باقری زاده, محمد حسین, عبدی, حسن. (1403). نقد و بررسی تبیین طبیعت‌گرایانه‌ی ادوارد ویلسون از چیستی انسان براساس انسان‌شناسی حکمت متعالیه. اسلام و مطالعات اجتماعی, 16(تیر1403 مسلسل 60), 124-149. doi: 10.22081/pwq.2025.69810.1189
محمد حسین باقری زاده; حسن عبدی. "نقد و بررسی تبیین طبیعت‌گرایانه‌ی ادوارد ویلسون از چیستی انسان براساس انسان‌شناسی حکمت متعالیه". اسلام و مطالعات اجتماعی, 16, تیر1403 مسلسل 60, 1403, 124-149. doi: 10.22081/pwq.2025.69810.1189
باقری زاده, محمد حسین, عبدی, حسن. (1403). 'نقد و بررسی تبیین طبیعت‌گرایانه‌ی ادوارد ویلسون از چیستی انسان براساس انسان‌شناسی حکمت متعالیه', اسلام و مطالعات اجتماعی, 16(تیر1403 مسلسل 60), pp. 124-149. doi: 10.22081/pwq.2025.69810.1189
باقری زاده, محمد حسین, عبدی, حسن. نقد و بررسی تبیین طبیعت‌گرایانه‌ی ادوارد ویلسون از چیستی انسان براساس انسان‌شناسی حکمت متعالیه. اسلام و مطالعات اجتماعی, 1403; 16(تیر1403 مسلسل 60): 124-149. doi: 10.22081/pwq.2025.69810.1189
تاریخ دریافت: 15 فروردین 1403،
تاریخ بازنگری: 06 اردیبهشت 1403،
تاریخ پذیرش: 01 تیر 1403
چکیده
دانشمندان علوم طبیعی بر مبنای رویکرد طبیعت‌گرایی تلاش کرده‌اند تا با کمک نظریه‌ی فرگشت، تمام ساحت‌های طبیعت از جمله هویت انسان را به سطح ماده تحویل برده و تبیینی فیزیکالیستی از آن ارائه دهند. بر این اساس ادوارد ویلسون از زیست‌شناسان برجسته‌ی معاصر نیز ماهیت انسان را سراسر مادی دانسته، کلّ ارگانیسم جانوری را حامل بقاء و تکثیر ژن‌ها می‌داند. آنچه در این پژوهش بدنبال بررسی آن بوده‌ایم این است که از منظر حکمت متعالیه و با روش توصیفی- تحلیلی، تبیین مادی از حقیقت انسان در آثار ویلسون چگونه ارزیابی می‌شود. در مقاله‌ی حاضر علاوه بر بررسی اشکالات مبنای طبیعت‌گرایی وی و دیگر نوداروینیست‌ها در تفسیر سرشت آدمی، خوانش زیست‌شناختی محض از «گونه»ی انسان از منظر حکمت متعالیه نیز بررسی شده است. علاوه بر این، براساس ادله‌ی عقلی مبنی بر وجود نفس مجرد و اشکالات دیدگاه ویلسون در باب هویت حالات ذهنی و نسبتش با ساختار مغزی، نمی‌توان تبیین طبیعت‌گرایانه و زیستی صرف از حقیقت آدمی را پذیرفت.
Criticism of Edward Wilson's Naturalistic Explanation of Human Nature Based on the Anthropology of Transcendental Wisdom
نویسندگان [English]
MOHAMMAD HOSSEIN BAGHERIZADEH1؛ Hassan Abdi2
1Student of Bagir al-Olum University
2A member of the faculty of Bagir al-Olum University
چکیده [English]
Based on the naturalistic approach, scientists have tried to bring all aspects of nature, including human identity, to the level of matter with the help of the theory of evolution and provide a physicalist explanation of it. Based on this, Edward Wilson, one of the prominent contemporary biologists, considers the human nature to be entirely material, and considers the whole animal organism to be the carrier of the survival and reproduction of genes. What we have sought to investigate in this research is how the material explanation of human truth in Wilson's works is evaluated from the perspective of transcendental wisdom with a descriptive-analytical method. In the present article, in addition to examining the problems of his and other neo-Darwinists' naturalism in the interpretation of human nature, the purely biological reading of human "species" from the perspective of transcendental wisdom has also been examined. In addition, based on the rational evidence of the existence of a single soul and the problems of Wilson's view regarding the identity of mental states and its relationship with the brain structure, the naturalistic and biological explanation of human being cannot be accepted
کلیدواژه‌ها [English]
Edward Wilson, Naturalism, Typeface, Gene, Phenomenology
مراجع
اکبری، رضا (1382)، جاودانگی، قم: بوستان کتاب.
ایمانی خوشخو، محمدرسول (1390)، اخلاق ژنتیک از دیدگاه قرآن و اهل بیت: ، قم: انتشارات مؤسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی (ره).
باربور، ایان (1401)، دین و علم، ترجمه پیروز فطورچی، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
جوادی آملی، عبدالله (1394)، منزلت عقل در هندسه معرفت دینی، مرکز نشر اسراء.
خاتمی، محمود (1396)، مدخل فلسفه تکامل زیستی، تهران: نشر علم.
ریونز‌کرافت، ایان؛ فلسفه ذهن یک راهنمایی مقدماتی، ترجمه شیخ‌رضایی، قم: انتشارات پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، 1393.
سبزواری، هادی (1369)، شرح المنظومه، تهران: نشر ناب.
شاکرین، حمید‌رضا (1402)، الحاد جدید؛ بررسی و نقد در فیزیک و زیست‌شناسی معاصر، تهران: سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم (1368)، الحکمة المتعالیة فی الأسفار العقلیة الأربعة، قم: انتشارات مکتبة المصطفوی.
صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم (1381)، المبدأ والمعاد، تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
مسلین، کیت (1391)، درآمدی به فلسفه ذهن، ترجمه مهدی ذاکری، قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
مصباح یزدی، محمدتقی (1392)، آموزش فلسفه، قم: انتشارات موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی;.
مطهری، مرتضی (1395)، مجموعه آثار، قم: انتشارات صدرا.
مگی، برایان (1388)، داستان فلسفه، ترجمه مانی صالحی علامه، تهران: انتشارات کتاب آمه.
مهدی‌پور، محمد، و کشفی، عبدالرسول (تابستان 1395)، بررسی دیدگاه دوگانه‌انگاری ویژگی‌ها با تأکید بر شبه‌پدیدارانگاری و استدلال تصور‌پذیری زامبی، مجله ذهن، 66، 145-172.
نریمانی، نیما و جمعی از نویسندگان (1401)، طبیعت‌گرایی؛ چیستی و چالش‌ها، تهران: مؤسسه انتشارات دانشگاه صنعتی شریف.
همازاده ابیانه، مهدی (1397)، دوئالیسم سینوی دکارتی و مونیسم صدرایی از منظر اشکالات فیزیکالیسم، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
Barbour, Ian (1990), Religion in an Age of Science, vol.1, HarperCollins.
Campbell, Keith (2005), Naturalism, In: D. Borchert (ed), Encyclopedia of philosophy, 6, 492-495, Detroit: Macmillan Reference USA, Thomson Gale.
Darwin, C. (1952), On the Origin of Species by Means of Natural Selection, in: Encyclopedia of Britania, university of Chicago.
Desalle, Robert & Yudell, Michael (2020), Welcome to the genome: a user’s guide to the genetic past, present and future, India: John Wiley & Sons.
Ereshefsky, Marc (2002), Species P 1: Stanford inline encyclopedia of Philosophy, http: / /plato. Stanford. Edu /entries /species.
Griffin, David Ray (2000), Religion and Scientific Naturalism, Overcoming the Conflicts, state university of New York.
Haught, J. F. (2006), Is Nature enough? Meaning and truth in the age of science, Cambridge University press.
Kim, J. (2003), The American Origins of philosophical Naturalism, journal of philosophical Research, 28 (9999).
Mayr, E. (1996), What is a species and what is Not?, philosophy of science.
Numbers, Ronald L. (2011), Science without God: Natural Laws and Christian Beliefs, in: The Nature of Nature, Bruce L. Gordon and William A. Dembski (eds.), USA: ISI Books.
Schmitt, Frederick (1995), Naturalism, in: Kim and Sosa, Companion to Metaphysics, Oxford: Basil Blackwell.
Wilson, E, (1978), on human nature, Harvard University, Press Cambridge.
