آمار
| تعداد نشریات | 54 |
| تعداد شماره‌ها | 2,474 |
| تعداد مقالات | 35,294 |
| تعداد مشاهده مقاله | 14,187,129 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 6,362,646 |
مردم‌سالاری دینی؛ پیوندی میان ارزش‌های الهی و اراده‌ی مردمی | ||
| فقه و سیاست | ||
| دوره 3، شماره 2 - شماره پیاپی 6، تیر 1401، صفحه 159-192 اصل مقاله (927.58 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22081/ijp.2025.71482.1063 | ||
| نویسنده | ||
| مهدی لطفی* | ||
| استادیار گروه علوم سیاسی و روابط بین‌الملل، دانشگاه بین المللی علامه عسکری، قم. ایران | ||
| تاریخ دریافت: 13 فروردین 1404، تاریخ پذیرش: 21 خرداد 1404 | ||
| چکیده | ||
| مردم‌سالاری دینی، الگویی نوین در حکمرانی است که تلاش می‌کند پیوندی میان اصول الهی و اراده‌ی مردمی ایجاد کند. این الگو ضمن حفظ ارزش‌های دینی، حق انتخاب و مشارکت مردم را به رسمیت می‌شناسد. برخلاف دموکراسی‌های سکولار که مشروعیت خود را تنها از رأی اکثریت می‌گیرند، مردم‌سالاری دینی، مشارکت مردمی را در چارچوب ارزش‌های دینی تعریف می‌کند. چالش اصلی این الگو، ایجاد تعادل میان اقتضائات دینی و اراده‌ی مردم در فرایند حکمرانی است. جایگاه مردم در مردم‌سالاری دینی چیست و چگونه می‌توان میان اصول الهی و اراده‌ی مردمی تعادل برقرار کرد؟ مردم در نظام مردم‌سالاری دینی یکی از ارکان اصلی قدرت سیاسی هستند و مشارکت آنها در تصمیم‌گیری‌های حکومتی تأثیر بسزایی دارد؛ در عین حال، اصول دینی چارچوب کلی حاکمیت را تعیین و هدایت می‌کند. این پژوهش به بررسی فرصت‌ها و چالش‌های مردم‌سالاری دینی و نقش آن در توسعه‌ی مشارکت مردمی و حفظ ارزش‌های دینی پرداخته و چگونگی تحقق آن را در جمهوری اسلامی ایران بررسی می‌کند. پژوهش حاضر از روش توصیفی-تحلیلی بهره برده و با استفاده از نظریه مردم‌سالاری دینی، اسناد فقهی، تاریخی و سیاسی را بررسی کرده است. یافته‌ها نشان می‌دهد که مردم در مردم‌سالاری دینی از جایگاهی والا برخوردارند و مشارکت آنها موجب مشروعیت، استحکام و حفظ ارزش‌های دینی نظام می‌شود. تحقق موفق این الگو مستلزم توازن میان شریعت و اراده‌ی مردمی است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| مردم‌سالاری دینی؛ دموکراسی؛ مشروعیت؛ نظارت و مشارکت؛ مردم؛ حکومت اسلامی | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Religious Democracy: A Link Between Divine Values and Popular Will | ||
| نویسندگان [English] | ||
| مهدی لطفی | ||
| Assistant Professor, Department of Political Science and International Relations, Allameh Askari International University, Qom, Iran | ||
| چکیده [English] | ||
| Religious democracy is a modern model of governance that seeks to establish a link between divine principles and the popular will. This model, while upholding religious values, recognizes the people's right to choose and participate. Unlike secular democracies, which derive legitimacy solely from the majority vote, religious democracy defines public participation within the framework of religious values. The central challenge of this model is to strike a balance between religious requirements and the people’s will in the governance process. What is the role of the people in religious democracy, and how can a balance be maintained between divine principles and public will? In this system, the people are one of the main pillars of political power, and their participation plays a significant role in decision-making; at the same time, religious principles determine and guide the overall framework of governance. This study examines the opportunities and challenges of religious democracy, its role in enhancing public participation and preserving religious values, and explores how it can be realized in the Islamic Republic of Iran. Using a descriptive-analytical method, the research analyzes the theory of religious democracy along with jurisprudential, historical, and political sources. The findings show that people hold a high position in religious democracy, and their participation contributes to the legitimacy, stability, and preservation of the system’s religious values. The successful realization of this model requires a balance between Sharia and the popular will. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Religious democracy, democracy, legitimacy, supervision and participation, people, Islamic governance | ||
| مراجع | ||
|
ابوالحسنی، الهه. (۱۳۹۱). حکمرانی مردم‌سالارانه، فصلنامه سیاست، دوره ۴۲، شماره ۱، صص ۱۹-۱. اخترشهر، علی. (1386). اسلام و توسعه. تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
امیدی نقلبری، مهدی. (۱۳۹۶). بررسی مناسبات حکمت سیاسی اسلامی مشاء با «دموکراسی غربی» و «مردم‌سالاری دینی»، معرفت سیاسی، 9(17)، صص ۵۶-۳۹.
امیدی، مهدی؛ محسنی، حمید. (1402). مشروعیت بخشی تبعی مردم در حکومت اسلامی و پیامدهای تمدنی آن از منظر مقام معظم رهبری، مطالعات سیاسی تمدن نوین اسلامی، 3(5)، صص32-8.
بخشایش اردستانی، احمد؛ دشتی، فرزانه. (۱۳۹۲). مردم‌سالاری دینی در سیره سیاسی و حکومت امام علی×، فصلنامه مطالعات راهبردی بسیج، 16(58).
حسینی بهشتی، سیدمحمد. (1390). مبانی نظری قانون اساسی (بنیاد نشر آثار اندیشه‌هاى شهید آیت الله دکتر بهشتی). تهران: ناشر بقعه.
حسینی بهشتی، سیدمحمد. (1390). ولایت، رهبری، روحانیت (بنیاد نشر آثار اندیشه‌هاى شهید آیت الله دکتر بهشتی). تهران: نشر بقعه.
خامنه‌ای، سیدعلی. (14/03/1400). به مناسبت سی‌ودومین سالگرد رحلت امام خمینی&. پایگاه اطلاع‌رسانی مقام معظم رهبری: https://farsi.khamenei.ir.
خامنه‌ای، سیدعلی. (14/03/1378). خطبه نماز جمعه. پایگاه اطلاع‌رسانی مقام معظم رهبری: https://farsi.khamenei.ir.
خامنه‌ای، سیدعلی. (27/07/1389). در اجتماع بزرگ مردم قم. پایگاه اطلاع‌رسانی مقام معظم رهبری: https://farsi.khamenei.ir.
خامنه‌ای، سیدعلی. (29/02/1360). در اولین کنگره بین‌المللی نهجالبلاغه. پایگاه اطلاع‌رسانی مقام معظم رهبری: https://farsi.khamenei.ir.
خامنه‌ای، سیدعلی. (14/03/1361). در خطبه‌های نماز جمعه تهران. پایگاه اطلاع‌رسانی مقام معظم رهبری: https://farsi.khamenei.ir.
خامنه‌ای، سیدعلی. (14/06/1392). در دیدار رئیس و اعضای مجلس خبرگان رهبری. پایگاه اطلاع‌رسانی مقام معظم رهبری: https://farsi.khamenei.ir.
خامنه‌ای، سیدعلی. (19/10/1402). در دیدار مردم قم. پایگاه اطلاع‌رسانی مقام معظم رهبری: https://farsi.khamenei.ir.
خامنه‌ای، سیدعلی. (7/03/1382). در دیدار نمایندگان مجلس. پایگاه اطلاع‌رسانی مقام معظم رهبری: https://farsi.khamenei.ir.
خامنه‌ای، سیدعلی. (14/03/1393). در مراسم بیست و پنجمین سالگرد رحلت امام خمینی&. پایگاه اطلاع‌رسانی مقام معظم رهبری: https://farsi.khamenei.ir.
خامنه‌ای، سیدعلی. (14/03/1390). در مراسم بیست و دومین سالگرد رحلت امام‌خمینی&. پایگاه اطلاع‌رسانی مقام معظم رهبری: https://farsi.khamenei.ir.
خامنه‌ای، سیدعلی. (26/09/1382). دیدار استادان و دانشجویان قزوین. پایگاه اطلاع‌رسانی مقام معظم رهبری: https://farsi.khamenei.ir.
خامنه‌ای، سیدعلی. (23/12/1380). دیدار با اعضای مجلس خبرگان. پایگاه اطلاع‌رسانی مقام معظم رهبری: https://farsi.khamenei.ir.
خرمشاد، محمدباقر؛ امینی، پرویز. (۱۳۹۷). مسئله مشروعیت در نظریه‌ی مردم‌سالاری دینی آیت‌الله خامنه‌ای، فصلنامه دولت پژوهی، 4(1)، صص ۱۲۵-۱۰۷.
داریوند، محمدصادق. (1401). جایگاه و نقش مردم در استقرار و استمرار نظام امت و امامت در پرتو آراء شهید بهشتی، تمدن حقوقی، 5(12)، صص487-467.
دشتی، محمد. (۱۳۸۹). نهجالبلاغه. قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
رضایی، حسن؛ توحیدفام، محمد. (۱۳۹۷). نسبت سنجی الگوی حکمرانی خوب و مردم‌سالاری دینی (با تأکید بر شاخص‌های حاکمیت قانون مشارکت و پاسخ‌گویی)، فصلنامه‌ی راهبرد، 27(89)، صص ۳۵-۶۵.
رنجبر، مقصود. (1382). حقوق و آزادی‌های فردی از دیدگاه امام خمینی&. تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
روزنامه اطلاعات. (10/06/1379).
روزنامه جمهوری اسلامی (13/10/1397).
ستوده، امیر رضا. (1380). پا به پای آفتاب: گفته‌ها و ناگفته‌ها از زندگی امام خمینی& (ج۵). تهران: انتشارات پنجره.
سعیدی، مهدی. (۱۳۹۱). مردم‌سالاری دینی از منظر حضرت آیت‌الله خامنه‌ای. تهران: انتشارات مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
سلطانی، عباسعلی؛ بلالی محمدهادی. (۱۴۰۰). تقویت ارکان نظام مردم‌سالاری دینی با تکیه بر نظریه خطابات قانونی امام‌خمینی&، پژوهشنامه متین، 23(91)، صص ۱۰۹-۸۳.
امام خمینی. صحیفه حضرت امام& (ج1، 3، 4، 5، 9، 10). قم: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی&.
عیوضی، محمدرحیم. (۱۳۸۹). مقایسه مردم‌سالاری دینی و لیبرال دموکراسی، فصلنامه راهبردی شماره ۲۱.
قربی، سیدمحمدجواد. (1390). بررسی ارتباط مشارکت سیاسی و امنیت ملی در اندیشه سیاسی امام خمینی&، همایش ملی مشارکت سیاسی و امنیت ملی در جمهوری اسلامی ایران، اسفندماه، دانشگاه اصفهان.
کاویانی، مسعود؛ شیرخانی، علی؛ رنجبر، مقصود. (۱۴۰۱). چالش اندیشه سیاسی سیدقطب، خود فراروی گسترش مردم‌سالاری دینی در جهان اسلام، فصلنامه مطالعات بیداری اسلامی، شماره چهارم، 11(26)، صص ۵۷-۳۱.
محرمخانی، فریبرز؛ محمدنژاد، محمدرضا. (۱۳۹۴). امام‌خمینی و مردم‌سالاری دینی، اندیشه سیاسی در اسلام، شماره ۴، صص ۱۲۱-۱۴۴.
مرادی، عباس؛ ابطحی سیدمصطفی. (۱۳۹۵).جایگاه هویت ملی در گفتمان مردم‌سالاری دینی، فصلنامه علمی پژوهشی مطالعات انقلاب اسلامی، 13(45)، صص ۲۰۰-۱۷۰.
معمار، رحمت‌الله. (۱۳۸۷). بررسی تطبیقی نظریه‌های لیبرال دموکراسی و مردم‌سالاری دینی از منظر امام‌خمینی&، متین، 10(38)، صص ۱۲۱- ۹۷.
مقدری، مهدی. (۱۳۹۵). درآمدی بر حکمرانی خوب توسعه، دموکراسی، جهانی شدن (چاپ اول) تهران: انتشارات جنگل.
نائینی، محمدحسین. (۱۳۸۸). تنبیه الأمة و تنزیه الملة (مصحح: سیدجواد ورعی). تهران: بوستان کتاب قم.
نجفی، موسی؛ یوسفی، بتول. (1397). نسبت نظام و مردم‌سالاری دینی با تمدن غرب (تمدن موجود) و تمدن مهدوی (تمدن موعود). جستارهای سیاسی معاصر، سال نهم، شماره اول، صص1-19.
نقیبی، سیدابوالقاسم. (۱۳۹۷). مردم‌سالاری دینی و تمدن نوین اسلامی، مطالعات بنیادین تمدن نوین اسلامی، 1(2)، صص ۱۱۴-۱۳۲.
هاشمی، خدیجه؛ دشتی، فاطمه. (1403). نگاهی به پیشینه و ظرفیت مردم‌سالاری دینی و نقش آن در تحقق تمدن نوین اسلامی و ایران ۱۴۱۴، پژوهشنامه تاریخ سیاست و رسانه، شماره ۱، 7(25)، صص 69-90. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 11 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 6 |
||