provide solutions to solve them. The main issue of this study is to identify the obstacles and limitations of using the Holy Qurʼān in responding to new jurisprudential queries and to provide solutions to overcome these challenges. Using a descriptive-analytical method and library resources, this study examines different perspectives on the scientific authority of the Holy Qurʼān in contemporary jurisprudence. In addition to precise conceptualization, the present study analyzes hermeneutical, linguistic, historical, and methodological challenges in the use of Qurʼānic verses to infer rulings on newly-raised queries. Also, various jurisprudential approaches in this field have been criticized and examined. The results of this study show that the major challenges in this field include the apparent conflict of some verses of the Holy Qurʼān with new scientific findings, linguistic and historical limitations in interpreting verses of the Holy Qurʼān, and differences in methods of referring rulings from the Qurʼān for newly-raised queries.
While analyzing the harms of existing approaches, the study presents a comprehensive model for utilizing the Qurʼān in inferring the rulings on newly-raised queries. The proposed solutions include reviewing the methods of interpreting and understanding verses of the Qurʼān, combining traditional and modern approaches, and providing a coherent framework for using the Qurʼān in responding to contemporary jurisprudential challenges. This study emphasizes the need to reform and improve educating and research methods in the field of jurisprudence and Qurʼānic interpretation and suggests new fields for future research in this field.
Keywords: The Scientific Authority of the Qurʼān, Contemporary Jurisprudence, Newly-Raised Queries, Examining the Harms, Inferring the Rulings.
کلیدواژه‌ها [English]
The Scientific Authority of the Qurʼān, Contemporary Jurisprudence, Newly-Raised Queries, Examining the Harms, Inferring the Rulings
اصل مقاله

به فایل PDF مراجعه کنید.

مراجع
  1. ابن عاشور، محمد طاهر. (1984م). التحریر والتنویر. چاپ اول، تونس: الدار التونسیة للنشر.
  2. أبو زید، نصر حامد. (1990م). مفهوم النص: دراسة فی علوم القرآن. بیروت: المرکز الثقافی العربی.
  3. أبو زید، نصر حامد (2004م). نقد الخطاب الدینی. القاهرة: سینا للنشر.
  4. ابوالفضل، خادم. (2001م)، سخن گفتن به نام خدا: قانون اسلامی، اقتدار و زنان. چاپ اول، آکسفورد: انتشارات وان‌ورلد.
  5. آخوند خراسانی، محمدکاظم. (1430ق). کفایة الأصول. (تحقیق: زارعى سبزوارى)، قم: مؤسسة النشر الإسلامی.
  6. ارکون، محمد. (1994). بازاندیشی اسلام: پرسش‌های رایج، پاسخ‌های نامتعارف. چاپ اول، بولدر: وست‌ویو پرس.
  7. ارکون، محمد. (2002م). نااندیشیده در تفکر معاصر اسلامی. چاپ اول، لندن: ساقی بوکس.
  8. اسپوزیتو. جان. (2010م). آینده اسلام. چاپ اول، نیویورک: انتشارات دانشگاه آکسفورد.
  9. اسپوزیتو. جان. و مجاهد. دالیا. (2007م). چه کسی از طرف اسلام سخن می‌گوید؟ آنچه یک میلیارد مسلمان واقعاً فکر می‌کنند. چاپ اول، نیویورک: گالوپ پرس.
  10. اسد، طلال. (1986م). ایده انسان‌شناسی اسلام. چاپ اول، واشنگتن دی سی: مرکز مطالعات عرب معاصر، دانشگاه جورج‌تاون.
  11. ایزوتسو، توشی‌هیکو. (1964م). خدا و انسان در قرآن. چاپ اول، توکیو: مؤسسه مطالعات فرهنگی و زبان‌شناسی کیو.
  12. براون، جاناتان ای سی. (2009م). حدیث: میراث محمد در جهان قرون وسطی و مدرن. چاپ اول، آکسفورد: انتشارات وان‌ورلد.
  13. بن بیه، عبدالله. (2007م). صناعة الفتوی وفقه الأقلیات. چاپ اول، بیروت: دار المنهاج.
  14. بوکای، موریس. (1993م). القرآن والعلم الحدیث، القاهره: دارالطلائع.
  15. پالمر، ریچارد ای. (۱۹۶۹). هرمنوتیک: نظریه تفسیر نزد شلایرماخر، دیلتای، هایدگر و گادامر. اوانستون (ایلینوی): انتشارات دانشگاه نورث وسترن.
  16. پریمی، علی. (1383). هرمنوتیک و تأثیر آن بر فهم متون دینى. فصلنامه حوزه و دانشگاه، (39)، 101-67.
  17. الجابری، محمد عابد. (2008م). فهم القرآن الحکیم: التفسیر الواضح حسب ترتیب النزول. چاپ اول، بیروت: مرکز دراسات الوحدة العربیة.
  18. جمال، محمد علی. (2006م)، تأمین مالی اسلامی: قانون، اقتصاد و عمل. کمبریج: انتشارات دانشگاه کمبریج.
  19. چیتیک، ویلیام. (1989م). مسیر صوفیانه دانش: متافیزیک تخیل ابن عربی. چاپ اول، آلبانی: انتشارات دانشگاه ایالتی نیویورک.
  20. حلاق. وائل. (1997م). تاریخ نظریه‌های حقوقی اسلامی: مقدمه‌ای بر اصول فقه سنی. چاپ اول، کمبریج: انتشارات دانشگاه کمبریج.
  21. خمینی، سید روح الله. (1392)، استفتائات، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار.
  22. خویی، سید ابوالقاسم. (1418ق). موسوعه الامام الخویی. قم: موسسه احیاء آثار الامام خویی.
  23. رحمان، فضل. (1980م). مضامین اصلی قرآن. چاپ اول، مینیاپولیس: بیبلیوتکا اسلامیکا.
  24. رحمان، فضل. (1982م). اسلام و مدرنیته: تحول یک سنت فکری. چاپ اول، شیکاگو: انتشارات دانشگاه شیکاگو.
  25. رضایی اصفهانی، محمد علی. (1397). قرآن و چالش‌های فقهی عصر حاضر. قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
  26. رمضان، طارق. (۲۰۰8م). اصلاح بنیادین: اخلاق اسلامی و رهایی. نیویورک: انتشارات دانشگاه آکسفورد.
  27. الریسونی، احمد. (2013م). الاجتهاد: النص، الواقع، المصلحة. بیروت: دار ابن حزم.
  28. ریکور، پل. (1976م). نظریه تفسیر: گفتمان و مازاد معنا. چاپ اول، فورت ورث: انتشارات دانشگاه مسیحی تگزاس.
  29. زرکشی، بدرالدین. (1975م). البرهان فی علوم القرآن. چاپ اول، بیروت: دار إحیاء الکتب العربیة.
  30. ساچدینا، عبدالعزیز. (2009م). اخلاق زیست پزشکی اسلامی: اصول و کاربرد. چاپ اول، آکسفورد: انتشارات دانشگاه آکسفورد.
  31. سعید، عبدالله. (2006م). تفسیر قرآن: به سوی رویکردی معاصر. چاپ اول، لندن: راتلج.
  32. الشاطبی، ابراهیم. (1997م). الموافقات. (تحقیق: مشهور بن حسن آل سلمان). الخبر - السعودیة : دار ابن عفان.
  33. شلایرماخر، فریدریش. (1998م). هرمنوتیک و نقد: و دیگر نوشته‌ها. چاپ اول، کمبریج: انتشارات دانشگاه کمبریج.
  34. شمس الدین، محمد مهدی. (1995م). أهلیة المرأة لتولی السلطة. چاپ اول، بیروت: المؤسسة الدولیة للدراسات والنشر.
  35. صدر، محمد باقر. (1979م). المدرسة القرآنیة. بیروت: دار التعارف للمطبوعات.
  36. طباطبایی، محمدحسین. (1374). المیزان فی تفسیر القرآن. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
  37. طریحى، فخرالدین. (1375). مجمع البحرین، تهران: مرتضوى.
  38. العلوانی، طه جابر. (2001م). مقاصد الشریعة. بیروت: دار الهادی.
  39. علیدوست، ابوالقاسم. (1396). فقه و عرف. تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
  40. العوا، محمد سلیم. (2012م). الفقه الإسلامی فی طریق التجدید. بیروت: المکتب الإسلامی.
  41. غزالی، محمد. (1993م). المستصفى. (تحقیق: محمد عبد السلام عبد الشافی)، بیروت: دار الکتب العلمیة.
  42. الغزالی، محمد. (2005م). کیف نتعامل مع القرآن. چاپ اول، قاهره: نهضة مصر.
  43. فضل‌الله، سید محمدحسین. (1426ق). أهلیة المرأة لتولی السلطة. چاپ اول، بیروت: المؤسسة الدولیة للدراسات والنشر.
  44. فیض کاشانی، محمد. (1374). تفسیر الصافی. چاپ اول، تهران: مکتبة الصدر.
  45. القرضاوی، یوسف. (1996م). الاجتهاد فی الشریعة الإسلامیة. کویت: دار القلم.
  46. القرضاوی، یوسف. (2000م). کیف نتعامل مع القرآن العظیم. چاپ اول، قاهره: دار الشروق.
  47. کمالی، محمدهاشم . (2003م). اصول فقه اسلامی. چاپ اول، کمبریج: انتشارات متون اسلامی.
  48. کوران، تیمور. (2004م). اسلام و ثروت: تنگناهای اقتصادی اسلام‌گرایی. پرینستون: انتشارات دانشگاه پرینستون.
  49. گادامر، هانس-گئورگ. (2004م). حقیقت و روش. چاپ اول، لندن: کانتینیوم.
  50. محقق داماد، سیدمحمد. (1398). فقه پویا در عصر دیجیتال. تهران: نشر علوم اسلامی.
  51. مطهری، مرتضی. (1385). آشنایی با قرآن. تهران: انتشارات صدرا.
  52. موسی. ابراهیم. (2003م). بدهی‌ها و بارهای اسلام انتقادی در مسلمانان مترقی: درباره عدالت، جنسیت و کثرت‌گرایی. آکسفورد: انتشارات وان‌ورلد.
  53. میرحسینی، زیبا. (1999م). اسلام و جنسیت: مناظره مذهبی در ایران معاصر. چاپ اول، پرینستون: انتشارات دانشگاه پرینستون.
  54. نصر، سید حسین. 2006م. اسلام و علم. چاپ اول، آکسفورد: انتشارات دانشگاه آکسفورد.
  55. وایس، برنارد جی. (1998). روح قانون اسلامی. چاپ اول، آتن: انتشارات دانشگاه جورجیا.
  56. ودود. آمنه. (1999م). قرآن و زن: بازخوانی متن مقدس از دیدگاه یک زن. چاپ اول، نیویورک: انتشارات دانشگاه آکسفورد.
  57. ویتگنشتاین، لودویگ. (1958م). پژوهش‌های فلسفی. چاپ اول، آکسفورد: بازیل بلک‌ول.
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 126
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 10


سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب