آمار
| تعداد نشریات | 54 |
| تعداد شماره‌ها | 2,470 |
| تعداد مقالات | 35,278 |
| تعداد مشاهده مقاله | 14,104,193 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 6,303,660 |
نسخه‌شناسی مصاحف قرآنی (22): قرآن کوفی منسوب به دست‌خط امام صادق (ع) در دارالکتب المصریة، اثری از خراسان سدۀ سوم یا چهارم هجری | ||
| آینه پژوهش | ||
| دوره 36، شماره 211، فروردین و اردیبهشت 1404، صفحه 21-60 اصل مقاله (5.56 M) | ||
| نوع مقاله: پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22081/jap.2025.77772 | ||
| نویسنده | ||
| مرتضی کریمی نیا* | ||
| تاریخ دریافت: 20 خرداد 1404، تاریخ پذیرش: 20 خرداد 1404 | ||
| چکیده | ||
| نسخۀ قرآن به خط کوفی و به شمارۀ «مصاحف 1» در دار الکتب المصریة یکی از آثار مهم در تاریخ کتابت قرآن از اواخر سدۀ سوم هجری یا اوایل سدۀ چهارم هجری به شمار می‌آید. برخلاف سایر نسخه‌های کوفی اولیه در سده‌های دوم و سوم هجری، این اثر در قطع عمودی کتابت شده و دست‌خط آن متمایل به سبک جدید یا همان کوفی مشرقی است. شواهدی چند احتمال کتابت آن را در مناطق شرقی ایران به‌ویژه خراسان را تقویت می‌کند. از جمله آنکه رسم و املای کلمات در آن مطابق با رسم المصحف نیست که این امر نخستین بار در سدۀ سوم هجری در ایران ظهور یافته است. دوم آنکه کاتب از کتابت پیوسته (scriptio continua) پیروی نمی‌کند و از تقطیع کلمات در پایان سطور می‌پرهیزد که این امر نیز نخستین بار در سده‌های دوم و سوم هجری در ایران شکل گرفته است. سوم آنکه وجود تزیینات داخلی و سرسوره‌های مذهب در ایران قرآن شباهت بسیار زیادی به سایر مصاحف ایرانی در سده‌های سوم و چهارم هجری دارد. به‌جز این، پدیدآورندگان نسخه، متن قرآن را با دو نظام مختلف (ابوالأسود دؤلی و خلیل بن احمد) اعراب‌گذاری کرده و تمامی قرائات مختلف رسمی (قرائات سبعه و عشره) و برخی قرائات غیررسمی (قرائات شاذ) را نیز در آن منعکس کرده‌اند. مجموع ویژگی‌های ظاهری، هنری و درون‌متنی این مصحف کهن قرآنی آن را به یکی از آثار بسیار مهم ـ و چه بسا یگانه ـ در شناخت تاریخ کتابت و قرائت قرآن به‌ویژه در ایران اواخر سدۀ سوم هجری و اوایل سدۀ چهارم هجری بدل کرده است. مقالۀ حاضر در قالب نخستین تلاش برای معرفی و بررسی این اثر قرآنی کهن، می‌کوشد اهمیت تاریخی و ویژگی‌های هنری، متنی و ظاهری آن را ارائه کند. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| دارالکتب المصریة؛ کتابخانۀ ملی مصر؛ نسخۀ خطی «مصاحف 1»؛ کتابت قرآن در خراسان سدۀ سوم و چهارم هجری؛ کوفی مشرقی؛ مصاحف ایرانی؛ کتابت پیوسته؛ اعراب‌گذاری قرآن؛ قرائات سبعه و عشره؛ قرائات شاذ | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Codicology of Qurʾānic Manuscripts (22) Kufic Qurʾān Attributed to the Hand of Imām Jaʿfar al-Ṣādiq Preserved at the Dār al-Kutub al-Miṣriyya , A Work from Third- and Fourth-Century AH Khorasan | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Morteza Karimi-Nia | ||
| چکیده [English] | ||
| The Kufic Qurʾānic manuscript cataloged as « Maṣāḥif 1 » at the Dār al-Kutub al-Miṣriyya (National Library of Egypt) is among the significant artifacts in the history of Qurʾānic transcription from the late third or early fourth century AH. Unlike other early Kufic codices of the second and third centuries AH, this manuscript was penned in a vertical format, and its script inclines toward the New Style known as Eastern or Iranian Kufic. Several pieces of evidence reinforce the likelihood that it was produced in the eastern regions of Iran, particularly Khorasan. Among these indications is that the orthography of the text does not adhere to the traditional rasm al-muṣḥaf, a phenomenon that first emerged in Iran during the third century AH. Additionally, the scribe does not employ scriptio continua and avoids dividing words at the end of lines, a practice that also originated in Iran in the second and third centuries AH. Furthermore, the manuscript’s internal ornamentation and illuminated sūra-headings bear striking similarities to other Iranian Qurʾānic codices of the third and fourth centuries AH. Beyond these features, the manuscript’s producers applied two systems of vocalization – that of Abū al-Aswad al-Duʾalī and that of Khalīl b. Aḥmad – and incorporated not only the canonical variants (al-qirāʾāt al-sabʿa wal-ʿashra) but also some non-canonical readings (shawādhdh). Altogether, the codex’s paleographic, artistic, and textual features render it one of the most significant – and perhaps unique – witnesses for understanding the history of Qurʾānic transcription and recitation, particularly in Iran during the late third and early fourth centuries AH. The present article, as the first attempt to introduce and examine this ancient Qurʾānic manuscript, seeks to highlight its historical significance and its artistic, textual, and material characteristics. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Dār al-Kutub al-Miṣriyya, MS Maṣāḥif Rasid 1, Qurʾānic Transcription in Khorasan, Eastern Kufic, New Style Kufic, Iranian Qurʾānic codices, Scriptio continua, Qurʾānic vocalization, Canonical and non-canonical Qurʾānic readings, Qurʾāns of Third–Fourth Century AH, National Library of Egypt | ||
| مراجع | ||
|
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 15 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 9 |
||