آمار
| تعداد نشریات | 54 |
| تعداد شمارهها | 2,567 |
| تعداد مقالات | 36,408 |
| تعداد مشاهده مقاله | 16,723,459 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 7,600,909 |
تأثیر حالات رزمندگان اسلام در حکم فقهی فرار از جهاد | ||
| فقه | ||
| دوره 32، شماره 122، مرداد 1404، صفحه 62-86 اصل مقاله (476.54 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22081/jf.2025.69922.2844 | ||
| نویسندگان | ||
| محمدرضا مشکینی* 1؛ رضا اسفندیاری (اسلامی)2؛ احمد رهدار3 | ||
| 1گروه فقه مضاف دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام قم | ||
| 2دانشیار، پژوهشکده فقه و حقوق، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، قم، ایران. | ||
| 3مدیر گروه فقه مضاف دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام | ||
| تاریخ دریافت: 14 مهر 1403، تاریخ بازنگری: 07 فروردین 1404، تاریخ پذیرش: 09 تیر 1404 | ||
| چکیده | ||
| جواز و عدم جواز ترک میدان جنگ توسط رزمندگان اسلام از گذشتههای دور مورد بحث بوده و فقهای امامیه فتوای همسویی ندارند؛ ازاینرو، براساس دیدگاه مشهور فقها فرار رزمندگان اسلام از معرکه نبرد در صورتی که سپاه دشمن کمتر از دوبرابر سپاه اسلام باشد، حرام بوده و در بیش از این مقدار جایز است. عمومیّت این حکم توسط برخی فقها مورد نقد قرار گرفته است. در این تحقیق به این پرسش پاسخ داده میشود که فرار از میدان جنگ در چه حالتی جایز و در کدام حالت جایز نیست؟ یافتههای تحقیق که با روش توصیفی-تحلیلی انجام گرفته، نشان داد که خاستگاه فتاوای مخالف مشهور، عارض شدن حالاتی نظیر اطمینان یا ظن به پیروزی یا شکست بر رزمندگان اسلام است. بهطور مثال علامه حلی به استناد آیه تهلکه و قاعده عسروحرج، فرار را در فرض ظن رزمندگان اسلام به غلبهی دشمن بر ایشان جایز دانسته است. اگرچه سپاه دشمن تا دوبرابر سپاه اسلام باشد. یا محقق خوئی با فرض اطمینان رزمندگان به غلبه بر دشمن، فرار را حرام دانستند. اگرچه سپاه دشمن بیش از دوبرابر سپاه اسلام باشد. | ||
| کلیدواژهها | ||
| فرار از جنگ؛ آیه تهلکه؛ حالات رزمندگان؛ معرکه جهاد؛ غلبه دشمن | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| The Impact of the Psychological States of Muslim Combatants on the Jurisprudential Ruling Regarding Fleeing from Jihad | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Mohammadreza Meshkini1؛ Reza Isfandiyari (Islami)2؛ Ahmad Rahdar3 | ||
| 1Additional Department of Jurisprudence of Bagheral Uloom University, peace be upon him, Qom | ||
| 2Associate Professor, Research Center for Jurisprudence and Law, Islamic Sciences and Culture Academy, Qom, Iran.y | ||
| 3The director of the additional jurisprudence department of Bagheral Uloom University | ||
| چکیده [English] | ||
| The permissibility of Muslim combatants abandoning the battlefield has long been debated, and the jurists of the Imamiyya school do not hold a unified opinion. According to the prevailing view among jurists, fleeing from battle is prohibited when the enemy force is less than twice the size of the Muslim army, but it becomes permissible if the enemy force exceeds this ratio. However, the universality of this ruling has been criticized by some scholars. This study addresses the question: Under what circumstances is fleeing from the battlefield permissible or impermissible? Using a descriptive-analytical approach, the findings indicate that opposing views to the mainstream opinion are often rooted in specific psychological conditions of the combatants—such as having confidence or suspicion regarding victory or defeat. For example, Allama Hilli, based on the verse of tahlukah (self-destruction) and the principle of hardship (‘usr wa ḥaraj), considers fleeing permissible when Muslim soldiers suspect they will be defeated—even if the enemy is only twice as large. Conversely, jurists like Muḥaqqiq Khoei consider fleeing prohibited if there is certainty of victory, even if the enemy force greatly outnumbers the Muslims. | ||
| کلیدواژهها [English] | ||
| Fleeing from battle, verse of tahlukah, combatant conditions, battlefield of jihad, enemy dominance | ||
| مراجع | ||
|
* قرآن کریم
** نهج البلاغة
ابن برّاج، عبدالعزیز طرابلسی. (1406ق). المهذب (ج1). قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
ابن فهد حلى، جمال الدین احمد بن محمد اسدى. (1407ق). المهذب البارع فی شرح المختصر النافع (ج2). قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
انصارى، مرتضى بن محمدامین. (1416ق). فرائد الاصول (ج1، چاپ پنجم). قم: موسسه النشر الاسلامی التابعه لجماعة المدرسین بقم.
تبریزى، موسى بن جعفر. (1369ق). أوثق الوسائل فی شرح الرسائل (طبع قدیم). قم: کتبی نجفی.
جوهرى، اسماعیل بن حماد. (1410ق). الصحاح- تاج اللغة و صحاح العربیة (ج6، چاپ اول). بیروت، دار العلم للملایین.
حلی، نجم الدین جعفر بن حسن. (1408ق). شرائع الإسلام فی مسائل الحلال و الحرام (ج1، چاپ دوم). قم: موسسه اسماعیلیان.
حلی، حسن بن یوسف. (1420ق). تحریر الاحکام الشرعیه علی مذهب الامامیه (ط-الحدیثه) (ج2). قم: موسسه امام صادق×.
حلی، حسن بن یوسف. (1413ق/ الف). قواعد الأحکام فی معرفة الحلال و الحرام (ج1). قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
حلی، حسن بن یوسف. (1413ق/ ب). مختلف الشیعه (ج4، چاپ دوم). قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
حلی، حسن بن یوسف. (1414ق). تذکرة الفقهاء (ط - الحدیثة) (ج9). قم: مؤسسه آل البیت^. حلی، حسن بن یوسف. (1412ق). منتهی المطلب فی تحقیق المذهب (ج14). مشهد، مجمع البحوث الاسلامیه.
حلی، حسین. (1432ق). أصول الفقه (ج10). قم: مکتبه الفقه و الاصول المختصه.
خرازی، سیدمحسن. (1396). کتاب الجهاد(چاپ اول). قم: موسسه در راه حق.
خراسانى، محمدکاظم بن حسین. (1409ق). کفایة الأصول. قم: موسسة آل البیت ^.
خمینى، سیدروح الله. (1418ق). تنقیح الأصول (ج4). تهران: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی&.
خویی، سیدابوالقاسم. (1422ق). مصباح الأصول (ج1). قم: موسسه احیاء آثار الامام الخوئی.
خویى، سیدابوالقاسم. (1419ق). دراسات فی علم الأصول (ج4). قم: موسسه دائرةالمعارف فقه اسلامی بر مذهب اهل بیت^.
خویی، سیدابوالقاسم. (1410ق). منهــاج الصالحیــن (ج1، چاپ بیست و هشتم). قم: نشر مدینه العلم.
رافعی قزوینی شافعی، أبو القاسم عبد الکریم بن محمد. (١٤١٧ق). العزیز شرح الوجیز المعروف بالشرح الکبیر (ج11). بیروت: دار الکتب العلمیة.
زبیدی، محبالدین سیدمحمدمرتضى حسینى. (1414ق). تاج العروس من جواهر القاموس (ج18، چاپ اول). بیروت: دار الفکر للطباعة و النشر و التوزیع.
سبزواری، عبدالاعلی. (بیتا). تهذیب الاصول (ج2، چاپ دوم). قم: موسسة المنار.
شهیدثانی، زین الدین ابن علی. (1413ق). مســالک الافهــام الــی تنقیــح شــرایع الاســلام (ج3). قم: موسسه المعارف الاسلامیه.
طباطبایــی، ســیدعلــی. (1418ق). ریــاض المســائل (ط- الحدیثه) (ج8). قم: مؤسسه آل البیت^.
طبرسى، فضل بن حسن. (1372). مجمع البیان فی تفسیر القرآن (ج2، چاپ سوم). تهران: ناصر خسرو. طوسى، محمد بن حسن. (بیتا). التبیان فی تفسیر القرآن (ج2). بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
طوسی، محمد بن حسن. (1387ق). المبسوط فی فقه الامامیه (ج2، چاپ سوم). تهران، المکتبه الرضویه لاحیاء الاثار الجعفریه.
عاملى، محمد بن حسن. (1409ق). وسائل الشیعة (ج15). قم: مؤسسة آل البیت^.
عراقى، آقا ضیاءالدین. (1414ق). شرح تبصرة المتعلمین (ج4). قم: دفترانتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
فاضل مقداد، إبن عبدالله سیوری. (1425ق). کنزالعرفان فی فقه القرآن (ج1). قم: انتشارات مرتضوی.
فاضل مقداد، إبن عبد اللّه سیورى. (1404ق). التنقیح الرائع لمختصر الشرائع (ج1). قم: انتشارات کتابخانه آیة الله مرعشى نجفى.
فیومی، احمد بن محمد مقرى. (بیتا). المصباح المنیر فی غریب الشرح الکبیر للرافعی (ج2، 13، چاپ اول). قم: منشورات دار الرضی.
کلینى، ابوجعفر محمد بن یعقوب. (1407ق). الکافی (ط - الإسلامیة) (ج5، چاپ چهارم). تهران: دار الکتب الإسلامیه.
مصطفوی، حسن. (1402ق). التحقیق فی کلمات القرآن الکریم (ج6، چاپ اول). تهران: مرکز الکتاب للترجمة و النشر.
نائینی، محمد حسین. (1352). أجود التقریرات (تقریرات: سیدابوالقاسم خویی، ج2، چاپ اول). قم: مطبعة العرفان.
نائینی، محمد حسین. (1376). فوائد الأصول (تقریرات: محمدعلی کاظمی خراسانی، ج4، چاپ اول). قم: جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
نجفی، محمدحسن. (1404ق). جواهرالکلام فی شــرح شــرایع الاسلام (ج21، چاپ هفتم). بیروت، دار احیاء التراث العربی. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 322 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 166 |
||