آمار
| تعداد نشریات | 54 |
| تعداد شماره‌ها | 2,534 |
| تعداد مقالات | 35,962 |
| تعداد مشاهده مقاله | 15,653,052 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 7,178,249 |
امکان‌سنجی فقهی تطبیق معدن‌کاوی «رمزینه‌ارز» با مشخصه‌های عمل حقوقی سفیهانه | ||
| فقه | ||
| دوره 31، شماره 120، دی 1403، صفحه 202-231 اصل مقاله (824.14 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22081/jf.2025.68663.2780 | ||
| نویسندگان | ||
| جواد سلطانی فرد* 1؛ مرتضی چیت سازیان2؛ امین سلیمان کلوانق3 | ||
| 1دانشگاه شهید مطهری (ره) - تهران | ||
| 2دانشیار گروه فقه و حقوق خصوصی دانشگاه شهید مطهری | ||
| 3استادیار، گروه فقه و حقوق اسلامی، دانشکده الهیات و علوم اسلامی، دانشگاه تبریز | ||
| تاریخ دریافت: 10 اسفند 1402، تاریخ بازنگری: 12 دی 1403، تاریخ پذیرش: 25 فروردین 1404 | ||
| چکیده | ||
| معدن‌کاوی یا استخراج رمزینه‌ارز، اتفاقی نوین حوزه اقتصاد در سطح جهان است که همچون دیگر پدیده‌های نوظهور باید به‌منظور روشن شدن تکلیف افراد جامعه اسلامی در مواجهه با آن، همخوانی داشتن یا نداشتن این پدیده با ملاک‌های شرع مورد بررسی قرار گیرد. استقبال روزافزون مردم و دولت‌ها از استخراج رمزینه‌ارز و به‌کارگیری ارز یادشده در مبادلات، ضرورت پرداختن به آن را دوچندان می‌کند. یکی از چالش‌های موجود بر سر راه مشروعیت عملیات استخراج، سفیهانه و غیرعقلایی بودن آن است که به اعتقاد گروهی از فقها منجر به بی‌اعتباری عمل یادشده می‌شود. واضح است که در این صورت، آنچه در پایان نصیب فرد استخراج‌کننده می‌شود نامشروع و مصداق اکل مال به باطل خواهد بود. بر همین اساس، پرسش اصلی جستار حاضر آن است که آیا می‌توان استخراج رمزینه‌ارزها را مصداق عمل حقوقی سفیهانه و درنتیجه نامشروع دانست یا خیر؟ این پژوهش ضمن آنکه جعاله عام را نزدیک‌ترین عنوانی می‌داند که می‌توان عملیات استخراج را با آن منطبق ساخت، با روش توصیفی-تحلیلی به این نتایج دست یافته است که عوامل تحقق سفاهت -که در کلام فقها ذکر شده و در جعاله نیز قابل‌طرح است، همچون «منفعت عقلایی نداشتن عمل» و «معلوم نبودن جُعل»- بر عملیات استخراج قابل‌تطبیق نیست. به‌علاوه، صرف‌نظر از آنکه ماهیت فقهی این عملیات چیست، به‌طور اساسی وقتی عقلای جهان به شکل گسترده به پدیده‌ای اقبال نشان می‌دهند و حتی خود در آن ورود پیدا می‌کنند، نمی‌توان چنین رفتاری را سفیهانه محسوب کرد؛ بنابراین تمسک کردن به سفیهانه بودن فرایند معدن‌کاوی برای بیان عدم مشروعیت آن صحیح نیست. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| معدن‌کاوی؛ استخراج؛ ماینینگ؛ سفهی؛ رمزارز؛ کوین | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| A Jurisprudential Feasibility Study on Classifying Cryptocurrency Mining as a Legally Foolish Act | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Javad Soltani1؛ Morteza Chitsazian2؛ Amin Soleyman3 | ||
| 1دانشگاه شهید مطهری (ره) - تهران | ||
| 2دانشیار گروه فقه و حقوق خصوصی دانشگاه شهید مطهری | ||
| 3استادیار، گروه فقه و حقوق اسلامی، دانشکده الهیات و علوم اسلامی، دانشگاه تبریز | ||
| چکیده [English] | ||
| Cryptocurrency mining is a new phenomenon in the global economy. Like other emerging issues, it must be examined in terms of its compatibility with Islamic legal standards to determine its legitimacy for individuals in an Islamic society. The growing public and governmental interest in mining and using cryptocurrencies in transactions makes it all the more necessary to address the topic. One major challenge regarding the legitimacy of mining operations is the view held by some jurists that it is foolish or irrational behavior, which would render the activity invalid. If so, any resulting gain for the miner would be deemed illegitimate and considered an instance of eating wealth wrongfully. Accordingly, the main question of this study is whether cryptocurrency mining can be considered a foolish legal act and thus impermissible. This study argues that general Ja‘ala (a type of unilateral contract promising compensation for completing a task) is the closest legal category applicable to mining operations. Using a descriptive-analytical method, the study concludes that the elements constituting foolishness—as cited by jurists and potentially applicable to Ja‘ala—such as "lack of rational benefit in the act" and "uncertainty about the compensation"—do not apply to mining operations. Furthermore, regardless of the legal classification of mining, when rational individuals around the world embrace and engage in a phenomenon on a large scale, such behavior cannot be deemed foolish. Therefore, arguing that mining is illegitimate based on claims of foolishness is not valid. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Cryptocurrency mining, extraction, mining, foolishness, cryptocurrency, coin | ||
| مراجع | ||
|
ابن‌اثیر جزری، مبارک‌بن‌محمد. (1367). النهایة فی غریب الحدیث و الأثر (ج2). قم: موسسه اسماعیلیان.
ابن‌منظور، محمد. (1414ق). لسان العرب (ج13). بیروت: دار الفکر للطباعة و النشر و التوزیع.
ایروانی‌نجفی، علی. (1384). حاشیة المکاسب (ج1). تهران: کیا.
بحرانی، یوسف. (بی‌تا). الحدائق الناضرة فی أحکام العترة الطاهرة (ج21). قم: مؤسسة النشر الاسلامی التابعة لجماعة المدرسین.
جودمایر، الوشا؛ استیفر، نیکلاس؛ کرامبهولز، کاترین؛ گارویپ، اد. (1399). بلاک‌چین (معرفی بیت‌کوین، رمزارزها و مکانیزم توافق به وجود آمدن آنها) (مترجم: مدیری و عظیم‌زادگان). تهران: پشتیبان.
حاجی‌ملامیرزایی، حامد. (1399). بلاک‌چین. تهران: انتشارات دانشگاه و پژوهشگاه عالی دفاع ملی و تحقیقات راهبردی.
حسینی‌مراغی، سیدعبدالفتاح. (1417ق). العناوین الفقهیة (ج2). قم: مؤسسة النشر الإسلامی التابعة لجماعة المدرسین.
محقق حلی، جعفربن‌حسن. (1408ق). شرائع الإسلام فی مسائل الحلال و الحرام (ج3). قم: مؤسسه اسماعیلیان.
خویی، سیدابوالقاسم. (1377). مصباح الفقاهة (ج1، 5، 7). قم: داوری.
خویی، سیدابوالقاسم. (1429ق). محاضرات فی فقه الجعفری (ج1، تقریر: هاشمی‌شاهرودی). قم: مؤسسة دائرة معارف الفقه الإسلامی.
دهخدا، علی‌اکبر. (1373). لغت‌نامه. تهران: روزنه.
ذاکری، سیدروح‌اللّه (1400). «نقد دو دلیل بر حرمت استخراج بیت‌کوین و اثبات حلیت آن به‌عنوان جعاله». پژوهش‌های پولی-بانکی، دوره 14، شماره 49، صص. 483-507.
روحانی، محمدصادق. (1414ق). المسائل المستحدثة. قم: دار الکتاب.
زنگنه‌شهرکی، جعفر؛ پولادین‌طرقی، حجت؛ ولیدخت‌محمودی، علیرضا. (1402). «بررسی فقهی-حقوقی استخراج رمزارز به‌عنوان مصداقی از حیازت مباحات». اقتصاد اسلامی، دوره 23، شماره 92، صص. 29-51.
سلطانی‌فرد، جواد؛ محمدی، احمد. (1403). «تحلیلی بر میزان تطبیق‌پذیری استخراج ارزهای رمزنگاری‌شده با عقد اجاره». نهمین کنفرانس بین‌المللی فقه و حقوق و پژوهش‌های دینی (گرجستان).
شبیری‌زنجانی، موسی. (بی‌تا). کتاب نکاح (ج21). قم: مؤسسه پژوهشی رای‌پرداز.
شهیدثانی، زین‌الدین‌بن‌علی. (1410ق). الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة (ج3، 4). قم: مکتبة الداوری.
شهیدثانی، زین‌الدین‌بن‌علی. (1413ق). مسالک الأفهام إلی تنقیح شرائع الإسلام (ج6، 11). قم: مؤسسة المعارف الإسلامیة.
طباطبایی‌یزدی، سیدمحمدکاظم. (1376). سؤال و جواب (ج1). تهران: مرکز نشر علوم اسلامی.
طریحی، فخرالدین. (1375). مجمع البحرین (ج6). تهران: مرتضوی.
عابدیان‌کلخوران، سیدحسن؛ کریمی‌وردنجانی، مریم. (1402). مشروعیت استخراج بیت‌کوین با دقت در مصادیق و قواعد فقهی آن. قانون‌یار، سال 7، شماره 27، صص 367-387.
فراهیدی، خلیل‌بن‌احمد. (1409ق). کتاب العین (ج4). قم: هجرت.
فضلی، حسن؛ چمندار، مهدی و زمردی، هادی. (1398). بلاک‌چین و رمزارزها. تهران: ناقوس.
فیومی، احمدبن‌محمد. (1414ق). المصباح المنیر فی غریب الشرح الکبیر (ج2). قم: مؤسسة دار الهجرة.
قمّی، ابوالقاسم. (1371). جامع الشتات فی أجوبة السؤالات (ج2). تهران: کیهان.
کاشف‌الغطاء، عباس بن علی. (بی‌تا). المال المثلی و المال القیمی فی الفقه الإسلامی. قم: مؤسسة کاشف‌الغطاء العامة.
محقق‌داماد، سیدمصطفی. (1401). قواعد فقه (بخش مدنی). تهران: مرکز نشر علوم اسلامی.
محمدی، احمد؛ سلطانی‌فرد، جواد؛ رنجبر، حسین؛ پهلوانی، محمداسماعیل. (1401). «انطباق‌سنجی استخراج رمزارزها با جعاله». فقه، سال 29، شماره 111، صص 65-96.
مدرسی، محمدرضا. (1392). مقالات فقهی (اجرت بر واجبات). قم: دار التفسیر.
مقدس‌اردبیلی، احمد. (بی‌تا). مجمع الفائدة والبرهان فی شرح إرشاد الأذهان (ج8). قم: مؤسسة النشر الإسلامی.
مکارم‌شیرازی، ناصر. (1424ق). کتاب النکاح (ج1). قم: مدرسة الإمام على‌بن‌أبى‌طالب ×.
مور، وارن. (1401). ارز دیجیتال برای مبتدیان (مترجم: روحانی). مشهد: دیده‌بان قلم فرتاک.
موسوی‌خمینی، سیدروح‌اللّه. (1410ق). المکاسب المحرمة (ج1). قم: مؤسسه اسماعیلیان.
موسوی‌خمینی، سیدروح‌اللّه. (بی‌تا). تحریر الوسیلة (ج1). تهران: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى&.
نجفی، محمدحسن. (1362). جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام (ج23، 28، 35). بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
هاشمی‌شاهرودی، محمود. (1382). فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل‌بیت^ (ج1، 2، 3، 5). قم: مؤسسة دائرة المعارف فقه اسلامی بر مذهب اهل‌بیت^.
https://crypto.news | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 180 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 140 |
||