آمار
| تعداد نشریات | 54 |
| تعداد شماره‌ها | 2,462 |
| تعداد مقالات | 35,184 |
| تعداد مشاهده مقاله | 13,996,315 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 6,253,370 |
بررسی چرخۀ تحریم، انتقال فنّاوری و مدیریت بحران در صنعت نفت ایران | ||
| علوم سیاسی | ||
| دوره 27، شماره 3 - شماره پیاپی 107، مهر 1403، صفحه 237-267 اصل مقاله (756.14 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22081/psq.2025.77262 | ||
| نویسندگان | ||
| منوچهر ارباب1؛ حسن شمسینی غیاثوند* 2؛ سید اسدالله اطهری مریان2 | ||
| 1دانشجوی دکتری، گروه علوم سیاسی، واحد زاهدان، دانشگاه آزاد اسلامی، زاهدان. ایران. | ||
| 2استادیار، گروه علوم سیاسی، واحد تاکستان، دانشگاه آزاد اسلامی، تاکستان، ایران | ||
| تاریخ دریافت: 27 فروردین 1404، تاریخ پذیرش: 27 فروردین 1404 | ||
| چکیده | ||
| یکی از مهم‌ترین و پیچیدهترین ساحتهای مربوط به صنعت نفت، مقوله انتقال فنّاوری به این عرصه است؛ از‌این‌رو هدف پژوهش حاضر بررسی تأثیر تحریم‌های بین‌المللی بر صنعت نفت ایران است. بدون انتقال فنّاوری، امکان فعالیت در این عرصه بسیار محدود و بسیار گران خواهد شد. همین امر موجب شده است که در منازعات بین‌المللی میان کشورهای نفتی و قدرتهای بزرگ و نظمدهندۀ نظام بین‌الملل، مقولۀ تحریم صنعت نفت در شمار کاربردیترین تحریم‌ها و به‌مثابه یک اولویت قرار گیرد. تحریم‌های بین‌المللی که در منشور سازمان ملل متحد نیز پیشبینی شده است، ابزاری قدرتمند است که امکان مهار مزیت‌های نسبی بازیگران را دارد. دستیابی کشور تحریم‌شده به فنّاوری و پیشرفت صنعتی در یک عرصه که مهم‌ترین بخش درآمدی دولت است، باعث میشود که الگوهای رفتاری این دولت تغییر یابد؛ زیرا انتخابهای او را محدود میسازد و روندهای سیاست خارجی را متفاوت میکند. این پژوهش در صدد پاسخ به این پرسش است که تحریم‌های بین‌المللی نفتی در سال‌های 2010 تا 2020 م. چه تأثیراتی بر انتقال فنّاوری به ایران در زمینۀ صنعت نفت داشته است؟ فرضیۀ پژوهش این است که تحریم‌های بین‌المللی در صنعت نفت، کاهش طبیعی تولید نفت و کاهش فروش آن در بازارهای جهانی و چالشهای سرمایه‌گذاری خارجی در این حوزه را موجب شده است. یافتههای پژوهش نشان داد فشار بر درآمدهای نفتی ایران و تأثیر آن بر محدودیت‌های شدید مالی، اعمال فشار بر سرمایه‌گذاری خارجی، ممانعت از ورود فنّاوری‌های نوین و خروج اجباری شرکت‌های بین‌المللی و همچنین مدیریت ناکارآمد به‌ویژه در سال‌های 2010 تا 2020 م. سبب زوال فنّاوری‌ها در همه بخش‌ها از جمله صنعت نفت شده است. البته دولت ایران توانسته است با حمایت از نخبگان داخلی و شرکت‌های فناورانه و دانش‌بنیان مرتبط با فنّاوری‌های صنعت نفت، بخشی از پیامدهای منفی تحریم‌ها را کاهش دهد. انجام این پژوهش نظری با روش توصیفی و تحلیلی و جمع‌آوری اطلاعات از طریق فیش‌برداری و مراجعه به منابع کتابخانه‌ای و اسناد بین‌المللی صورت گرفته است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| تحریم‌ها؛ انتقال فنّاوری؛ صنعت نفت؛ ایران | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| An Examination of the Cycle of Sanctions, Technology Transfer, and Crisis Management in Iran’s Oil Industry | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Manochehr Arbab1؛ Hassan Shamsini Ghiasvand2؛ Seyed Ssadollah Athari Merian2 | ||
| 1PhD Candidate, Department of Political Science, Zahedan Branch, Islamic Azad University, Zahedan, Iran | ||
| 2Assistant Professor, Department of Political Science, Takestan Branch, Islamic Azad University, Takestan, Iran | ||
| چکیده [English] | ||
| One of the most critical and complex aspects of the oil industry is the issue of technology transfer. The present study aims to examine the impact of international sanctions on Iran’s oil industry. Without technology transfer, operations in this sector become extremely limited and costly. This vulnerability has made the imposition of oil industry sanctions a highly practical and prioritized tool in international conflicts between oil-producing countries and the major powers that structure the international system. International sanctions, as envisaged in the United Nations Charter, serve as a powerful instrument capable of restraining the relative advantages of targeted actors. A sanctioned country’s access to technology and industrial advancement—especially in a sector crucial to its government’s revenues—can significantly alter its behavioral patterns by restricting its choices and reshaping its foreign policy courses. This study seeks to answer the following question: What effects did the international oil sanctions from 2010 to 2020 have on the transfer of technology to Iran’s oil industry? The research hypothesis is that international sanctions on the oil sector led to a natural decline in oil production, reduced Iran’s global oil sales, and created substantial challenges for foreign investment in the industry. The findings reveal that pressure on Iran’s oil revenues, severe financial constraints, foreign investment obstacles, barriers to the import of new technologies, the forced withdrawal of international companies, and inefficient management—especially during 2010 to 2020—contributed to the deterioration of technology across all sectors, including the oil industry. Nevertheless, the Iranian government managed to mitigate some negative consequences by supporting domestic experts and knowledge-based enterprises specializing in oil industry technologies. This theoretical research was conducted using a descriptive-analytical method, with data collected through note-taking from library resources and international documents. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Sanctions, technology transfer, oil industry, Iran | ||
| مراجع | ||
|
احسنی‌فروز، م. (1390). قرارداد انتقال تکنولوژی. تهران: دادگستر.
جاوید، ا. (1393). مشروعیت اعمال تحریم‌های اقتصادی یک‌جانبه در حقوق بین‌الملل؛ ضامن اجرای حقوق بین‌الملل یا ابزار سیاست ملی؟ حقوق و سیاست، شماره 22، صص. 105-148. چانگ، ه.ج. (1393). اقتصاد سیاسی سیاست صنعتی. ا. قودجانی (مترجم). تهران: نوین طراحان آزاد.
حسینی، ح. (1391). مسائل اساسی سیاست تکنولوژی دفاعی در جهان سوم. سیاست دفاعی، شماره 30، صص. 83-128.
خلیلی، م.؛ صلواتی، ف. (١٣٩٣). گسترده‌سازی و استمرار تحریم‌ها علیه ایران، بنیان زیر‌نظری سازوکار تحریم/ توازن در ساختار نظام بین‌المللی. مطالعات اقتصادی سیاسی بین‌الملل، 1(1)، صص.121-140.
درخشان، م. (1390). مشتقات و مدیریت ریسک در بازارهای نفت. تهران: مؤسسه مطالعات بین‌المللی انرژی.
سجادپور، س.ک.؛ وکیلی، ف. (١٣٩٤). رژیم تحریم‌های بین‌المللی: بنیان‌ها، فرایندهای تصمیم‌ساز، نهادهای مجری و سنجش کارایی. روابط خارجی، 7 (25)، صص. 39-64.
شریف، م.ن. (1367). مدیریت انتقال تکنولوژی و توسعه. ر. اصلانی (مترجم). تهران: وزارت برنامه و بودجه، مرکز مدارک اقتصادی اجتماعی.
شیخ‌نوری، م.ا. (1399). تاریخ نفت در ایران و خاورمیانه. تهران: دانشگاه پیام نور.
صیادی، م.؛ برکشلی، ف. (1391). اثرات کوتاه‌مدت و بلندمدت تحریم‌های بین‌المللی نفتی بر بخش انرژی ایران. قابل دسترس در: https://csr.ir/files/fa/news/1395/6/3/415_716.pdf
عالمی، ح. (1398). صنعت نفت ایران بعد از تحریم. تهران: بصیرت.
فیضی، ف. (1393). بررسی ماهیت و اهداف تحریم‌های سازمان ملل متحد. مطالعات سیاسی، 7 (2)، صص. 169-186.
کوکبی، س.؛ چعب، ج.؛ پاک‌نهاد، م.ص. (1400). صنعت نفت، گاز و پتروشیمی به زبان ساده (آشنایی با کلیات صنعت نفت، گاز و پتروشیمی). تهران: سازمان انتشارات جهاد دانشگاهی.
گرجی، ع. (1397) قراردادهای انتقال تکنولوژی شرکت‌های خارجی با شرکت‌های خودروسازی ایرانی. تهران: نوین.
محمدی، ع. (1380). تکنولوژی و معضل انتقال تکنولوژی. اطلاعات سیاسی اقتصادی، شماره 165-166، صص. 238-245.
معظمی، م.؛ سرعتی آشتیانی، ن. (1391) راهبردهای مقابله با اثرات تحریم بر صنعت نفت ایران با تأکید بر توسعۀ همکاری‌های دانشگاه و صنعت. نوآوری و ارزش‌آفرینی، 1(1)، صص. 25-34.
منظور، د.؛ مصطفی‌پور، م. (١٣٩٢). بازخوانی تحریم‌های ناعادلانه، ویژگی‌ها، اهداف و اقدامات. سیاست‌های مالی و اقتصادی، 1(٢)، صص. 21-42.
موسایی، ع. (1383). جهانی‌شدن و تکنولوژی در صنعت نفت. در: همایش ملی توسعه فنّاوری در صنعت نفت.
مؤمنی، م. (١٣٩٢). مجموعه مقالات همایش ابعاد حقوقی تحریم‌های بین‌المللی شورای امنیت. تهران: انتشارات مجد.
نژادحسینیان، م.ه. (1383). فرصتها و چالشهای الحاق ایران به پیمان منشور انرژی. اقتصاد انرژی، شماره 58، صص. 20-21.
هاین، ن. (1393). زمین‌شناسی و اکتشاف نفت به زبان ساده. ح. نظری، س.س. مدنی (مترجم). تهران: ستایش.
یاری، ا.؛ رضایی، د.؛ غامی، م.ح. (1397).گونه‌شناسی تحریم‌های بین‌المللی اعمال‌شده علیه جمهوری اسلامی ایران (١٣٩٥-١٣٥٨). مجلس و راهبرد، 26(99)، صص. 61-96.
نوری، ف.؛ دل‌انگیزان، س.؛ رضایی، ب. (1399). سیاستگذاری انتقال تکنولوژی در کشورهای درحال‌توسعه و جایگاه دولت در آن. مطالعات اقتصاد سیاسی بین‌الملل، 3(2)، 473-509.
گری، ج.اچ.؛ هندورک، گ.ای. (1395). پالایش نفت (فنّاوری و اقتصاد). ترجمه م.م. بصیر، گ. ابوالحمد، س.م. پورسید. تهران: نشر مرکز دانشگاهی.
نوری، وحید؛ هانتر، شیرین (1400) جنگ مالی: تحریم‌های مالی ایالات متحده علیه ایران، تهران: نگارستان اندیشه.
پیران، ح. (1390). مسائل حقوقی سرمایه‌گذاری بین‌المللی. تهران: گنج دانش.
خیری، ب.؛ میرابی، و.؛ موسویان، س.ا. (1390). تأثیر آمیزۀ بازاریابی پایداری بر موفقیت بازاریابی پایداری. مدیریت کسب و کار، 3 (11).
اخلاقی، ب.؛ بیابانگرد، ح. (1379). فنّاوری و جایگاه آن در سرمایه‌گذاری خارجی، فصلنامه مدرس علوم انسانی، 4 (4)، صص. 17-34.
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 42 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 48 |
||