آمار
| تعداد نشریات | 54 |
| تعداد شماره‌ها | 2,470 |
| تعداد مقالات | 35,275 |
| تعداد مشاهده مقاله | 14,097,070 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 6,296,145 |
بررسی فقهی ماده 1 قرارداد اجرایی مضاربه بانکی و صحت‌سنجی مضاربه با اشخاص حقوقی | ||
| فقه | ||
| دوره 32، شماره 121، خرداد 1404، صفحه 72-104 اصل مقاله (1.56 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22081/jf.2025.70135.2847 | ||
| نویسندگان | ||
| زهرا مهدیخانی سروجهانی* 1؛ محمدعلی راغبی2؛ سعید فراهانی فرد3 | ||
| 1دانشجوی دکتری دانشگاه قم | ||
| 2دانشیار دانشگاه قم | ||
| 3استاد دانشگاه قم | ||
| تاریخ دریافت: 26 مهر 1403، تاریخ بازنگری: 19 آبان 1403، تاریخ پذیرش: 28 اردیبهشت 1404 | ||
| چکیده | ||
| بی‌تردید مضاربه بانکی برگرفته از مضاربه اسلامی بوده و تلاش قانون‌گذار بر رعایت اصول حاکم بر این قرارداد از دیدگاه اسلام است؛ اما با نظر به ماده نخست قرارداد اجرایی مضاربه بانکی، مصوب در تاریخ 19/8/1394 شورای پول و اعتبار، روشن می‌شود که افزون بر اشخاص حقیقی، این امکان فراهم شده که شخص حقوقی نیز به‌عنوان عامل یا مالک، ایفای نقش کند. حال سوال مطرح این است که آیا شرایط مندرج در فقه برای عامل و مالک، قابلیت انطباق بر شخص حقوقی را دارد؟ و آیا مضاربه با شخص حقوقی می‌تواند شرعی باشد؟ در این نوشتار که با روش توصیفی-تحلیلی نگاشته شده است با بررسی اقوال و ادله فقهای عصر حاضر به صحت‌سنجی مضاربه با شخص حقوقی پرداخته و این نتیجه حاصل شده است که شخص حقوقی خود صلاحیت انعقاد عقد مضاربه را نداشته، اما مدیران و سرپرستان این اشخاص، بنا بر دیدگاه نمایندگی قانونی که مدیران به مثابه‌ی ولی این اشخاص‌اند و نمایندگی ارگانیک که مدیران از ارکان اشخاص حقوقی‌اند، می‌توانند به‌عنوان قائم مقام آنها به انعقاد قرارداد مضاربه بپردازند؛ همچنین شخص حقوقی همانند شخص حقیقی صلاحیت تملک اموال را داشته و بر این اساس عنوان مفلس نیز بر او مترتب می‌شود. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| مضاربه بانکی؛ شخص حقوقی؛ نمایندگی قانونی؛ نمایندگی ارگانیک؛ عقد مضاربه | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| A Jurisprudential Examination of Article 1 of the Executive Contract on Banking-based Mudarabah and the Validity of Mudarabah with Legal Persons | ||
| نویسندگان [English] | ||
| zahra mahdikhani sarvejahani1؛ mohammad ali raghebi2؛ saeed farahanifard3 | ||
| 1Doctoral student of Qom University | ||
| 2Associate Professor of Qom University | ||
| 3Professor at Qom University | ||
| چکیده [English] | ||
| Undoubtedly, banking-based Mudarabah is derived from the classical Islamic Mudarabah, and the legislator has aimed to uphold the foundational principles of this contract according to Islamic teachings. However, Article 1 of the Executive Banking Mudarabah Contract, ratified on 10 November 2015 by the Money and Credit Council of Iran, introduces a provision whereby both natural and legal persons may act as either the capital provider or the agent. This raises two central questions: Can the jurisprudential conditions established for the provider and the agent be applied to legal persons? And is Mudarabah with a legal person religiously valid? This article, using a descriptive-analytical method, examines the views and reasoning of contemporary jurists. The conclusion is that while legal persons themselves may not independently enter into a Mudarabah contract, their managers or representatives—whether seen as legal agents (with authority akin to a guardian) or as integral organizational representatives—may validly conclude such contracts on their behalf. Additionally, legal persons, like natural persons, are capable of owning property and can therefore be classified as insolvent (muflis) when applicable. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Banking Mudharabah, Legal Person, Legal Agency, Organic Representation, Contract of Mudharabah | ||
| مراجع | ||
|
اعرافی، علی. (24/7/1387). درس خارج فقه. بازیابی از سایت مدرسه فقاهت.
بهادری، مهدی؛ جهانگیری، محسن. (1398). بررسی ادله توقیفی بودن معاملات. مجله مصباح الفقاهة، سال اول، شماره دوم، صص 53-74.
محمدی، پژمان. (1402). مطالعه تطبیقی امکان پدیدآورندگی شخص حقوقی. تحقیقات حقوقی، شماره 101، صص 11- 38.
تجلیل تبریزی، ابوطالب. (1379). التعلیقة الاستدلالیة علی تحریر الوسیلة. تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی&.
تفرشی، محمدعیسی؛ قنواتی، جلیل. (1377). ارکان عقد مضاربه در حقوق اسلام و حقوق مدنی. مدرس علوم انسانی، شماره 9، صص 133-155.
جوادی آملی، عبدالله. (24/11/1401). درس خارج فقه آیت‌الله جوادی آملی. بازیابی از سایت مدرسه فقاهت.
حر عاملی، محمد بن حسن. (1416ق). تفصیل وسائل الشیعة الی تحصیل مسائل الشریعة (ج19). قم: موسسه آل البیت× لإحیاء التراث.
حسنی حائری، سیدکاظم. (1423ق). فقه العقود (ج1). قم: مجمع الفکرالاسلامی.
حکیم، محسن. (1374). مستمسک العروة الوثقی (ج12). قم: دارالتفسیر.
حلی، حسین. (بی‌تا). بحوث فقهیة. بی‌جا: بی‌نا.
دارورزنی، حسین؛ رضوی، سیدمحمد. (1393). امکان سنجی تعمیم عقد مضاربه به تمام فعالیت‌های تجاری. مطالعات فقه و حقوق اسلامی، شماره 11، صص 77-94.
خلیلی نیک، آمنه؛ الهی منش، محمدرضا. (1402). آیین دادرسی افتراقی جرایم اشخاص حقوقی. مطالعات علوم سیاسی. حقوق و فقه، دوره نهم، شماره 4، صص 404-418.
خمینی، روح الله. (1392). استفتاءات. تهران: مؤسسه نشر و تنظیم امام خمینی&.
سبحانی تبریزی، جعفر. (1388). درس خارج فقه حضرت آیت‌الله سبحانی. بازیابی از مدرسه فقاهت.
سبحانی تبریزی، جعفر. (1396). احکام مضاربة فی ثوبها الجدید. قم: مؤسسة الامام الصادق×.
سنایی، حسین. (1395). مالکیت شخصیت حقوقی (بخش اول). بازیابی از سایت مدرسه فقهی امام محمد باقر×: https://mfeb.ir/home
سند، محمد. (1428ق). فقه المصارف ونقود. قم: محبین.
سیفی مازندرانی، علی اکبر. (1399). درس قواعد فقهیه استاد علی اکبر سیفی مازندرانی. بازیابی از سایت مدرسه فقاهت.
سیفی، علی اکبر. (1385). دلیل تحریر الوسیله (المضاربة). قم: مؤسسه تنظیم و نشر آثار الامام الخمینی&.
شهیدثانی، زین الدین بن علی. (1413ق). مسالک الافهام الی تنقیح شرائع الاسلام (ج4). قم: مؤسسه المعارف الاسلامیة.
نجفی، محمد بن حسن. (صاحب جواهر). (بی‌تا). جواهر الکلام (ط. القدیمة) (ج26). بیروت: دار احیاء التراث العربی.
طاهری، حبیب الله. (1418ق). حقوق مدنی (ج1). قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
طباطبایی یزدی، سیدکاظم. (1397). استفتائات و آراء فقیه کبیر سیدمحمدکاظم یزدی (به اهتمام: سیدمصطفی محقق داماد). بی‌نا: مرکز نشر علوم اسلامی.
طباطبایی یزدی، سیدکاظم. (1414ق). تکملة العروة اوثقی (ج1). قم: مکتبة الداوری.
طوسی ، محمد بن حسن. (1387ق). المبسوط فی فقه الامامیة (ج3). تهران: مکتبة المرتضویة.
عامری، پرویز؛ مصلحیان، هاجر. (1392). وقف اموال اشخاص حقوقی به وسیله مدیران. مطالعات حقوقی دانشگاه شیراز، دوره پنجم، شماره دوم، صص162-191.
عباسی خراسانی، هادی. (6/8/1399). درس خارج فقه استاد هادی عباسی خراسانی. بازیابی از مدرسه فقاهت.
علامه حلی، حسن بن یوسف. (1414ق). تذکرة الفقهاء(ط الحدیثة: الطهارة الی الجعالة) (ج22). قم: مؤسسة آل البیت^ لإحیاء التراث.
علامه حلی، حسن بن یوسف. (بی‌تا). تذکرة الفقهاء(ط القدیمة: الاجارة الی النکاح) (ج2). تهران: مکتبة المرتضویة.
فاضل موحد لنکرانی، محمد. (1425ق). تفصیل الشریعة (المضاربة، الشرکةو...). قم: مرکز فقه الائمة الاطهار×.
کاظمی، سیدسجاد؛ چگینی، حامد. (1402). تأمین کیفری و نظارت قضایی اشخاص حقوقی؛ تهدیدی جدی علیه«تضمین حقوقی بزه دیده». حقوق دادگستری، شماره 121؛ صص 329 - 349. محقق کرکی، علی بن حسین. (1414ق). جامع المقاصد فی شرح القواعد (ج8). قم: مؤسسه آل البیت ^ لإحیاء التراث.
موسوی اردبیلی، عبدالکریم. (1379). فقه المضاربه. قم: جامعة المفید.
محقق داماد، مصطفی. (1384). ایقاع اخذ به شفعه. تهران: مرکز نشر علوم اسلامی.
مصطفوی، محمدکاظم. (1423ق). فقه المعاملات. قم: جماعة المدرسین فی الحوزة لعلمیة بقم. مؤسسة النشر الاسلامی.
مکارم شیرازی، ناصر. (1427ق). استفتائات (ج3). قم: چ 1، مدرسة الامام علی بن ابی طالب×. مکارم شیرازی، ناصر. (11/10/1395). درس خارج فقه. کتابخانه مدرسه فقاهت.
منتظری، حسینعلی. (1409ق). کتاب زکاة (ج4). قم: المرکز العالمی للدراسات الاسلامیة.
موسوی خمینی، روح الله. (1392). تحریر الوسیله (ج1). تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار الامام الخمینی&.
موسوی کرمانشاهی، سیدسجاد. (1397). حجیت اطلاقات و عمومات شریعت در موضوعات نوظهور. مجله فقه و اجتهاد. دوره 5، شماره 10، صص 21-57.
هاشمی شاهرودی، محمود. (1382ق). فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت^ (ج4). قم: مؤسسه دائرة المعارف فقه اسلامی بر مذهب اهل بیت^. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 8 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 6 |
||