آمار
| تعداد نشریات | 54 |
| تعداد شماره‌ها | 2,511 |
| تعداد مقالات | 35,626 |
| تعداد مشاهده مقاله | 14,891,504 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 6,707,536 |
ارزش معرفتی تجربۀ فراحسی بر اساس سیرۀ اهل بیت(علیه السّلام) | ||
| نقد و نظر | ||
| دوره 30، شماره 118، تیر 1404، صفحه 7-41 اصل مقاله (2.29 M) | ||
| نوع مقاله: علمی ـ پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22081/jpt.2025.70955.2203 | ||
| نویسندگان | ||
| محمد حائری شیرازی* 1؛ سید محمد کاظم طباطبایی2؛ عبدالهادی مسعودی3 | ||
| 1دانشجوی دکتری، رشته علوم و معارف نهج البلاغه، دانشگاه قرآن و حدیث قم، قم، ایران (نویسنده مسئول). | ||
| 2دانشیار، گروه علوم و معارف نهج البلاغه، دانشگاه قرآن و حدیث قم، قم، ایران. | ||
| 3استاد، گروه علوم و معارف نهج البلاغه، دانشگاه قرآن و حدیث قم، قم، ایران. | ||
| تاریخ دریافت: 10 بهمن 1403، تاریخ بازنگری: 07 اسفند 1403، تاریخ پذیرش: 12 اسفند 1403 | ||
| چکیده | ||
| تجربه‌های فراحسی به دریافت و ادراک اطلاعات از جهان خارج بدون استفاده از حواس پنج‌گانه اطلاق می‌شود. این پدیده مصادیق بسیاری، ازجمله خواب، مکاشفه، الهام، ارتباط با ارواح، کهانت، تجربۀ نزدیک به مرگ، اندیشه‌خوانی و ... دارد. این تجربه‌ها همواره با بشر بوده است. در عصر غیبت، تمسک به این تجربه‌ها برای رسیدن به معرفت دینی، با اهداف مختلف انجام می‌شود. بررسی ارزش معرفتی تجربه‌های فراحسی و تحلیل معرفتی آنها به دلیل گوناگونیِ تجربه‌ها و دخالت شیطان در آنها ضرورت می‌یابد. این مقاله با روش تحلیلی - توصیفی افزون بر بررسی ادلّۀ اثبات و نفی ارزش معرفتی این پدیده بر اساس سیرۀ اهل بیت (علیهم السّلام)، ارزش معرفتی تجربه‌های فراحسی بر اساس سیرۀ اهل بیت (علیهم السّلام) را نیز بررسی کرده و با روش کتابخانه‌ای، اطلاعات لازم را جمع‌آوری نموده است. یافته‌ها نشان می‌دهد که هیچ‌یک از روایات اسلامی به‌طور قطعی، اعتبار معرفتی این تجربه‌ها را برای غیرمعصومان، به‌ویژه در بیداری تأیید نمی‌کنند. افزون بر این، احتمال خطای معرفتی، تأثیرپذیری از عوامل شیطانی، و ضعف استنادی بسیاری از گزارش‌ها، پذیرش این تجربه‌ها را دشوار می‌کند. بنابراین تجربه‌های فراحسی فقط در چارچوب آموزه‌های وحیانی معتبرند و نمی‌توان از آنها به‌مثابۀ منبعی مستقل برای معرفت دینی استفاده کرد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| تجربه‌های فراحسی؛ معرفت دینی؛ سیرۀ معصومان؛ ارزش معرفتی؛ اعتبار؛ رؤیا | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| The Epistemic Value of Extrasensory Experience Based on the Tradition of Prophet's Household | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Mohammad Haeri Shirazi1؛ Seyed Mohammad Kazem Tabatabaei2؛ Abd al-hadi Masoudi3 | ||
| 1. PhD Candidate, Department of Nahj al-Balagha Sciences and Teachings, University of Quran and Hadith, Qom, Iran (Corresponding Author). | ||
| 2. Associate Professor, Department of Nahj al-Balagha Sciences and Teachings, University of Quran and Hadith, Qom, Iran | ||
| 3. Professor, Department of Nahj al-Balagha Sciences and Teachings, University of Quran and Hadith, Qom, Iran. | ||
| چکیده [English] | ||
| Extrasensory experiences refer to the reception and perception of information from the outside world without the use of the five senses. These phenomena have many manifestations, including dreams, spiritual unveilings (mukashafa), inspiration (ilham), communication with spirits, divination, near-death experiences (NDEs), telepathy, and more. Such experiences have always accompanied humanity. During the Age of Occultation (Ghaybah), resorting to these experiences to gain religious knowledge is pursued for various purposes. Examining the epistemic value of ESPEs and analyzing them epistemologically becomes crucial due to the diversity of these experiences and the potential for Satanic interference. This article, using an analytical-descriptive method, investigates the arguments for and against the epistemic value of this phenomenon based on the tradition (Sirah) of Prophet's Household (AS). It also specifically analyzes the epistemic value of ESPEs according to Tradition of Prophet's Household, gathering necessary information through library research. The findings indicate that none of the Islamic narrations definitively confirm the epistemic validity of these experiences for non-infallible individuals, especially in the waking state. Furthermore, the likelihood of epistemic error, susceptibility to Satanic influences, and the weak evidentiary basis of many reports make the acceptance of these experiences difficult. Therefore, extrasensory experiences are valid only within the framework of revealed teachings and cannot be used as an independent source for religious knowledge. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Extrasensory Experiences, Religious Knowledge, Tradition of Prophet's Household, Epistemic Value, Validity, Dream | ||
| مراجع | ||
|
* قرآن کریم
** نهج‌البلاغه.
ابن‌بابویه، محمد بن علی. (1413ق). من لا یحضره الفقیه (ج4، چاپ دوم). قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
ابن‌بابویه، محمد بن علی. (1376). الأمالی (ج1، چاپ ششم). تهران: نشر کتابچی.
ابن‌بابویه، محمد بن علی. (1376). عیون أخبار الرضا× (ج2، چاپ اول). تهران: نشر جهان.
ابن‌حنبل، احمد. (1416ق). مسند احمد بن حنبل (ج50، چاپ اول). بیروت: موسسة الرّسالة.
ابن‌هشام، عبدالملک. (1373). السیرة النبویّة (مترجم: رفیع‌الدین اسحاق بن محمد همدانی، چاپ اول). تهران: نشر مرکز.
ایمانی مقدم، مهدی. (1389). ملاک‌های معرفتی شهود عرفانی. فصلنامه پژوهش‌های اعتقادی کلامی، 5(19)، صص 7-40.
افسری، لیلا. (1389). مکاشفۀ عرفانی و بررسی اعتبار آن در کلام خدا و ائمۀ معصومین. فصلنامه عرفان اسلامی، (26)، صص 31-56.
افتخار، مهدی. زمانی، مهدی. علم الهدی، سید علی. اژدر، علیرضا. (1390). معیارهای صحت شهودات عرفانی. دوفصلنامه پژوهش‌نامۀ عرفان، 3(5)، صص 2-30.
اسماعیلی، مسعود. (1396). ماهیت معرفت عرفانی (ج1، چاپ اول). تهران: سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشۀ اسلامی.
بخاری، محمد بن اسماعیل. (1410ق). صحیح البخاری (چاپ دوم). قاهره: لجنة احیاء کتب السّنه. برقی، احمد بن محمد بن خالد. (1371). المحاسن (ج2، چاپ دوم). قم: دار الکتب الإسلامیة. جوادی، محسن؛ معظمی گودرزی، علیرضا. (1386). شهود عرفانی و ارزش معرفت‌شناختی آن. فصلنامه اندیشۀ دینی دانشگاه شیراز، 7(25)، صص 91-116
https://doi.org/10.22099/jrt.2013.1294.
جوادی آملی، عبدالله. (1393). معرفت‌شناسی در قرآن (چاپ هشتم). قم: اسراء.
حائری شیرازی، محمد. (1399). ارزش معرفتی تجربۀ عرفانی از منظر قرآن و حدیث. قم: دانشگاه قرآن و حدیث قم.
حلّی، سید ابن‌طاووس. (1406ق). فلاح‌السائل (ج1، چاپ اول). قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزۀ علمیۀ قم.
حلّی، سید ابن‌طاووس. (1411ق). مهج الدعوات و منهج العبادات (ج1، چاپ اول). قم: دارالذخائر.
دیویس، کرولاین فرنکس. (1989م). ارزش معرفت‌شناختی تجربۀ دینی (مترجمان: علی شیروانی و حسینعلی شیدان شید، چاپ اول). قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
رنجبر، سهیلا. (1392). ماهیت و اقسام کشف و شهود از دیدگاه ملاصدرا و ابن‌عربی. قم: دانشگاه قم.
رحیمیان، سعید. (1381). تجربۀ عرفانی و ملاک حجیت آن. فصلنامه قبسات، 7(26)، صص 43-50. شاطبی، ابواسحاق. (1420ق). الاعتصام (چاپ دوم). بیروت: دارالمعرفة.
شبیری، سید محمد جواد. (1370). شیخ مفید و کتاب اختصاص. نور علم، دوره(40)، صص 60-81.
صفار، محمد بن حسن. (1404ق). بصائر الدرجات فی فضائل آل محمّد (ج1، چاپ دوم). قم: مکتبة آیةالله المرعشی النجفی.
طباطبایی، سید محمد حسین. (1381). رسالة الولایة (مترجم: صادق حسن‌زاده، چاپ سوم). قم: نشر بخشایش.
طوسی، محمد بن حسن. (1420ق). فهرست کتب الشیعة و أصولهم و أسماء المصنّفین و أصحاب الأصول (ج1، چاپ اول). قم: مکتبة المحقق الطباطبائی.
طوسی، محمد بن حسن. (1411ق). مصباح المتهجد (ج1، چاپ اول). بیروت: مؤسسة فقه الشیعة.
عناقه، عبدالرضا؛ فاطمی، سید رضا. (1391). معیارهای سنجش معرفت شهودی. فصلنامه ذهن، (49)، صص 31-52.
عسقلانی، احمد بن علی. (1406ق). تقریب التهذیب (محقق: محمد عوامة، ج1، چاپ اول). حلب: دارالرشید.
عیاشی، محمد بن مسعود. (1380). تفسیر العیاشی (ج2، چاپ اول). تهران: المطبعة العلمیة.
غروی، حسن. (1392). بررسی ارزش معرفت‌شناختی کشف و شهود از دیدگاه ابن عربی. قم: دانشگاه باقرالعلوم.
فضلی، علی. (1396). معیار سنجش گزاره‌های شهودی وجودی (چاپ دوم). تهران: سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشۀ اسلامی.
فنایی اشکوری، محمد. (1397). تجربۀ عرفانی و شهود باطنی. فصلنامه ذهن، ویژه‌نامۀ فلسفه عرفان، (74)، صص 157-182.
قائمی‌نیا، علیرضا. (1393). قرآن و معرفت‌شناسی (چاپ اول). تهران: سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشۀ اسلامی.
قربانی، کبری. (1396). تحلیل فلسفی مکاشفه و پیامد معرفتی آن. مازندران: دانشگاه مازندران.
قنبری، بخشعلی. (1392). معرفت کشفی در نهج‌البلاغه. فصلنامه ادبیات عرفانی و اسطوره‌شناختی، (33)، صص 207‑235. B2n.ir/hr7195:// https
قیصری، داود. (1375). شرح فصوص‌الحکم (چاپ اول). تهران: انتشارات علمی فرهنگی.
کبیر، یحیی؛ عبدلی مسینان، مرضیه. (1394). جایگاه کشف و شهود در منظومۀ معرفت دینی و معیار واقع‌نمایی آن از منظر عرفای اسلام. فصلنامه فلسفه دین دانشگاه تهران، 12(22)، صص 87-110. https://doi.org/10.22059/jpht.2015.53964.
کشّی، محمد بن عمر. (1409ق). رجال الکشی - إختیار معرفة الرجال (ج1، چاپ اول). مشهد: مؤسسۀ نشر دانشگاه مشهد.
کلانتر، ابراهیم. (1389). ادراکات فراحسی و قرآن. دو فصلنامه پژوهش‌های قرآن و حدیث، 43(2)، صص 133-152.
کلینی، محمد بن یعقوب. (1407ق). الکافی (ج8، چاپ چهارم). تهران: دارالکتب الإسلامیة. کوهساری، سید اسحاق. (1389). کشف و شهود عرفانی. فصلنامه فلسفه دین دانشگاه تهران، 7(5)، صص 141-171.
مازندرانی، محمدصالح بن احمد. (1382). شرح الکافی- الأصول و الروضة (ج12، چاپ اول). تهران: المکتبة الإسلامیة.
مجلسی، محمد باقر. (1404ق). مرآة العقول فی شرح أخبار آل الرسول (ج26، چاپ دوم). تهران: دارالکتب الإسلامیة.
مجلسی، محمد باقر. (1403ق). بحارالأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار (ج111، چاپ دوم). بیروت: دارإحیاء التراث العربی.
محمدرضایی، محمد. (1381). نگاهی به تجربۀ دینی. فصلنامه قبسات، (26)، صص 3-22.
مسعودی، علی بن حسین. (1384). اِثباتُ الوَصیةِ للإمام علی بن ابی‌طالب (چاپ اول). قم: انتشارات انصاریان.
مفید، محمد بن محمد. (1413ق). الفصول المختارة (ج1، چاپ اول). قم: کنگرۀ شیخ مفید.
منسوب به مفید، محمد بن محمد. (1413ق). الإختصاص (ج1، چاپ اول). قم: الموتمر العالمی لالفیة الشیخ المفید.
نجاشی، احمد بن علی. (1365). رجال‌النجاشی (ج1، چاپ ششم). قم: مؤسسة النشر الاسلامی التابعه لجامعة المدرسین.
Kelly, Emily W, & Kelly, Edward F. Kelly. (Eds.). (2007). Irreducible Mind: Toward a Psychology for the 21st Century. Lanham, MD: Rowman & Littlefield. Rhine, J. B. (1934). Extra-Sensory Perception. Boston: Bruce Humphries. Stevenson, I. (1974). Twenty Cases Suggestive of Reincarnation. Charlottesville: University of Virginia Press. Targ, R. (2012). The Reality of ESP: A Physicist's Proof of Psychic Abilities. Chicago: Quest Books. Tart, Charles T. (1969). Altered States of Consciousness. New York: Harper Row. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 130 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 123 |
||