آمار
| تعداد نشریات | 54 |
| تعداد شماره‌ها | 2,496 |
| تعداد مقالات | 35,540 |
| تعداد مشاهده مقاله | 14,563,801 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 6,549,323 |
بازخوانی رویکردهای مواجهه با معنویتها در ایران معاصر با تاکید بر رویکرد مقایسهای | ||
| دو فصلنامه معنویت پژوهی اسلامی | ||
| مقاله 2، دوره 3، شماره 2 - شماره پیاپی 6، خرداد 1403، صفحه 35-63 اصل مقاله (2.79 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22081/jsr.2025.71147.1134 | ||
| نویسنده | ||
| محمد حسن یعقوبیان* | ||
| استادیار، گروه فلسفه، دانشگاه شهید مطهری، تهران، ایران. | ||
| تاریخ دریافت: 29 بهمن 1403، تاریخ پذیرش: 18 اسفند 1403 | ||
| چکیده | ||
| مسئله این پژوهش، بازخوانی رویکردهای سه‌‌گانه مواجهه با معنویتها در ایران معاصر با روش توصیفی-تحلیلی است. مواجهه با معنویتها به ویژه معنویتهای نوظهور در کشور ما یا غالبا با رویکرد الهیاتی و دوگانه عرفان کاذب-حقیقی به شکل سلبی و با سیاست تمایز بوده است یا با رویکرد تغذیه و پیوند فرهنگی و گاه به شکل التقاطی، کوشیده تا سیاست تشابه را دنبال کند، اما رویکرد سوم، رویکرد تطبیق و مقایسه نظام‌‌مند میان معنویت اسلامی و دیگر معنویتهای شرقی و غربی است که هم‌‌گرایی تشابه و تمایز را مد نظر دارد. رویکرد مطالعات مقایسهای به معنویت، یک رویکرد توصیفی همراه با پردازش تبیینی به معنویتهای محقَّق است که با عبور از دوگانه کاذب-حقیقی در رویکرد کلامی و الهیاتی، به طبقه‌‌بندی و گونه‌‌شناسی‌‌های پیچیده‌‌تر می‌‌پردازد تا در پرتو مقایسه و سنجش معنویتهای کلاسیک، مدرن و پست مدرن، رشد نظری یا صیرورت عملی پژوهشگر عرفان یا عارف به دست آید. این رویکرد، نیازمند اتخاذ مبانی نظری و عملی مقایسه و روشمندی، در دست‌‌یابی به حقیقت متاخّرِ از تطبیق است تا دیگریِ معنوی را به دور از خودمرکزگرایی بطلمیوسی و بدون فروکاهش به معنویتِ خودی، بشناسد و همچنین، نیازمند برقراری نسبت درست با فرهنگ و خودآگاهی فرهنگی ما در ارتباط سنت معنوی خودی با دیگری‌‌های معنوی و تنوّع معنویتی معاصر است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| معنویت؛ معنویتهای نوظهور؛ عرفان؛ رویکرد تمایز؛ رویکرد تشابه؛ رویکرد مقایسهای؛ ایران معاصر | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| A Re-Examination of the Approaches to Spirituality in Contemporary Iran with Emphasis on a Comparative Approach | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Muhammad Hasan Yaghoubian | ||
| Assistant Professor, Department of Philosophy, Shahid Motahari University, Tehran, Iran. | ||
| چکیده [English] | ||
| The issue of this research is the re-examination of the three main approaches to engaging with spirituality in contemporary Iran through a descriptive-analytical method. The approach to spirituality, particularly the emerging forms of spirituality in Iran, has often been addressed in one of two ways: either with a theological approach, characterized by the binary of false versus true mysticism, focusing on distinction and rejection, or through a cultural feeding and fusion approach, sometimes in an eclectic manner, aiming for a policy of similarity. However, the third approach is the systematic comparative approach between Islamic spirituality and other Eastern and Western spiritualities, which takes into account both convergence and divergence. The comparative study approach to spirituality is a descriptive method with an explanatory processing of realized spiritualities, transcending the false-true dichotomy in theological approaches. It engages in more complex classification and typologies to achieve theoretical growth or the practical development of the mystic researcher through comparing and evaluating classical, modern, and post-modern spiritualities. This approach requires adopting theoretical and practical foundations for comparison and methodology to reach the later truth derived from the application of this comparison, recognizing the spiritual "Other" free from the Ptolemaic self-centeredness and without reducing it to one's own spirituality. Additionally, it necessitates establishing a correct relationship with our own cultural self-awareness in connection with our own spiritual tradition and the spiritual diversity of the contemporary world. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Spirituality, Comparison and Adaptation, Mysticism, Comparative Studies of Spirituality, Convergence and Divergence Approach, Contemporary Iran | ||
| مراجع | ||
|
ایلیا، م. (۱۳۸۷). آمین، ایلیا؛ خدا با من است. بی‌جا: مؤسسه علم موفقیت.
اوتو، رودولف. (1397). عرفان شرق و غرب (مترجم و محقق: انشاءالله رحمتی).تهران: سوفیا.
پازوکی، شهرام. (۱۳۸۵). پارادوکس تصوف نزد اساتید و شاگردان ملاصدرا. دوفصلنامه فلسفه، ۳۴(۲)، صص ۹۳-۱۰۸.
پترسون، مایکل تاد؛ هاسکر، ویلیام؛ رایشنباخ، بروس؛ بازینجر، دیوید. (۱۳۷۶). عقل و اعتقاد دینی. تهران: انتشارات قیام.
پراودفوت، وین. (۱۳۷۷). تجربه دینی (مترجم: عباس یزدانی). قم: مؤسسه فرهنگی طه.
توحیدنیا، فرشاد. (۱۳۸۹). آسیب‌شناسی عرفانهای نوظهور در ایران. بروجن: انتشارات افضل.
حمیدیه، بهزاد. (۱۳۹۵). کاوشی معناشناختی در معنویت، دوفصلنامه مطالعات عرفانی، 12(۲۴)، صص ۵-۲۴.
خسروپناه، عبدالحسین. (۱۳۹۰). جریان‌شناسی ضدفرهنگ‌ها. قم: نشر تعلیم و تربیت اسلامی.
خسروپناه، عبدالحسین. (۱۳۹۹). مطالعات تطبیقی در معنویت؛ ملاحظات روش‌شناختی. دوفصلنامه ادیان و عرفان، ۵۳(۲)، صص ۲۷۳-۲۹۳.
رودگر، محمد جواد. (۱۳۸۱). عرفان در مکاتب مختلف، فصلنامه مطالعات راهبری زنان، (۱۶).
سروش، عبدالکریم. (۱۳۸۷). صراط‌های مستقیم. تهران: نشر خیام.
سروش، عبدالکریم. کدیور، محسن؛ ملکیان، مصطفی و مجتهد شبستری، محمد (۱۳۸۱). سنت و سکولاریزم. تهران: انتشارات صراط.
سگال، رابرت. (۱۳۹۸). راهنمای دین‌پژوهی (مترجم: محسن زندی و محمد حقانی فضل). قم: انتشارات دانشگاه ادیان و مذاهب.
شارپ، اریک جی. (۱۳۹۴). تاریخچه دین‌شناسی تطبیقی. قم: انتشارات دانشگاه ادیان و مذاهب.
شایگان، داریوش. (۱۳۹۷). آئین هندو و عرفان اسلامی (مترجم: جمشید ارجمند). تهران: نشر فروزان روز.
شاکرنژاد، احمد. (۱۴۰۱). اصول و ضوابطی برای گونه‌شناسی عارفان. فصلنامه اطلاعات حکمت و معرفت، 17(۱۶۲)، صص ۴۱-۴۴.
شریفی‌دوست، حمزه. (۱۳۹۲). کاوشی در معنویتهای نوظهور. قم: دفتر نشر معارف.
شوان، فریتیزوف. (۱۳۹۷). وحدت متعالی ادیان. تهران: نقد فرهنگ.
شهبازی، عبدالله. (۱۳۹۳). مریمیه از فریتیوف شوان تا سید حسین نصر. تهران: انتشارات تیسا.
شیرازی، محمد معصوم. (1339). طرائق الحقایق (مصحح: محمدجعفر محجوب). تهران: سنایی
صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم. (۱۳۷۱). عرفان و عارف‌نمایان (مترجم: محسن بیدارفر). تهران: انتشارات الزهرا.
طاهری، محمدعلی. (۱۳۸۸). انسان از منظری دیگر. تهران: نشر بیژن.
طباطبایی، محمدحسین. (۱۴۱۷ق). نهایة الحکمه. قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
عسگری، حسن؛ مصلح، علی‌اصغر؛ داوری، رضا. (۱۳۹۷). بررسی و نقد فلسفه میان‌فرهنگی به‌مثابه رویکرد بینادینی در نگاه ادهر مال، فصلنامه اندیشه نوین دینی، 14(۵۴).
غفاری، حسین. (۱۳۸۵). تصوف یا عرفان: نقدی بر مقاله پارادوکس تصوف نزد اساتید و شاگردان ملاصدرا. دوفصلنامه فلسفه، 4(12).
فعالی، محمدتقی. (۱۳۸۷). آفتاب و سایه‌ها. تهران: نجم‌الهدی.
فنائی اشکوری، محمد. (۱۳۹۴). شاخصه‌های عرفان ناب شیعی، قم: مجمع عالی حکمت اسلامی.
قراملکی، احد. (1395). روش شناسی مطالعات دینی، مشهد: دانشگاه علوم اسلامی رضوی.
کربن، هانری. (۱۳۶۹). فلسفه ایرانی و فلسفه تطبیقی (مترجم: جواد طباطبایی). تهران: انتشارات توس.
کربن، هانری. (۱۳۸۳). از هایدگر تا سهروردی (مترجم: حامد فولادوند). تهران: انتشارات فرهنگ و ارشاد اسلامی.
کتز، استیون. (۱۳۸۳). معشوقه‌های ایمان ما (مترجم: دانیال شاه‌زمانیان)، مجله خردنامه، (10).
کیوپیت، دان. (۱۳۸۷). عرفان پس از مدرنیته (مترجم: الله‌کرم کرمی‌پور). قم: مرکز مطالعات ادیان و مذاهب.
مارینوف، لو. (۱۳۹۹). پرسش‌های بزرگ؛ درمانی برای خردمندان. تهران: نشر شب‌خیز.
مصلح، علی‌اصغر. (۱۳۹۳). تجربه واحد. تهران: انتشارات علمی.
مطهری، مرتضی. (۱۳۵۷). خدمات متقابل اسلام و ایران. قم: انتشارات صدرا.
مظاهری سیف، حمیدرضا. (۱۳۸۷). جریان‌شناسی انتقادی عرفانهای نوظهور. قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
مظاهری سیف، حمیدرضا. (۱۳۹۳). تجربه‌های عرفانی در ادیان. قم: بوستان کتاب.
ملکیان، مصطفی. (۱۳۸۸). درس‌گفتارهایی در مطالعات مقایسهای عرفان. قم: انتشارات ادیان و مذاهب.
ناجی، حامد. (۱۴۰۱). از سنجش نظری تا صیرورت عملی (تناسب آکسیوماتیک)، فصلنامه اطلاعات حکمت و معرفت، 17(۱۶۲)، صص ۲۲-۲۶.
نصر، سید حسین. (۱۳۸۵). دین و نظم طبیعت (مترجم: انشاءالله رحمتی). تهران: نشر نی.
نصر، سید حسین. (۱۳۹۲). جلوه‌های معنویت در جهان اسلام؛ طریقه‌های عرفانی (مترجم: فاطمه شاه‌حسینی). قم: انتشارات دانشگاه ادیان و مذاهب.
یثربی، سید یحیی. (۱۳۸۹). پژوهشی در نسبت دین و عرفان. تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
یزدان‌پناه، سید یدالله. (۱۳۹۱). مبانی و اصول عرفان نظری (نگارنده: سید عطاء انزلی). قم: انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
یعقوبیان، محمدحسن. (۱۳۹۵). ریشه‌یابی معرفتی و بازخوانی انتقادی عرفان حلقه، ماهنامه معرفت، ۲۵(۲۲۹) صص ۶۹-۷۹.
یعقوبیان، محمدحسن. (۱۳۹۶). رنسانس قدسی. قم: نشر وثوق.
یعقوبیان، محمدحسن. (۱۴۰۱). تبارشناسی و گونه‌شناسی عرفان تطبیقی در ایران، فصلنامه اطلاعات حکمت و معرفت، 17(۱۶۲)، صص ۳۴-۴۰.
Wolz-Gottwald, Eckard. (1997). The Interculturality of Mysticisim. pp. 227-217. Mall, R.R. (2000). Intercultural Philosophy. United States: Roman & Littlefield Publishers. Freiberger, Oliver. (2018). Elements of a Comparative Methodology in the study of religion, Religions, PP. 1-14. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 44 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 36 |
||