آمار
| تعداد نشریات | 54 |
| تعداد شماره‌ها | 2,520 |
| تعداد مقالات | 35,760 |
| تعداد مشاهده مقاله | 15,120,069 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 6,840,959 |
معیار علم دینی در اندیشۀ امام خمینی | ||
| فصلنامه علمی پژوهشی آیین حکمت | ||
| دوره 17، شماره 1، فروردین 1404، صفحه 92-71 اصل مقاله (1.94 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22081/pwq.2025.71070.1224 | ||
| نویسندگان | ||
| حسن پناهی آزاد1؛ اباذر نبویان2؛ سحر فرهادی* 3 | ||
| 1دانشگاه معارف اسلامی، قم، ایران. | ||
| 2دانشگاه معارف اسلامی، قم، ایران | ||
| 3دانشکده معارف و اندیشه اسلامی، دانشگاه تهران، تهران، ایران | ||
| تاریخ دریافت: 21 فروردین 1404، تاریخ بازنگری: 03 تیر 1404، تاریخ پذیرش: 17 تیر 1404 | ||
| چکیده | ||
| مشخص شدن هویت علم‌دینی و تمایزات آن، تاحد زیادی در گرو تبیین معیارهای علم‌دینی است. برخی نظریه‌پردازان این حوزه به اجمال یا تفصیل در این مقوله ورود کرده و عمدتا به سه معیار موضوع، غایت و روش قائل شده‌اند. مسئله این پژوهش کشف معیارهای علم‌دینی از نظر امام خمینی با هدف ارائه تعاریفی از علم‌دینی متناظر با این معیارهاست. پژوهش حاضر با استفاده از روش تحلیل و تطبیق و با استفاده از داده‌های کتابخانه‌ای به بررسی و تحلیل آثار امام خمینی در این موضوع پرداخته است. علم‌دینی در کلام امام خمینی شامل یک معیار کلی برای علوم حقیقی یعنی الهی بودن موضوع علم و سه دسته معیارهای هستی‌شناسانه، معرفت‌شناسانه و انسان‌شناسانه است که مهم‌ترین آنها عبارتند از: «ظلیت علوم امکانی نسبت به علم الهی، منبعیت عالم غیب نسبت به عالم شهود» به عنوان معیار هستی‌شناختی، «انطباق با فطرت الهی انسان، آیه‌ای و نافع بودن» به عنوان معیار معرفت‌شناختی، «طهارت نفس عالم، دوری از انواع طاغوت، تدین و تعهد» به عنوان معیار انسان‌شناختی. هریک از معیارهای مذکور به‌نوعی تسهیل‌گر معرفی علم‌دینی مدنظر ایشان بوده و ارائه سه سنخ تعریف هستی‌شناسانه، معرفت‌شناسانه و انسان‌شناسانه از علم‌دینی از ثمرات این پژوهش است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| امام خمینی؛ علم دینی؛ معیار؛ هستی‌شناختی؛ معرفت‌شناختی؛ انسان‌شناختی | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| The Criterion of Islamic Science in the Thought of Imam Khomeini Hasan Panahi Azad1, Abazar Nabavian2 , Sahar Farhadi3 1 Islamic Education University, Qom, Iran. panahi@maaref.ac.ir 2 University of Islamic Studies, Qom, Iran. a.nabavian134@chmail.ir 3 Faculty of Islamic Education and Thought, University of Tehran, Tehran, Iran (Corresponding author). sahar.farhadi@ut.ac.ir Abstract Clarifying the identity of Islamic science and its distinctions | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Hasan Panahi1؛ Abazar Nabavian2؛ Sahar Farhadi3 | ||
| 1Islamic Education University, Qom, Iran | ||
| 2University of Islamic Studies, Qom, Iran. | ||
| 3Faculty of Islamic Education and Thought, University of Tehran, Tehran, Iran | ||
| چکیده [English] | ||
| Clarifying the identity of Islamic science and its distinctions largely depends on explaining its criteria. Certain theorists in this field, either briefly or in detail, have addressed this subject and have generally proposed three criteria: subject matter, purpose, and method. The problem addressed in this study is to discover the criteria of Islamic science from the perspective of Imam Khomeini (may God have mercy on him) with the aim of presenting definitions of Islamic science corresponding to these criteria. Using an analytical-comparative method and drawing upon library data, this research examines and analyzes Imam Khomeini’s works on this topic. In Imam Khomeini’s discourse, Islamic science encompasses a general criterion for the genuine sciences, namely the divinity of the subject matter of science, along with three categories of ontological, epistemological, and anthropological criteria. The most important among these are: “the dependency of possible sciences upon divine knowledge” and “the origination of the world of the unseen in relation to the world of the visible” as ontological criteria; “conformity with the divine human nature (fiṭrah), being a sign (āyah)-based, and being beneficial” as epistemological criteria; and “the scholar’s purity of soul, avoidance of all forms of ṭāghūt, religiosity, and commitment” as anthropological criteria. Each of these criteria in some way facilitates the identification of Islamic science as envisioned by Imam Khomeini, and the presentation of three types of definitions—ontological, epistemological, and anthropological—of Islamic science constitutes one of the main contributions of this article. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Imam Khomeini, religious science (ʿilm-i dīnī), criterion, ontological, epistemological, anthropological | ||
| مراجع | ||
|
قرآن کریم.
جوادی آملی، عبدالله (1386 ب). نزاهت قرآن از تحریف. قم: مرکز نشر اسراء، چاپ سوم.
جوادی آملی، عبدالله (1393). تحریر تمهید القواعد. تحقیق و تنظیم حمید پارسانیا. قم: مرکز نشر اسراء، ج1.
جوادی آملی، عبدالله (1397). تحریر الأصول. قم: مرکز نشر اسراء.
جوادی‌آملی، عبدالله (1376). رحیق مختوم. تحقیق و تنظیم حمید پارسانیا. قم: مرکز نشر اسراء، ج1.
جوادی‌آملی، عبدالله (1386 الف). سرچشمه اندیشه. تنظیم و تحقیق عباس رحیمیان. قم: مرکز نشر اسراء.
خراسانی، محمدکاظم (1409ق). کفایة الأصول. قم: مؤسسه آل‌البیت(ع) لإحیاء التراث، ج1.
خمینی، سید روح‌الله (1376). جواهر الأصول. مقرر محمدحسن مرتضوی لنگرودی. تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ج1.
خمینی، سید روح‌الله (1378 الف). آداب الصلاه. تهران: مؤسسه تنظیم و نشرآثار امام خمینی، چاپ هفتم.
خمینی، سید روح‌الله (1378 ب). کشف الأسرار. تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
خمینی، سید روح‌الله (1380). شرح چهل حدیث. قم: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، چاپ بیست و چهارم.
خمینی، سید روح‌الله (1381). تقریرات فلسفه. مقرر عبدالغنی موسوی اردبیلی. تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، ج1-3.
خمینی، سید روح‌الله (1382). شرح حدیث جنود عقل و جهل. قم: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، چاپ هفتم. خمینی، سید روح‌الله (1389). صحیفه امام. تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، چاپ پنجم، ج 1-21.
خمینی، سید روح‌الله (1391). شرح دعای سحر. تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، چاپ سوم.
خمینی، سید روح‌الله (1392). تفسیر سوره حمد. تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، چاپ سیزدهم.
خمینی، سید روح‌الله (1415ق). مناهج الوصول إلی علم الأصول. مقرر محمد فاضل موحدی لنکرانی. قم: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ج1.
خمینی، سید روح‌الله (1418ق). تنقیح الأصول. مقرر حسین تقوی اشتهاردی. تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ج1.
خمینی، سید روح‌الله (1420ق). الرسائل العشره. قم: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
خمینی، سید روح‌الله (1423ق). تهذیب الأصول. مقرر جعفر سبحانی تبریزی. تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
خمینی، سید روح‌الله (1434ق)، ولایت فقیه. تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، چاپ بیست و نهم.
رشاد، علی‌اکبر (1387). معیار علم دینی. ذهن، شماره 33.
طباطبایی، سید محمدحسین (1434ق). نهایه الحکمه. قم: مرکز مدیریت حوزه‌های علمیه.
غلامی، رضا (1395). معنا، مبنا و پیشینۀ طبقه‌بندی علوم در تمدن اسلامی و ایده‌ای برای دستیابی به طبقه‌بندی جدید علوم سیاسی. تحقیقات بنیادین علوم انسانی، شماره 2.
فضلی، علی (1395). معیار سنجش گزاره‌های شهودی وجودی. تهران: سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
فیروزجائی، علی‌تبار (1396). علم دینی؛ ماهیت و روش‌شناسی. تهران: سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
کلینی، محمدبن یعقوب (1372). اصول کافی. ترجمه محمدباقر کمره‌ای. انتشارات اسوه، چاپ دوم، ج1.
لنکرانی، محمد (1381). اصول فقه شیعه. قم: مرکز فقهی ائمه اطهار(ع).
مصباح یزدی، محمدتقی (1392 ب). آموزش فلسفه. تهران: سازمان تبلیغات اسلامی، چاپ چهاردهم، ج1.
مصباح یزدی، محمدتقی (1393). تعلیقه علی نهایه الحکمه. قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
مصباح‌یزدی، محمدتقی (1392 الف). رابطه علم و دین. تحقیق و نگارش علی مصباح. قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 143 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 33 |
||