آمار
| تعداد نشریات | 54 |
| تعداد شماره‌ها | 2,510 |
| تعداد مقالات | 35,616 |
| تعداد مشاهده مقاله | 14,889,171 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 6,705,015 |
واکاوی روایی- تاریخی گزارشهای اسلام آوردن نجاشی پادشاه حبشه | ||
| تاریخ اسلام | ||
| دوره 26، شماره 1، فروردین 1404، صفحه 104-81 اصل مقاله (2.28 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22081/hiq.2022.61658.2194 | ||
| نویسندگان | ||
| قاسم بستانی* 1؛ عیسی محمودی مزرعاوی2؛ مینا شمخی3 | ||
| 1دکتری، گروه علوم قرآن و حدیث؛ استاد، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران | ||
| 2دکتری، گروه علوم قرآن و حدیث؛ دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران. | ||
| 3دکتری، گروه علوم قرآن و حدیث؛ دانشیار، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران | ||
| تاریخ دریافت: 28 مرداد 1400، تاریخ بازنگری: 26 مهر 1400، تاریخ پذیرش: 06 فروردین 1401 | ||
| چکیده | ||
| هدف از این پژوهش، بررسی سندی و متنی روایات و گزارش‌‌ها و اخباری است که در میراث حدیثی مسلمانان نقل شده‌‌اند و نشان‌دهنده اسلام آوردن نجاشی پادشاه حبشه، در زمان حیات پیامبر(ص) می‌‌باشند. اثبات این موضوع ازآنجاکه نشان میدهد دین اسلام از همان ابتدا علاوه بر جزیرة العرب، در سرزمین‌‌های همجوار نیز پیروانی داشته، حایز اهمیت است. اثبات این موضوع، مستلزم اثبات صحت اخبار مربوطه از نظر روایی و تاریخی می‌‌باشد. در این پژوهش که به صورت تحلیلی و به روش گردآوری اطلاعات کتابخانه‌‌ای انجام پذیرفته است، در ابتدا اخبار و گزارشهای مرتبط با اسلام آوردن نجاشی از نظر سندی و نیز از حیث وجود اخبار متعارض، مورد بررسی قرار گرفته است. در خصوص اخبار مرتبط با اسلام آوردن نجاشی، 5 روایت با سندهای متفاوت از کتب روایی متقدم، نقل گردیده که سندهای آنها از لحاظ رجالی و اعتبار روایان آن، واکاوی شده است. سپس، روایات استغفار پیامبر(ص) برای نجاشی و نماز میت خواندن بر وی که مستمسک برخی برای اثبات مسلمان بودن نجاشی می‌‌باشد، نقل شده است. آنگاه اخبار معارض با اخبار دسته اوّل نقل گردیده و از حیث سندی و دلالت متنی، بررسی شده است. در مرحله بعد، زمان و شیوه اسلام آوردن نجاشی، پنهان یا آشکار بودن اسلام آوردن نجاشی و سرانجام گزارشهای اسلام نجاشی پادشاه حبشه از لحاظ تاریخی و تناسبش با سایر گزاره‌‌های تاریخی، مورد ارزیابی قرار گرفته است. یافته‌‌ها نشان میدهد که بیشتر اخباری که برای اثبات اسلام نجاشی به آنها استناد می‌‌شود، از نظر سندی ضعیف بوده و اخبار صحیحی مانند استغفار پیامبر(ص) برای او و نماز میت خواندن پیامبر(ص) بر وی به هنگام وفاتش که در این باب به آنها استناد شده است نیز از نظر دلالی نمی‌‌توانند موضوع اسلام آوردن وی را به طور اطمینان‌بخشی اثبات نمایند. همچنین، اخبار معارض با ایمان آوردن نجاشی پادشاه حبشه، نقل شده است؛ به این صورت که در مقابل دسته اوّل که اسلام آوردن نجاشی پادشاه حبشه را اثبات می‌‌کنند، روایاتی نقل شده‌‌اند که نشان می‌‌دهند که وی نه تنها ایمان نیاورده، بلکه نامه پیامبر(ص) را که در آن وی را به اسلام دعوت کرده، پاره نموده یا سوزانده است. وجود این روایات معارض، شک و تردید نسبت به این موضوع را افزایش میدهد. البته برخی از محققان تلاش کرده‌‌اند که به نحوی این تعارضات را توجیه کنند؛ به این ترتیب که نجاشی اوّل که اسلام آورده، شخصیتی متفاوت از نجاشی سرپیچی‌کننده از دعوت پیامبر(ص) است که البته نظرات و توجیهات مطرح‌شده در این باب نیز اثبات نشده است. همچنین، در بحث زمان و چگونگی اسلام آوردن نجاشی پادشاه حبشه و پنهان یا آشکار بودن اسلام آوردن وی، تناقض‌ها و تعارض‌هایی در گزارشهای تاریخی وجود دارد. یکی دیگر از یافته‌‌های مهمّ این تحقیق، آن است که موضوع اسلام نجاشی، بحثی چالش‌برانگیز در بین دانشمندان متقدم و معاصران بوده و نظریات مختلفی پیرامون آن مطرح شده که منشأ بیشتر این نظرها، اخبار منقول در این باب است؛ به‌طوری‌که برخی اسلام وی را موضوعی ثابت و غیرقابل تردید دانسته و بعضی دیگر نیز معتقدند نجاشی بهطورکلی اسلام نیاورده و تنها برای اسلام و مسلمانان احترام قائل بوده است. افزون بر این، مشخص می‌‌گردد که موضوع اسلام نجاشی، با برخی گزاره‌‌ها و حوادث تاریخی هماهنگ نیست. مقاله حاضر، به این نتیجه رسیده است که موضوع اسلام آوردن نجاشی، پادشاه حبشه، بهطورکلی از لحاظ روایی و تاریخی، قابل نفی یا اثبات نمی‌‌باشد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| دعوت نبوی؛ نامه‌های پیامبر؛ نجاشی پادشاه حبشه؛ هجرت به حبشه؛ گسترش اسلام | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| A Narrative-Historical Analysis of Reports of the Conversion of Negus, King of Abyssinia, to Islam | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Gasem Bostanee1؛ Isss Mahmoodi Mazreavi2؛ Mina Shamkhi3 | ||
| 1Ph.D in Quran and Hadith Sciences; Professor, Shahid Chamran University of Ahvaz, Ahvaz, Iran | ||
| 2Ph.D in Qur’an and Hadith Sciences; Shahid Chamran University of Ahvaz, Ahvaz, Iran | ||
| 3Ph.D in Quran and Hadith Sciences; Associate Professor, Shahid Chamran University of Ahvaz, Ahvaz, Iran | ||
| چکیده [English] | ||
| This study seeks to critically examine the textual and documental reliability of hadiths and historical reports within the Islamic tradition that assert the conversion to Islam of the Negus, the king of Abyssinia, during the Prophet Mohammad’s lifetime. Establishing the veracity of these claims holds particular significance, as it implies that Islam from its earliest stages, found followers in neighboring lands beyond the Arabian Peninsula. However, the validation of such a claim is contingent upon establishing the authenticity of the relevant reports, both narratively and historically. Utilizing a qualitative analytical approach based on library-sourced data, this study first scrutinizes the reports related to the Negus’s conversion in terms of their transmission chains and the presence of contradictory accounts. Five distinct narrations on this issue are identified in early hadith collections, whose chains of transmission are evaluated using biographical and hadith criticism methodologies. The article further examines narrations concerning the Prophet’s (PBUH) seeking forgiveness for him and performing a funeral prayer at the time of his death, which some have taken as evidence of the Negus’s Islam. These are then contrasted with a body of opposing reports that suggest the Negus either rejected Islam or actively disrespected the Prophet’s message, such as by tearing up or burning his letter of invitation to Islam. The study proceeds to evaluate the timeline and nature of the Negus’s alleged conversion-whether it was public or covert—and assesses the historical plausibility of these narratives in light of broader historical developments. The findings indicate that many of the reports cited in support of the Negus’s conversion suffer from weak or problematic chains of transmission. Even those narrations considered sound—such as the Prophet’s request for forgiveness on the Negus’s behalf—are, upon closer inspection, insufficient in definitively establishing his acceptance of Islam. In contrast, conflicting reports suggest outright rejection, casting doubt on the traditional account. Moreover, some later scholars have attempted to reconcile these contradictions by hypothesizing the existence of two distinct individuals named "Negus," one of whom converted and the other who did not. However, these attempts at harmonization remain speculative and unsupported by definitive historical evidence. Additional contradictions emerge regarding the timing and manner of the Negus’s alleged conversion, with significant variation among historical sources. One of the key findings of this research is that the Negus’s conversion to Islam has remained a debated issue among both classical and contemporary scholars. While some have taken it as an established and indisputable fact, others argue that the Negus never formally accepted Islam but merely expressed sympathy or respect toward Muslims. Furthermore, the narrative of his conversion appears incongruent with certain established historical facts and events. The study concludes that, on both narrative and historical grounds, the question of whether the Negus of Abyssinia converted to Islam cannot be definitively confirmed or denied. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Prophetic Mission, Letters of the Prophet, Negus King of Abyssinia, Migration to Abyssinia, Spread of Islam | ||
| مراجع | ||
|
ابن‌ابی‌حاتم، عبدالرحمن‌‌بن‌محمد، 1271ق، الجرح والتعدیل، دار احیاء التراث العربی.
ابن‌ابی‌حاتم، عبدالرحمن‌‌بن‌محمد، 1419ق، تفسیر القرآن العظیم، تحقیق: اسعد محمد الطیب، چاپ سوم، سعودیه، نشر مکتبة نزار مصطفی الباز.
ابن‌ابی‌شیبه، عبدالله، 1409ق، المصنف، تحقیق: کمال یوسف الحوت، ریاض، نشر مکتبة الرشد.
ابن‌اثیر، عزالدین علی‌بن‌محمد، 1409ق، اسد الغابة، بیروت، دار الفکر.
ابن‌اثیر، عزالدین علی‌بن‌محمد، 1417ق، الکامل فی التاریخ، تحقیق: عمر عبدالسلام تدمری، بیروت، دار الکتاب العربی.
ابن‌اسحاق، محمد، 1398ق، سیره ابن‌اسحاق، تحقیق: سهیل زکار، بی‌‌جا، دار الفکر.
ابن‌ادریس، محمد، 1410ق، السرائر، تحقیق: گروهی از محققان، چاپ دوم، قم، مؤسسه نشر اسلامی.
ابن‌بشکوال، خلف‌بن‌عبدالملک، 1407ق، غوامض الاسماء المبهمة، تحقیق: د. عزالدین علی السید و محمد کمال‌الدین، بیروت، عالم الکتب.
ابن‌تیمیه، احمد‌بن‌عبدالحلیم، 1406ق، منهاج السنة النبویة، تحقیق: محمد رشاد سالم، السعودیة، جامعة الامام محمد‌بن‌سعود الاسلامیة.
ابن‌جوزی، عبدالرحمن‌بن‌علی، بی‌تا، کشف المشکل من حدیث الصحیحین، تحقیق: علی حسین البواب، ریاض، دار الوطن. ابن‌جوزی، عبدالرحمن‌بن‌علی، 1406ق، الضعفاء والمتروکون، تحقیق: عبدالله القاضی، بیروت، دار الکتب العلمیة.
ابن‌حبان، محمد، 1393ق، الثقات، حیدرآباد دکن هند، دائرةالمعارف العثمانیة.
ابن‌حبان، محمد، 1396ق، المجروحین من المحدثین، تحقیق: محمد ابراهیم زاید، حلب، دار الوعی.
ابن‌حجر عسقلانی، احمد‌بن‌علی، 1415ق، الاصابة فی تمییز الصحابة، تحقیق: عادل احمد عبدالموجود و علی محمد معوض، بیروت، دار الکتب العلمیة.
ابن‌حجر عسقلانی، احمد‌بن‌علی، 1379ق، فتح الباری، تصحیح: محب‌الدین الخطیب، بیروت، دار المعرفة.
ابن‌حدیده، محمد‌بن‌علی، بی‌تا، المصباح المضی، تحقیق: محمد عظیم‌الدین، بیروت، عالم الکتب.
ابن‌حزم، علی‌بن‌احمد، بی‌تا، جوامع السیرة النبویة، بیروت، دار الکتب العلمیة.
ابن‌درید، محمد‌بن‌حسن، 1987م، جمهرة اللغة، تحقیق: رمزی منیر بعلبکی، بیروت، دار العلم للملایین.
ابن‌زنجویه، حمید، 1406ق، الأموال، تحقیق: شاکر ذیب فیاض، السعودیة، مرکز الملک فیصل.
ابن‌سعد، محمد، 1968م، الطبقات الکبری، تحقیق: احسان عباس، چاپ اول، بیروت، دار صادر.
ابن‌شاهین، عمر، 1404ق، تاریخ اسماء الثقات، تحقیق: صبحی السامرائی، کویت، دار السلفیة.
ابن‌طولون، محمد، 1407ق، اعلام السائلین، تحقیق: محمود الأرنؤوط، چاپ دوم، بیروت، مؤسسة الرسالة.
ابن‌عبدالبر، یوسف‌بن‌عبدالله، 1412ق، الإستیعاب فی معرفة الأصحاب، تحقیق: علی محمد البجاوی، بیروت، دار الجیل.
ابن‌عدی، عبدالله، 1418ق، الکامل فی ضعفاء الرجال، تحقیق: عادل احمد عبدالموجود و علی محمد معوض، بیروت، دار الکتب العلمیة.
ابن‌قدامه، عبدالله‌‌بن‌احمد، 1414ق، الکامل فی فقه الإمام احمد، بیروت، دار الکتب العلمیة.
ابن‌کثیر، اسماعیل‌بن‌عمر، 1418ق، البدایة والنهایة، تحقیق: عبدالله‌بن‌عبدالمحسن الترکی، بی‌‌جا، دار هجر للطباعة والنشر.
ابن‌منصور، سعید، 1403ق، السنن، تحقیق: حبیب الرحمن الاعظمی، هند، دار السلفیة.
ابن‌ناصرالدین، محمد‌بن‌عبدالله، 1993م، توضیح المشتبه فی ضبط أسماه الرواة، تحقیق: محمد نعیم عرقسوسی، بیروت، مؤسسة الرسالة.
ابن‌هشام، عبدالملک، 1375ق، السیرة النبویة، تحقیق: مصطفی السقا و ابراهیم الابیاری و عبدالحفیظ الشلبی، چاپ دوم، مکتبة ومطبعة البابی الحلبی وأولاده بمصر.
ابوداود سجستانی، سلیمان‌بن‌اشعث، 1430ق، السنن، تحقیق: شعیب الأرنووط و محمد کامل قره بللی، بی‌‌جا، دار الرسالة العالمیة.
ابونعیم اصفهانی، احمد‌بن‌عبدالله، 1419ق، معرفة الصحابة، تحقیق: عادل‌بن‌یوسف العزازی، ریاض، دار الوطن.
ابویعلی موصلی، احمد‌بن‌علی، 1404ق، المسند، تحقیق: حسین سلیم اسد، دمشق، دار المأمون.
ابن‌حنبل، احمد، 1421ق، المسند، تحقیق: شعیب الأرنؤوط و عادل مرشد، بی‌‌جا، مؤسسة الرسالة.
الجمیل، محمد‌بن‌فارس، بی‌تا، الهجرة إلی الحبشة، ترجمه: علیرضا ذکاوتی، قم، کتابخانه تخصصی تاریخ اسلام و ایران.
السعود، سلیمان‌بن‌علی، 1411ق، احادیث الهجرة، بی‌‌جا، مرکز الدراسات الاسلامیة.
العودة، سلیمان‌بن‌حمد، بی‌تا، مرویات الهجرة، بی‌‌جا، بی‌‌نا.
بخاری، محمد‌بن‌اسماعیل، 1422ق، الصحیح، تحقیق: محمد زهیر‌بن‌ناصر، بی‌‌جا، دار طوق النجاة.
بخاری، محمد‌بن‌اسماعیل، بی‌تا، التاریخ الکبیر، حیدرآباد الدکن، بی‌‌نا.
بخاری، محمد‌بن‌اسماعیل، 1396ق، الضعفاء الصغیر، تحقیق: محمود ابراهیم زاید، حلب، دار الوعی.
بزار، ابوبکر احمد، 1988م-2009م، المسند (البحر الزخار)، تحقیق: محفوظ الرحمن زین‌الله و عادل‌بن‌سعد و صبری عبدالخالق الشافعی، مدینه منوره، مکتبة العلوم والحکم.
بغوی شافعی، حسین‌بن‌مسعود، 1418ق، التهذیب فی فقه الإمام الشافعی، تحقیق: عادل احمد عبدالموجود و علی محمد معوض، بیروت، دار الکتب العلمیة.
ترمذی، محمد‌بن‌عیسی، 1395ق، السنن، تحقیق: ابراهیم عطوه عوض، چاپ دوم، مصر، شرکة مکتبة ومطبعة مصطفی البابی الحلبی.
جاحظ، عمرو‌بن‌بحر، 1411ق، المختار فی الرد علی النصاری، تحقیق: د. محمد عبدالله الشرقاوی، بیروت، دار الجیل.
جاحظ، عمرو‌بن‌بحر، 1384ق، الرسائل، تحقیق: عبدالسلام محمد هارون، قاهره، مکتبة الخانجی.
جرجانی، عبدالقاهر‌بن‌عبدالرحمن، 1429ق، درج الدرر، تحقیق: ولید‌بن‌احمد‌بن‌صالح و ایاد عبداللطیف القیسی، بریتانیا، مجلة الحکمة.
خطاب، محمود شیت، 1408ق، اسلام النجاشی والإعتماد علی المصادر الإسلامیة، مکه، مرکز فقهی اسلامی.
خطابی، حمد‌بن‌محمد، 1351ق، معالم السنن، حلب، المطبعة العلمیة.
ذهبی، محمد‌بن‌احمد، 2003م، تاریخ الإسلام، تحقیق: د. بشار عواد معروف، بی‌‌جا، دار الغرب الاسلامی.
ذهبی، محمد‌بن‌احمد، 1387ق، دیوان الضعفاء، چاپ دوم، مکه، مکتبة النهضة الحدیثة.
ذهبی، محمد‌بن‌احمد، 1405ق، سیر اعلام النبلاء، تحقیق: گروهی از محققان با سرپرستی شعیب الأرنؤوط، چاپ سوم، بی‌‌جا، مؤسسة الرسالة.
سبط‌بن‌العجمی، ابراهیم‌بن‌محمد، 1988م، الإغتباط بمن رمی من الرواة بالإختلاط، قاهره، دار الحدیث.
سخاوی، محمد‌بن‌عبدالرحمن، 1414ق، التحفة اللطیفة، بیروت، دار الکتب العلمیة.
سهیلی، عبدالرحمن، 1421ق، الروض الأنف، تحقیق: عمر عبدالسلام سلامی، بیروت، دار احیاء التراث العربی.
شافعی، محمد‌بن‌ادریس، 1410ق، الأم، بیروت، دار المعرفة.
طبرانی، سلیمان‌بن‌احمد، بی‌تا، المعجم الأوسط، تحقیق: طارق‌بن‌عوض‌ا‌لله و عبدالمحسن‌بن‌ابراهیم الحسینی، قاهره، دار الحرمین.
طبرانی، سلیمان‌بن‌احمد، بی‌تا، المعجم الکبیر، تحقیق: حمدی‌بن‌عبدالمجید السلفی، چاپ دوم، قاهره، مکتبة ابن‌تیمیه.
طبری، محمد‌بن‌جریر، 1387ق، التاریخ، چاپ دوم، بیروت، دار التراث.
طرخان، ابراهیم علی، 1959م، «الإسلام والممالک الإسلامیة بالحبشة فی العصور الوسطی»، التاریخیة المصریة، شماره 8: 68-3.
عابدین، عبدالمجید، بی‌تا، بین الحبشة والعرب، قاهره، دار الفکر العربی.
عجلی، احمد‌بن‌عبدالله، 1405ق، تاریخ الثقات، بی‌‌جا، دار الباز.
عقیلی، محمد‌بن‌عمرو، 1404ق، الضعفاء الکبیر، بیروت، دار المکتبة العلمیة.
علامه حلی، حسن‌‌بن‌یوسف، 1420ق، تحریر الأحکام، تحقیق: شیخ ابراهیم بهادری، قم، مؤسسه امام صادق(ع).
علامه حلّی، حسن‌‌بن‌یوسف، 1412ق، مختلف الشیعة، تحقیق: مؤسسه نشر اسلامی، قم، انتشارات مؤسسه نشر اسلامی.
علائی، خلیل‌بن‌کیکلدی، 1417ق، المختلطین، قاهره، مکتبة الخانجی.
عینی، بدرالدین، بی‌تا، عمدة القاری، بیروت، دار احیاء التراث العربی.
غیث، فتحی، بی‌تا، الاسلام والحبشة عبر التاریخ، قاهره، مکتبة النهضة المصریة.
فاسی، محمد‌بن‌احمد، 1998م، العقد الثمین، تحقیق: محمد عبدالقادر عطا، بیروت، دار الکتب العلمیة.
فیروزآبادی، محمد‌بن‌یعقوب، 1416ق، بصائر ذوی التمییز، تحقیق: محمد علی النجار، قاهره، مجلس الأعلی للشؤون الاسلامیة.
قمی، علی‌بن‌ابراهیم، 1404ق، التفسیر، قم، مؤسسة دار الکتاب.
مخلص، محمد‌بن‌عبدالرحمن، 1429ق، المخلصیات، تحقیق: نبیل سعدالدین جرار، قطر، وزارة الأوقاف والشؤون الاسلامیة لدولة قطر.
مزّی، یوسف‌بن‌عبدالرحمن، 1400ق، تهذیب الکمال، تحقیق: د. بشار عواد معروف، بیروت، مؤسسة الرسالة.
مسلم، ابن‌حجاج، بی‌تا، الصحیح، تحقیق: محمد فؤاد عبدالباقی، بیروت، دار احیاء التراث العربی.
مظفری، محمدحسین، 1377، «گزارشی از سمپوزیوم نجاشی»، مجله مشکاه، شماره 60 و61: 190-202.
منیسی، سامیة عبدالعزیز (معاصر)، 1421ق، اسلام النجاشی ودوره فی صدر الدعوة الاسلامیة، قاهره، دار الفکر العربی.
ندوی، علی‌بن‌عبدالحی، 1425ق، السیرة النبویة، چاپ دوازدهم، دمشق، دار ابن‌کثیر.
نسایی، احمدبن‌شعیب، 1396ق، الضعفاء والمتروکون، حلب، دار الوعی.
نسایی، احمدبن‌شعیب، 1423ق، مشیخه، مکه مکرمه، دار عالم الفوائد.
Sir E.A Wallis Budge, 1928, A History of Ethiopia.
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 74 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 20 |
||