آمار
| تعداد نشریات | 54 |
| تعداد شماره‌ها | 2,499 |
| تعداد مقالات | 35,583 |
| تعداد مشاهده مقاله | 14,753,144 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 6,642,975 |
مسلمان فرهنگی و نقدی بر مبانی فلسفی آن | ||
| اسلام و مطالعات اجتماعی | ||
| مقاله 5، دوره 13، شماره 1(پیاپی48)، مرداد 1404، صفحه 121-151 اصل مقاله (1.16 M) | ||
| نوع مقاله: علمی ـ پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22081/jiss.2025.69804.2102 | ||
| نویسنده | ||
| مریم سلطانی کوهانستانی* | ||
| دانشیار، گروه فلسفه، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران. | ||
| تاریخ دریافت: 10 شهریور 1403، تاریخ بازنگری: 23 اسفند 1403، تاریخ پذیرش: 11 مرداد 1404 | ||
| چکیده | ||
| هدف از این پژوهش تبیین مبانیِ معرفتی و فلسفی پدیده‌ای دینی- فرهنگی به نام «مسلمان فرهنگی» و گسترش آن به حوزه‌های کاربردی در عرصه فرهنگ جوامعِ مسلمانِ معاصر است. مسئله اصلی پژوهش این است که مسلمان فرهنگی محصول کدام تفکر بوده، خاستگاه آن کجاست و چه پیامدهایی برای جوامع اسلامی خواهد داشت؟ روش پژوهش توصیفی، تحلیلی و انتقادی است. یافته‌ها حاکی از آن است که مسلمان فرهنگی در میانه هویت‌های سنتی و مدرن قرار دارد و دارای دو خاستگاه معرفتی و تاریخی است. در خاستگاه نخست، مسلمان فرهنگی به دلیل ویژگی‌های آن مخصوصاً تنوع دینی، تفاسیر متعدد از یک دین واحد، سیالیت و پویایی دین و شریعت تلطیفی، اشتراکات زیادی با پلورالیسم درون دینی با پشتوانه معرفتی پست‌مدرنیستی دارد. با این تفاوت که در تفسیر اسلام نزد مسلمان فرهنگی، تأکید بر زمینه‌های فرهنگی یک جامعه یا گروه؛ و در پلورالیسم دینی تأکید بر تجربه دینی و عقلانیت افراد است اما هر دو منتج به نسبی‌انگاری و پوچ‌انگاری هستند. در خاستگاه دوم، مسلمان فرهنگی، شکل انحرافی اسلام راستین است که مسلمانان و جوامع اسلامی، همواره در طول تاریخ اسلام و نه لزوماً در عصر حاضر، در آن گرفتار بوده‌اند. نتیجه آنکه به‌رغم اینکه مسلمان فرهنگی مبتلابه تاریخ اسلام بوده است اما با ظهور پست‌مدرنیسم و پلورالیسم با قوت و شدت بیشتری در تار و پود فرهنگ جوامع اسلامی معاصر رسوخ کرده، توسعه‌یافته و درنتیجه مشکلات ناشی از آن، بالأخص عدم انسجام اجتماعی نیز مضاعف شده است. فهم این مطلب می‌تواند امکانی را برای نظریه‌پردازان و فعالان حوزه مطالعات اجتماعی- فرهنگی در جوامع مسلمان جهت ارائه راهکارهایی به‌منظور پیشگیری از مشکلات اجتماعی این پدیده، فراهم سازد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| مسلمان فرهنگی؛ پست‌مدرنیسم؛ پلورالیسم؛ اسلام | ||
| موضوعات | ||
| تمرکز محتوایی بر مباحث فرهنگی و اجتماعی معطوف به حوزه دین؛ | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| The Cultural Muslim and a Critique of Its Philosophical Foundations | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Maryam Soltani Kouhanestani | ||
| Associate Professor, Department of Philosophy, Faculty of Literature and Humanities, University of Mohaghegh Ardabili, Ardabil, Iran. | ||
| چکیده [English] | ||
| The aim of this study is to explain the epistemological and philosophical foundations of a religious-cultural phenomenon known as the "Cultural Muslim" and to extend it to practical domains within the cultural context of contemporary Muslim societies. The central question of this research is: What kind of thought has produced the Cultural Muslim, what is its origin, and what consequences does it hold for Islamic societies? The research method is descriptive, analytical, and critical. The findings indicate that the Cultural Muslim occupies a position between traditional and modern identities and has two epistemological and historical origins. In the first origin, due to characteristics such as religious diversity, multiple interpretations of a single religion, fluidity and dynamism of religion, and a softened Sharia, the Cultural Muslim shares many commonalities with intra-religious pluralism based on postmodernist epistemology. The key difference is that the Cultural Muslim's interpretation of Islam emphasizes the cultural contexts of a society or group, whereas religious pluralism emphasizes personal religious experience and individual rationality. Nonetheless, both ultimately lead to relativism and nihilism. In the second origin, the Cultural Muslim is seen as a deviant form of true Islam that Muslims and Islamic societies have historically encountered—not only in the present era. The conclusion is that although the Cultural Muslim has been present throughout Islamic history, it has penetrated and expanded more deeply within the fabric of contemporary Islamic societies due to the rise of postmodernism and pluralism, resulting in increased social disintegration. Understanding this issue can provide an opportunity for theorists and social-cultural scholars in Muslim societies to develop strategies for preventing the social challenges caused by this phenomenon. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Cultural Muslim, Postmodernism, Pluralism, Islam | ||
| مراجع | ||
|
* قرآن کریم
الیاده، میرچا. (1379). دین‌پژوهی (مترجم: بهاءالدین خرمشاهی). تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
بایرز، فردریک و همکاران. (1385). نگاهی به روشنگری مدرنیته و ناخرسندی‌های آن (مترجم: محمد ضیمران). تهران: انتشارات علم.
پترسون، مایکل، هاسکر، ویلیام، رایشنباخ، بروس، بازینجر، دیوید. (1376). عقل و اعتقاد دینی (مترجم: احمد نراقی و ابراهیم سلطانی). تهران: طرح نو.
جوادی آملی، عبدا... . (1379). ولایت‌فقیه. ولایت فقاهت و عدالت (چاپ دوم). قم: نشر اسراء.
جوادی آملی، عبدا... . (1383). زن در آینه جمال و جلال (چاپ بیست و هشتم). تهران: دارالهدی.
جوادی آملی، عبدا... . (1384). ویژگی نظام اسلامی. ماهنامه پاسدار اسلام (284).
جوادی آملی، عبدا... . (1390). شریعت در آینه معرفت (چاپ ششم). قم: نشر اسراء.
جوادی آملی، عبدا... . (1397). توحید در قرآن (چاپ نهم). قم: نشر اسراء.
خانجانی، رضا. (1400). طرح کلی اسلام از منظر آیت‌ا...جوادی آملی. فصلنامه علمی- پژوهشی مهدویت: مشرق موعود، 15(57 )، صص 92- 77.
رهنمایی، سید احمد. (1384). غرب‌شناسی. قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی&.
سروش، عبدالکریم. (1377). صراط‌های مستقیم. تهران: مؤسسه فرهنگی صراط.
شهیدی، سید جعفر. (1392). تاریخ تحلیلی اسلام. تهران: علمی و فرهنگی.
مجتهد شبستری، محمد، صدری، محمود، صدری، احمد، فرهادپور، مراد. (1374). «پلورالیسم دینی»، فصلنامه کیان، 5(28). ص. 26-3.
محمدی، رمضان؛ خزائیلی، محمدباقر. (1398). «جمعیت اخوان‌الصفا و اندیشه رواداری اسلامی» دوفصلنامه پژوهش‌های تاریخی ایران و اسلام، 13(25)، صص 133- 125.
مددپور، محمد. (1385). فلسفه‌های پست‌مدرن غربی: گریز و گذر از مدرنیته. تهران: انتشارات سوره مهر.
ملکیان، مصطفی. (1380). کثرت‌گرایی نجات‌شناختی. تهران: انتشارات اقبال.
نوذری، حسین‌علی. (بی‌تا). صورت‌بندی مدرنیته و پست‌مدرنیته. تهران: نقش جهان.
هیک، جان. (1372). فلسفه دین. مترجم: بهرام راد. تهران: انتشارات بین‌المللی الهدی
Beaman, Jean .(2017) .Citizen Outsider: Children of North African Immigrants in France, University of California Press. Blakholm, Joseph.(2022). The Secular Paradox: On the Religiosity of the Not Religious, NYU Press. Bowen, John R. (2010). Can Islam Be French?Pluralism and Pragmatism in a Secularist State, Princeton Univer sity Press,Princeton and Oxford. Hussain, Jamila, Possami, Adam .(2013). Applying Sharia in the West: Facts and the Future of Islam Rules on Family Relations in the West, Leiden University Press. Khan, Aliyah.(2020). Far from Mecca: Globalizing the Muslim Caribbean, Rutgers University Press. Lippy, Charles.(1994). Being Religious, American Style: A History of Popular Religiosity in the United States,Westport,Conn,Greenwood Press. Karim, Jamillah. (2010). Rethinking Islamic Studies: From Orientalism To Cosmopolitanism, University of South Carolina Press. Ruthven, Malise.(2012). Islam:A Very Short Introduction,Oxford University Press. Seise, Claudia. (2022). New Method in the Study of Islam, Edinburgh University Press. Yilmaz, Selman .(2014).'Cultural Muslims:Background Forces and Factors Influencing Everyday Religiosity of Muslim People',Journal of History Culture and Art Research,) Vol. 3, No.3(, Copyright©Karabuk University. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 45 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 53 |
||