آمار
| تعداد نشریات | 54 |
| تعداد شماره‌ها | 2,539 |
| تعداد مقالات | 36,023 |
| تعداد مشاهده مقاله | 15,930,280 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 7,278,035 |
جایگاه دنیاپردازی مؤمنانه در تمدن اسلامی؛ تبیینی زیبایی‌شناسانه از رابطۀ ایمان و دنیا بر اساس نظریۀ تناسب وجودی | ||
| نقد و نظر | ||
| دوره 30، شماره 119، مهر 1404، صفحه 7-39 اصل مقاله (1.47 M) | ||
| نوع مقاله: علمی ـ پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22081/jpt.2025.63562.2229 | ||
| نویسنده | ||
| محمد علی مبینی* | ||
| دانشیار، گروه فلسفه اخلاق، پژوهشکده فلسفه و کلام اسلامی، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، قم، ایران. | ||
| تاریخ دریافت: 10 اردیبهشت 1404، تاریخ بازنگری: 21 خرداد 1404، تاریخ پذیرش: 22 خرداد 1404 | ||
| چکیده | ||
| برای دستیابی به ویژگی‌های شاخص تمدن اسلامی، بررسی رویکرد ایمانی صحیح به دنیا امری لازم است. دربارۀ رابطۀ ایمان و دنیا، به‌طور عمده دو رویکرد ممتاز قابل طرح است: 1. رویکرد غیرارزشی و ابزاری صرف که بر اساس آن، دنیا هیچ ارزش و اصالتی در ذات خود ندارد و تنها ابزاری برای کسب سعادت اخروی است؛ دنیاگریزی در بطن این رویکرد نهفته است. 2. رویکرد ارزشی اصیل که بر اساس آن جلوه‌های مختلف دنیا بخشی اساسی از زیبایی‌های آفرینش هستند و فرد مؤمن وظیفه دارد ضمن هماهنگی کامل با جهان آخرت، استعدادها و ظرفیت‌های خدادادی خود را برای تحقق‌بخشیدن به زیبایی‌های دنیا به کار گیرد؛ این رویکرد، دنیاگریزی را نفی، و دنیاپردازی مؤمنانه را تأیید می‌کند. نظریۀ تناسب وجودی مبنای نظری این رویکرد ارزشی را فراهم می‌کند. روش این پژوهش توصیفی - تحلیلی است و با بهره‌گیری از نظریۀ تناسب وجودی و تحلیل متون دینی سامان یافته است، از نظریۀ تناسب وجودی برای تبیین این رویکرد و از آموزه‌های دینی برای تأیید آن استفاده می‌شود و این نتیجه به دست می‌آید که در تمدن اسلامی، نه دنیاگرایی آخرت‌گریز جایگاهی دارد و نه آخرت‌گرایی دنیاگریز. شاخصۀ مهم جامعۀ متمدن اسلامی پرداختن به دنیا با جهت‌گیری ایمانی و آخرتی است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| ایمان؛ تمدن؛ دنیاپردازی؛ دنیاگریزی؛ دنیاگرایی؛ نظریۀ تناسب وجودی | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| The Status of Faith-Oriented World-Building in Islamic Civilization: An Aesthetic Explanation of the Relationship between Faith and the World Based on the Theory of Existential Fitness | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Mohammad Ali Mobini | ||
| Assistant Professor, Department of Ethics, Institute for Islamic Philosophy and Theology, Islamic Sciences and Culture Academy, Qom, Iran. | ||
| چکیده [English] | ||
| To understand the defining characteristics of Islamic civilization, it is essential to examine the correct faith-based approach to the world. Regarding the relationship between faith and the world, two distinct perspectives can be proposed: 1- The Purely Instrumental and non-valuable approch: Based on this view, the world has no inherent value or authenticity. It is merely a tool for achieving eternal salvation. World-renunciation is embedded within this perspective. 2- The authentic value-based approach: According to this perspective, the various manifestations of the world are a fundamental part of the beauty of creation. The believer is tasked with fully harmonizing with the afterlife while utilizing their God-given talents and capacities to realize the beauty of the world. This approach rejects world-renunciation and affirms faith-oriented world-building. The theory of existential fitness provides the theoretical foundation for this value-based approach. This research employs a descriptive-analytical methodology, utilizing the theory of existential fitness and an analysis of religious texts. The theory of existential fitness is used to elucidate this perspective, and religious teachings are employed to support it. The study concludes that in Islamic civilization, there is no place for either a worldliness that shuns the afterlife or an otherworldly focus that renounces the world. The key characteristic of an Islamic civilized society is its engagement with the world with a faith-based and eschatological orientation. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Faith, Civilization, World-building, World-Renunciation, Worldliness, Theory of Existential Fitness | ||
| مراجع | ||
|
* قرآن کریم
** نهج‌البلاغه
ابن‌بابویه، محمد بن علی. (1413ق). من لایحضره الفقیه (مصحح: علی‌اکبر غفاری، ج3). قم: انتشارات اسلامی وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
ابن‌بابویه، محمد بن علی. (1395ق). کمال الدین و تمام النعمه (مصحح: علی‌اکبر غفاری، ج1). تهران: دار الکتب الاسلامیه.
ابن‌شعبه حرانی، حسن بن علی. (1382). تحف العقول (مترجم: صادق حسن‌زاده). قم: انتشارات آل علی(علیه السلام).
باقرزاده خیاوی، فاطمه؛ آقایاری زاهد، رضا؛ رمضانی، علی. (1401). تقابل عرفان زاهدانه و عاشقانه در تذکره‌الاولیای عطار نیشابوری. فصلنامۀ علمی - پژوهشی عرفان اسلامی، 19(71)، صص 375‑393.
بحرانی، سید هاشم بن سلیمان. (1374). البرهان فی تفسیر القرآن (ج3). قم: موسسۀ بعثه.
جعفری، محمدتقی. (1401). زیبایی و هنر از دیدگاه اسلام (تدوین و تنظیم عبدالله نصری، به سفارش مؤسسۀ تدوین و نشر آثار علامه جعفری، چاپ چهارم). قم: انتشارات ارمغان طوبی.
خامنه‌ای، سید علی. (1379 «الف»). بیانات در جمع اساتید، فضلا و طلاب حوزۀ علمیۀ قم در مدرسۀ فیضیه. بازیابی‌شده در 14 مهر، از
https://farsi.khamenei.ir/newspart-index?tid=2634&p=6#47380
خامنه‌ای، سید علی. (1379 «ب»). بیانات در دیدار اقشار مختلف مردم در سالروز عید سعید غدیر خم. بازیابی‌شده در 24 اسفند، از
https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=3056
عطار نیشابوری، شیخ فریدالدین. (1397). تذکره‌الاولیاء (مصحح: محمد استعلامی، چاپ بیست‌وهشتم). تهران: انتشارات زوّار.
عیاشی، محمد بن مسعود. (1380ق). تفسیر العیاشی (محقق و مصحح: سید هاشم رسولی محلاتی، 2 جلد). تهران: المطبعه العلمیه.
قطب‌الدین راوندی، سعید بن هبه‌الله. (1409ق). الخرائج و الجرائح (ج2). قم: مؤسسۀ امام مهدی#.
کلینی، محمد بن یعقوب. (1407ق). الکافی (مصحح: علی‌اکبر غفاری و محمد آخوندی، ج5 و 6). تهران: دار الکتب الاسلامیه.
مبینی، محمدعلی. (1403). دیدگاه علامه جعفری دربارۀ ارزش اخلاقی و امتدادسنجی آن در نظریۀ تناسب وجودی. فصلنامۀ علمی - پژوهشی اندیشۀ فلسفی، ۴(3)، صص ۲۸۱‑۲۹۹.
مبینی، محمدعلی. (1392). تناسب و سازگاری وجودی به‌منزلۀ ارزش بنیادین. فصلنامۀ علمی - پژوهشی نقد و نظر، 18(1)، صص 2‑33.
مبینی، محمدعلی. (1399). خدا، ارزش، عقلانیت: گامی به‌سوی نظریۀ تناسب وجودی در باب ارزش. قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
محرمی، رامین؛ میرزایی ماهر، پریسا. (1397). دنیاستایی و دنیاستیزی در الهی‌نامه و اسرارنامۀ عطار نیشابوری. نخستین همایش بین‌المللی زبان فارسی و اندیشۀ ایرانی - اسلامی دربارۀ فریدالدین عطار نیشابوری: زندگی، آثار و افکار.
مطهری، مرتضی. (1381). اسلام و نیازهای زمان (ج1، چاپ نوزدهم). تهران: مؤسسۀ انتشارات صدرا.
مکارم شیرازی، ناصر. (1374). تفسیر نمونه (ج3 و 15). تهران: دارالکتب الاسلامیه. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 210 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 126 |
||