آمار
| تعداد نشریات | 54 |
| تعداد شماره‌ها | 2,502 |
| تعداد مقالات | 35,591 |
| تعداد مشاهده مقاله | 14,801,282 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 6,660,560 |
زاویه دید مطلوب برای فقیه تولید کننده فقه تمدنی با توجه به‌نظریه هرمنوتیکی «دیدگاه» | ||
| فقه | ||
| دوره 32، شماره 121، خرداد 1404، صفحه 202-229 اصل مقاله (1.44 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22081/jf.2025.70317.2860 | ||
| نویسندگان | ||
| مسعود فیاضی* 1؛ روح الله محمدی2 | ||
| 1هیات علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی | ||
| 2استاد حوزه علمیه قم | ||
| تاریخ دریافت: 30 آبان 1403، تاریخ بازنگری: 24 دی 1403، تاریخ پذیرش: 28 اردیبهشت 1404 | ||
| چکیده | ||
| نظریه «دیدگاه» یا «زاویه دید» که در هرمنوتیک روشی مطرح شده است، به تأثیر زاویه دید مفسر بر فهم معنای متن اشاره دارد. این نظریه تأثیرات عمیقی بر فقه دارد، زیرا زاویه دید فقیه در برداشت‌های او از منابع متنی نقشی اساسی ایفا می‌کند و همین عامل می‌تواند علت تفاوت استنباط‌های فقها از یک متن واحد باشد. بر این اساس، پرسش اصلی این مقاله چنین مطرح می‌شود که اولا: زاویه دید چگونه بر فهم و برداشت‌های فرد تأثیر می‌گذارد؟ و ثانیا: زاویه دید مطلوب فقیه برای تولید فقه تمدنی چگونه شکل می‌گیرد؟ اهمیت این موضوع از آنجاست که فقه شیعی نقش ویژه‌ای در فرایند تمدن‌سازی نوین اسلامی ایفا می‌کند و فقها باید با استنباط‌های فقهی خود، نیازهای این فرایند را تأمین کنند؛ بنابراین، زاویه دید آنها در مواجهه با متون باید با این نیازها هماهنگ باشد. ازآنجاکه زاویه دید فرد، نتیجه منظومه فکری او و در ادامه تابع رویکرد کلان وی به مسائل است، این مقاله استدلال می‌کند که زاویه دید مطلوب برای یک فقیه تمدنی باید مبتنی بر مبادی کلامی‌ای باشد که مشروعیت حکومت فقیه در عصر غیبت را تضمین کند و اختیارات لازم برای حکمرانی را به او اعطا نماید، مقاصد کلی شریعت را، که با ماهیت اجتماعی از نصوص استخراج شده‌اند و عامل پویایی و انعطاف‌پذیری فقه هستند، در بر داشته باشد، شامل شناخت کافی از اقتضائات زمانه و نظامات اجتماعی باشد تا تأثیرات زمان و مکان بر موضوعات را به‌درستی تشخیص دهد. علاوه بر این، رویکرد کلان یک فقیه تمدنی در مواجهه با مسائل باید اجتماعی و حکومتی باشد و به‌صورت نظام‌مند پیگیری شود، چراکه با رویکردی فردی نمی‌توان به موضوع‌شناسی و حکم‌شناسی تمدنی دست یافت. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| فقه تمدنی؛ پویایی فقه؛ فقه حکومتی؛ رویکرد فقهی؛ اجتهاد تمدنی | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| The Ideal Angle of View for a Jurist Producing Civilizational Jurisprudence Based on the Hermeneutic Theory of "Viewpoint" | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Masoud Fayazi1؛ Roohollah Mohammadi2 | ||
| 1Faculty of Islamic Culture and Thought | ||
| 2Qom seminary teacher | ||
| چکیده [English] | ||
| The theory of “viewpoint” or “angle of view,” which has been discussed within methodological hermeneutics, refers to the impact of the interpreter’s perspective on the understanding of a text's meaning. This theory has profound implications for jurisprudence because a jurist’s perspective plays a fundamental role in how they interpret textual sources. This factor can explain why jurists may arrive at differing interpretations of the same text. Accordingly, the central questions of this article are: First, how does one's viewpoint influence their understanding and interpretations? And second, how is the ideal angle of view of a jurist, aimed at producing civilizational jurisprudence, formed? This topic is important because Shiite jurisprudence plays a special role in the process of building a new Islamic civilization, and jurists must meet the needs of this process through their jurisprudential reasoning. Therefore, their perspective in engaging with texts must align with these needs. Since a person’s viewpoint results from their intellectual framework and, in turn, is shaped by their overarching approach to issues, this article argues that the ideal perspective for a civilizational jurist must be based on theological foundations that both legitimize the governance of a jurist during the occultation and grant the necessary authority for ruling. It must also encompass the general objectives of the Sharia, which are derived from texts with a social nature and serve as the source of jurisprudential dynamism and flexibility. Furthermore, it should include sufficient awareness of the requirements of the time and social systems to properly discern the influence of time and place on legal subjects. In addition, the macro approach of a civilizational jurist in addressing issues must be both social and governmental and pursued systematically, as a purely individual approach cannot lead to a proper understanding of civilizational subjects and rulings. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Civilizational jurisprudence, Dynamism of jurisprudence, Governmental jurisprudence, civilizational ijtihad, Jurisprudential approach | ||
| مراجع | ||
|
اعرافی، علیرضا. (1395). درآمدی بر اجتهاد تمدن‌ساز. قم: مؤسسه اشراق و عرفان.
ابن خلدون، عبدالرحمن. (1369). مقدمه ابن خلدون (مترجم: محمد پروین گنابادی، چاپ هشتم). تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
بیرو، آلن. (1375). فرهنگ علوم اجتماعی (مترجم: باقر ساروخانی). تهران: کیهان.
جعفری، محمدتقی. (1373). فرهنگ پیرو، فرهنگ پیشرو. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
حسنی، سیدحمیدرضا. (1389). عوامل فهم متن در دانش هرمنوتیک و علم اصول استنباط از دیدگاه پل ریکور و محقق اصفهانی (چاپ اول). تهران، انتشارات هرمس.
حنفی، حسن. (1379). اندیشه و تمدن اسلامی و مباحثی پیرامون آنها، نامه علوم انسانی، شماره 2، صص 25-44.
خامنه‌ای، سیدعلی. khamenei.ir.
خراسانی، محمدکاظم. (1409ق). کفایه الاصول (چاپ اول). قم: موسسه آل البیت^ لاحیاء التراث.
خمینی، روح الله. (1389). صحیفه امام. تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی&.
خمینی، روح الله. (1421ق). کتابالبیع. تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی&.
خمینی، روح الله. (1372). استفتاءات. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
دهخدا، علیاکبر. (1377). لغتنامه دهخدا. تهران: مؤسسه لغتنامه دهخدا، دانشگاه تهران.
دورانت، ویلیام جیمز. (1370). تاریخ تمدن (مترجم: مجموعه‌ای از نویسندگان). تهران: سازمان انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی.
دیلتای، ویلهلم. (1391). دانش هرمنوتیک و مطالعه تاریخ (مترجم: منوچهر صانعی دره بیدی، چاپ اول). تهران، انتشارات ققنوس.
شرت، ایون. (1392). فلسفه‌ی علوم اجتماعی قاره‌ای: هرمنوتیک، تبارشناسی و نظریه‌ی انتقادی از یونان باستان تا قرن بیست و یکم (مترجم: هادی جلیلی، چاپ سوم) تهران، نشر نی.
صدر، محمدباقر. (1408ق). مباحث الاصول (تقریر سیدکاظم حائری، چاپ اول). قم: مطبعة مرکز النشر- مکتب الإعلام الإسلامى.
علیدوست، ابوالقاسم. (1384). فقه و مقاصد شریعت، نشریه فقه اهلبیت، شماره 41، صص 118- 158.
فیاضی، مسعود. (1400). اصول فقه و نقد هرمنوتیک فلسفی (چاپ اول). تهران، سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
فیاضی، مسعود. (1401). فقه نظام از رهگذر بررسی نظرات مختلف و تبیین رابطه آن با علوم انسانی اسلامی، مجله حقوق اسلامی، شماره 74، صص 159-183.
لجنه الفقه المعاصر. (1441ق). الفائق فی الاصول (چاپ ششم). قم: مرکز مدیریت حوزه‌های علمیه.
گروندن، ژان. (1391). درآمدی به هرمنوتیک فلسفی (مترجم: محمدسعید حنایی کاشانی، چاپ اول). تهران، انتشارات مینوی خرد.
مطهری، مرتضی. (1382). ده گفتار. تهران، موسسه انتشارات صدرا.
معین، محمد. (1381). فرهنگ فارسی. تهران: معین.
هانتینگتون، ساموئل. (1378). برخورد تمدن‌ها و بازسازی نظم جهانی (مترجم: محمدعلی حمیدرفیعی). تهران: دفتر پژوهشهای فرهنگی.
واعظی، احمد. (1398). رویکردهای فقهی. قم: دانشگاه باقرالعلوم×.
Alonso Schokel, Luis(1998), A Manual of Hermeneutics, Translated by Liliana M. Rosa, England, Sheffield Academic Press Ltd, 1998. Dagmang Ferdinand D. (2013), Ricœur on perspective: Understanding ourselves as relational and dialogical beings, in Philosophia International Journal of Philosophy, 171-184. Seebohm T.M (2004), Hermeneutics. Method and Methodology, USA. Kluwer Academic Publishers. Szondi, Peter(1995), Introduction To litrary Hermeneutics, Translated by Martha Woodmansee, USA, Cambridge University Press. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 70 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 52 |
||