آمار
| تعداد نشریات | 54 |
| تعداد شماره‌ها | 2,551 |
| تعداد مقالات | 36,130 |
| تعداد مشاهده مقاله | 16,170,794 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 7,331,184 |
نگاهی نو به روش‌های تفسیری فریقین در تفسیر آیۀ 55 سورۀ مائده در اثبات ولایت حضرت علی (علیه السّلام) | ||
| نقد و نظر | ||
| دوره 30، شماره 118، تیر 1404، صفحه 124-163 اصل مقاله (1.67 M) | ||
| نوع مقاله: علمی ـ پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22081/jpt.2025.71603.2224 | ||
| نویسندگان | ||
| مرتضی عبدی چاری* 1؛ سیده معصومه قاضی زاده2 | ||
| 1استادیار، گروه مهدویت پژوهی، پژوهشکده مهدویت و آینده پژوهی، پژوهشگاه علوم وفرهنگ اسلامی، قم، ایران. | ||
| 2طلبه سطح چهار گرایش تفسیر تطبیقی مرکز تخصصی حضرت خدیجه بابل ، بابل، ایران | ||
| تاریخ دریافت: 30 فروردین 1404، تاریخ بازنگری: 06 اردیبهشت 1404، تاریخ پذیرش: 10 اردیبهشت 1404 | ||
| چکیده | ||
| آیۀ 55 سورۀ مائده، ازجمله آیات بسیار مهم و ویژه در اثبات ولایت امام علی(علیه السّلام) است. تحلیل درست این آیه خودبه‌خود شبهات زیادی را دفع خواهد کرد. متأسفانه بسیاری از مفسران تلاش زائدالوصفی را در دفع شبهات، ذیل این آیه داشته‌اند، و حال‌‌‌اینکه، تفسیر یا تأویل دقیق این آیه، با استفاده از روش‌های سه‌گانۀ قرآنی به اضافۀ کشف معنایی لغات در آیه می‌تواند زمینۀ ایجاد شبهه را برطرف کند. قاطبۀ مفسران در تفسیر آیه، به روایاتی اعم از شأن نزولی، و روایات مفسره یا مؤوله متوسل شده‌اند؛ درحالی‌که شبهۀ واردشده از سوی شبهه‌کنندگان، به کشف معنایی لغت «ولیّ» و کلمات دیگر آیه بازمی‌گردد. ازاین‌رو یکی از مهم‌ترین محورهای پژوهش‌های قرآنی، کشف و تبیین دقیق معانی آیات و گزاره‌های متشابه با روشی نو و با نگاه تحلیلی - توصیفی است. بی‌تردید فهم و دریافت معانی قرآن، بدون شناخت و درک معانی واژگان ممکن نیست. این موضوع همواره دغدغۀ اصلی دین‌پژوهان و مفسران بوده است که با شناختی دقیق و ریشه‌ای از واژگان، به کنه غایات و مقاصد الهی پی ببرند. یکی از پرکاربردترین اصطلاحات قرآنی، واژۀ «ولیّ» است که در معانی مختلفی به کار رفته است. یافته‌ها نشان می‌دهد واژۀ «ولیّ» در قرآن با معانی فرزند، سرپرستی و رهبری مادی و معنوی، و دوست، و به‌منزلۀ اسم و صفت الهی به کار رفته، و با واژگان اولی‌الامر، اطاعت و ... هم‌نشین است. بنابراین واژۀ «ولیّ» مشترک لفظی است که برای فهم دقیق معنای آن، باید به قراین قبل و بعد آن توجه شود که از طریق هم‌نشینان و سیاق آیه، به معنای اصلی آیه پی برده شود. در آیۀ 55 سورۀ مائده، سرپرستی امت و ولایت بر آنها همانند نبی اسلام| آمده است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| امام علی(ع)؛ روش تفسیری؛ معناشناسی؛ ولایت؛ ولیّ | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| A New Look at the Exegetical Methods of Both Factions (Sunni and Shia) in Interpreting Verse 55 of Surah Al-Ma'idah to Prove the Guardianship of Imam Ali (AS) | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Morteza Abdi Chari1؛ Seyedeh Ma΄sumeh Ghazi Zadeh2 | ||
| 1Assistant Professor, Department of Mahdism Research, Research Institute of Mahdism and Future Studies, Research Institute of Islamic Culture and Sciences, Qom, Iran. | ||
| 2Level 4 student of Comparative Interpretation major at Hazrat Khadija Babol Specialized Center, Babol, Iran. | ||
| چکیده [English] | ||
| Verse 55 of Surah Al-Ma'idah is among the most crucial and distinctive verses used to prove the guardianship )Wilayah( of Imam Ali (AS). A proper analysis of this verse can, by itself, refute numerous misconceptions. Unfortunately, many commentators have exerted excessive effort to address doubts concerning this verse, when, in fact, a precise interpretation or hermeneutic understanding of it—using three distinct Quranic methods, plus a semantic exploration of the words within the verse—could eliminate the grounds for such doubts in the first place. Most exegetes, in their interpretation of the verse, have resorted to narratives, including occasions of revelation (sha'n nuzul) and explanatory or interpretive traditions (riwayat mufassirah or mu'awwalah). However, the doubts raised by skeptics often stem from a misunderstanding of the semantic meaning of the word "Walī" and other terms in the verse. Therefore, one of the most important focal points for Quranic research is the precise discovery and explanation of the meanings of verses and ambiguous statements using a fresh analytical-descriptive method. Undoubtedly, grasping the meanings of the Quran is impossible without recognizing and understanding the meanings of its words. This has always been a primary concern for religious scholars and exegetes: to delve into the core of divine goals and purposes through a precise and fundamental understanding of the lexicon. One of the most frequently used Quranic terms is "Walī", which has been employed with various meanings. Findings indicate that the word "Walī" in the Quran is used with meanings such as offspring, material and spiritual guardianship/leadership, and friend, and as a divine name and attribute. It is also frequently associated with terms like "Uli al-Amr" (those in authority) and "obedience." Therefore, the word "Walī" is a homonym (mushtarak lafzi). To accurately understand its meaning, attention must be paid to its preceding and succeeding contexts (qara'in), through which, along with its collocates (ham-neshinan) and the verse's overall context (siyaq), the primary meaning of the verse can be discovered. In verse 55 of Surah Al-Ma'idah, the guardianship and Wilayah over the community are presented as being analogous to that of the Prophet of Islam. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Imam Ali (AS), Exegetical Method, Semantics, Guardianship, Wali | ||
| مراجع | ||
|
* قرآن کریم
آلوسی، محمود. (1415ق). روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم (ج3، چاپ اول). بیروت: دار الکتب العلمیه.
ابن اثیر، علی بن محمد(1409ق). أسد الغابة فی معرفة الصحابة(ج6). بیروت - لبنان: دار الفکر.
ابن حنبل، احمد بن محمد(1418ق). مسند الامام احمد(مصحح: ابن قطب، حسن بن عباس). قاهره - مصر: مؤسسة قرطبة.
ابن‌ابی‌حاتم، عبدالرحمن بن محمد. (1419ق). تفسیر القرآن العظیم(ج4). ریاض: مکتبة نزار مصطفی الباز.
ابنجزى، محمد بن احمد. (1416ق). التسهیل لعلوم التنزیل (ج1، چاپ اول). بیروت: شرکة دار الأرقم بن أبی الأرقم
ابن‌جوزی، عبدالرحمن بن علی. (1407ق). زادالمسیر(ج1). بیروت: دار الکتاب العربی.
ابن‌درید الأزدی، ابوبکر محمد بن حسن. (1987م). جمهرةاللغة (ج2، چاپ اول). بیروت: دار العلم للملایین.
ابن‌طاووس، علی بن موسی. (بی‌تا). سعد السعود للنفوس منضود (چاپ اول). قم: دار الذخائر.
ابن‌عاشور، محمد بن طاهر. (1420ق). التحریر و التنویر (ج5، چاپ اول). بیروت: نشر مؤسسة التاریخ.
ابن‌کثیر دمشقی، اسماعیل بن عمرو. (1419ق). تفسیر القرآن العظیم (ج 1و3، چاپ اول). بیروت: دار الکتب العلمیة، منشورات محمدعلی بیضون.
ابن‌منظور، محمد بن مکرم. (1408ق). لسان‌العرب (ج8 و 15، محقق: علی وشیری). بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
امینی، عبدالحسین. (بی‌تا). الغدیر(ج2). بیروت: دار الکتاب العربی.
اندلسی، ابوحیان محمد بن یوسف. (1420ق). البحر المحیط فی التفسیر(ج4). بیروت: دارالفکر. ایزوتسو، توشیهیکو. (1393). خدا و انسان در قرآن (مترجم: احمد آرام). تهران: انتشارات شرکت سهامی.
بحرانی، سید هاشم. (1422 ق). غایة المرام و حجة الخصام (محقق: سید علی عاشور). بیروت: مؤسسة التاریخ العربی.
بغدادی، علی بن محمد. (1415ق). لباب التاویل فی معانی التنزیل (ج2، چاپ اول). بیروت: دار الکتب العلمیة.
بغوی، حسین بن مسعود. (1420ق). معالم التنزیل فی تفسیر القرآن (ج2، چاپ اول). بیروت: دار احیاء التراث العربی.
بیضاوی، عبدالله بن عمر. (1418ق). أنوار التنزیل و أسرار التأویل (ج2، چاپ اول). بیروت: دار احیاء التراث العربی.
پالمر، فرانک. (1374). نگاهی تازه به معناشناسی (مترجم: کوروش صفوی). تهران: نشر مرکز.
ترمذی، محمد بن عیسی(1419ق). سنن الترمذی(ج 5). قم: دار الحدیث.
تفتازانی، مسعود بن عمر. (بی‌تا). کتاب المطول و بهامشه حاشیة السید میرشریف. قم: مکتبة الداوری.
ثعالبى، عبدالرحمن بن محمد. (1418ق). تفسیر الثعالبى المسمى بالجواهر الحسان فى تفسیر القرآن (ج2، چاپ اول). بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
ثعلبی، احمد بن محمد. (1422ق). الکشف و البیان المعروف تفسیر الثعلبی (ج4، چاپ اول). بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
الجاف، عبدالحمید. (1430ق). ثمّ شیعنی الألبانی(ج1). قم: المطبعة ستارة.
جصاص، احمد بن على. (1405ق). احکام القرآن (جصاص)(ج2، چاپ اول). بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
جعفری، یعقوب. (1376). تفسیر کوثر (ج3، چاپ اول). قم: انتشارات هجرت.
جوادی آملی، عبدالله. (1391). تسنیم تفسیر قرآن کریم (ج1، محقق: محمد فراهانی، چاپ اول). قم: مرکز نشر اسراء.
جوهری، اسماعیل بن حماد؛ عطار، احمد عبدالغفور. (1404ق). الصحاح (للجوهری)(ج6). بیروت: دار العلم للملایین.
حاکم نیشابوری، محمد بن عبدالله(1435ق). المستدرک علی الصحیحین(ج5). قاهره- مصر: دارالتاصیل.
حسینی میلانی، علی. (1386ش). نگاهی به آیه ولایت. قم: نشر الحقائق.
حسینی بحرانی، سید هاشم. (1415ق). البرهان فی تفسیر القرآن. قم: بعثت.
حقی بروسوی، اسماعیل. (بی‌تا). تفسیر روح البیان(ج2). بیروت: دارالفکر.
حوّی، سعید. (1409ق). الاساس فی التفسیر(ج3). قاهره: دارالسلام.
خزاعی نیشابوری، حسین. (1371). روض الجنان و روح الجنان فی تفسیر القرآن (ج1، مصحح: محمدجعفر یاحقی و محمدمهدی ناصح). مشهد: بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی.
خویی، سید ابوالقاسم. (1430ق). البیان فی تفسیر القرآن (چاپ اول). قم: موسسه آثار الامام الخویی.
رازی، فخرالدین ابوعبدالله محمد بن عمر. (1420ق). مفاتیح‌الغیب (چاپ سوم). بیروت: دار احیاء التراث العربی.
راغب اصفهانی، حسین بن محمد. (1412ق). مفردات الفاظ القرآن. بیروت: دارالشامیة.
رضا، محمد رشید. (1414ق). تفسیر القرآن الحکیم الشهیر بتفسیر المنار (ج6). بیروت: دار المعرفة. زحیلی، وهبة بن مصطفی. (1418ق). التفسیر المنیر فی العقیدة و الشریعة و المنهج (ج6، چاپ دوم). دمشق: دار الفکر المعاصر.
زمخشری، محمود. (1407ق). الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل (ج1، چاپ سوم). بیروت: دار الکتاب العربی.
سبزوارى، محمد.( 1419ق) ارشاد الاذهان الى تفسیر القرآن(ج1، چاپ اول). بیروت: دار التعارف للمطبوعات.
سمرقندی، نصر بن محمد بن ابراهیم. (بی‌تا). بحرالعلوم (ج1، محقق: محمود مطرحی). بیروت: نشر دار الفکر للطباعة و النشرو التوزیع.
سید قطب. (بی‌تا). فی ظلال القرآن (ج2). بیروت: دارالاحیاء لتراث العربی.
سید مرتضی، علی بن حسین. (1441ق). الشافی فی الإمامة (ج5، محقق: محمدحسین درایتی). مشهد: آستان قدس رضوی، بنیاد پژوهش‌های اسلامی.
سیوطی، جلال‌الدین. (1404ق). الدر المنثور فی التفسیر بالمأثور(ج2). قم: مکتبة آیةالله العظمی المرعشی النجفی(ره).
سیوطی، جلال‌الدین. (بی‌تا). البهجة المرضیةعلی الفیه ابن مالک. قم: اسماعیلیان.
سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌‌بکر؛ عبدالشافی، احمد. (بی‌تا). لباب النقول فی أسباب النزول. بیروت: دار الکتب العلمیة.
شوکانی، محمد بن علی. (بی‌تا). فتح‌القدیر(ج2). بیروت: دارالمعرفه.
شیرازی، احمدامین. (1271). آئین بلاغت شرح مختصر المعانی(ج1). بی‌جا: بی‌نا.
طباطبایی، محمدحسین. (1390ق). المیزان فی تفسیر القرآن (ج 3 و 6و10، چاپ دوم). لبنان: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات.
طبرسی، فضل بن حسن. (1372). مجمع البیان فی تفسیر القرآن (ج3، مصحح: فضلالله یزدى طباطبایى و هاشم رسولى، چاپ سوم). تهران: ناصرخسرو.
طبری، ابوجعفر محمد بن جریر. (1412ق). جامع البیان فی تفسیر القرآن (ج6، چاپ اول). بیروت: دارالمعرفه.
طنطاوی، محمد. (1973م). التفسیر الوسیط للقرآن الکریم. قاهره: دارالنهضه.
طوسی، محمد بن حسن. (بی‌تا). التبیان فی تفسیر القرآن(ج3). بیروت: دار احیاء التراث العربی.
عروسی حویزی، عبد علی بن جمعه. (1415ق). تفسیر نورالثقلین (چاپ چهارم). قم: انتشارات اسماعیلیان.
عکبری، عبدالله بن حسین. (1419ق). التبیان فی إعراب القرآن (ج1، چاپ اول). ریاض: بیت الافکار الدولیه.
علی بن ابراهیم قمی. (۱۳۸۷ق). تفسیر القمی. نجف: چاپ طیب موسوی جزائری.
عیاشی سمرقندی، محمد بن مسعود. (1380ق). کتاب التفسیر (چاپ اول). تهران: المطبعة العلمیة.
فخر رازى، محمد بن عمر. (1420ق). التفسیر الکبیر(مفاتیح الغیب)(ج12، چاپ سوم). بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
فراهیدی، خلیل بن احمد. (1409ق). کتاب العین (ج1 ، 8). قم: نشر هجرت.
فیض کاشانی، ملامحسن. (1399ق). تفسیر صافی (ج2، چاپ اول). مشهد: دارالمرتضی.
فیومی، احمد بن محمد؛ الشیخ محمد، یوسف. (1428ق). المصباح المنیر(ج1و2). لبنان: المکتبة العصریة.
قرطبی، محمد بن احمد. (1364). الجامع لاحکام القرآن(ج 4و6و8). تهران: ناصرخسرو.
کیاهراسى، على بن محمد. (1422ق). احکام القرآن (کیاهراسى) (ج3، چاپ اول). بیروت: دار الکتب العلمیة، منشورات محمد علی بیضون.
لاینز، جان. (1383). مقدمه‌ای بر معناشناسی زبان‌شناختی (مترجم: حسین واله). تهران: انتشارات سروش.
ماوردى، على بن محمد. (بی‌تا). النکت و العیون تفسیر الماوردى (ج2، چاپ اول). بیروت: دار الکتب العلمیة، منشورات محمد علی بیضون.
مجلسی، محمدباقر. (1403). بحارالأنوار(ج94). قم: مؤسسة الوفاء.
مختارعمر، احمد. (1385). معناشناسی (مترجم: حسین سیدی). مشهد: انتشارات فردوس مشهد. مراغی، احمد بن مصطفی. (بی‌تا). تفسیر المراغی(ج6). بیروت: دار احیاء التراث العربی.
مشهدی قمی، میرزا محمد. (1368). تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب (چاپ اول). تهران: انتشارات وزارت ارشاد اسلامی.
مظفر، الشیخ محمدحسن. (بی‌تا). دلائل الصدق لنهج الحق(ج4). قم: مؤسسة آل البیت^ لإحیاء التراث.
مظهری، محمدثناءالله. (1412ق). التفسیر المظهری(ج3). پاکستان: مکتبة رشدیه.
معرفت، محمدهادی. (1418ق). التفسیروالمفسرون فی ثوبه القشیب (ج 1و2). مشهد: دانشگاه علوم اسلامی رضوی.
مغنیه، محمدجواد. (1424ق). تفسیر الکاشف (ج3، چاپ اول). تهران: دار الکتب الإسلامیة.
مکارم شیرازی، ناصر و جمعی از نویسندگان. (1374). تفسیر نمونه (ج4، چاپ اول). تهران:دارالکتب الاسلامیه.
میبدی، احمد بن ابی‌سعد رشیدالدین. (1371). کشف الأسرار و عدة الأبرار (ج3، چاپ پنجم). تهران: انتشارات امیرکبیر.
نسائی، احمد بن علی(1424ق). خصائص أمیرالمؤمنین علی بن أبی طالب× (محقق: آل زهوی، دانی بن منیر). بیروت - لبنان: المکتبة العصریة.
نسفى، عبدالله بن احمد. (1416ق). تفسیر النسفى مدارک التنزیل و حقایق التاویل(ج1، چاپ اول). بیروت: دار النفائس.
نظام الاعرج، حسن بن محمد. (1416ق). تفسیر غرائب القرآن و رغائب الفرقان (ج2، چاپ اول). بیروت: دار الکتب العلمیة، منشورات محمد علی بیضون.
واحدى، على بن احمد. (1411ق). اسباب نزول القرآن (واحدى) (ج1، چاپ اول). بیروت: دار الکتب العلمیة، منشورات محمد علی بیضون.
واحدى، على بن احمد. (1416ق). الوسیط فی تفسیر القرآن المجید (ج2، چاپ اول). قاهره: جمهوریة مصر العربیة، وزارة الاوقاف، المجلس الاعلى للشئون الاسلامیة، لجنة احیاء التراث الاسلامی. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 272 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 167 |
||