آمار
| تعداد نشریات | 54 |
| تعداد شماره‌ها | 2,497 |
| تعداد مقالات | 35,555 |
| تعداد مشاهده مقاله | 14,592,067 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 6,560,566 |
رویکرد اجتماعی به متون اسلامی | ||
| مطالعات فرهنگی اجتماعی حوزه | ||
| دوره 9، شماره 1، فروردین 1404، صفحه 134-123 اصل مقاله (2.17 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22034/scs.2025.67082.1254 | ||
| نویسنده | ||
| محمدحسن احمدی* | ||
| دانشیار، گروه علوم قرآن و حدیث، دانشگاه تهران، تهران، ایران | ||
| تاریخ دریافت: 11 مرداد 1402، تاریخ بازنگری: 20 آبان 1403، تاریخ پذیرش: 27 مرداد 1404 | ||
| چکیده | ||
| هدف پژوهش حاضر بررسی رویکرد اجتماعی به متون اسلامی است. روش پژوهش تحلیل انعکاسی بوده و نشان داده شد که، اساساً رابطه متن و مخاطب و تاثیرگذاری متن در مخاطب، به ویژه در فضای متون اسلامی، موضوع قابل توجهی از زاویه علوم اجتماعی است. متن دینی غالباً از نگاه ارتباط فردی و شخصی دیده شده است. این در حالی است که از یک‌سو خود متن می‌تواند به عنوان یک پدیده اجتماعی دیده شود (حالت 1)؛ چنانکه می‌تواند از این جهت دیده شود که مخاطب آن فرد به هو فرد نیست؛ بلکه یک جمع و جامعه است (حالت2). از سوی دیگر، اساساً رویکرد کلان اجتماعی به متن و توجه به اغراض و مقاصد متن نیز ضرورتی قابل توجه در مواجهه با متن دینی است (حالت 3). در حالت اول، نگرش به گزاره‌های دینی نه صرفاً به عنوان یک متن یا گزارش، بلکه به عنوان یک پدیده اجتماعی و یک موجود دارای حیات اجتماعی و به صورت مشخص از جهت انعکاسی که در فضای پیرامون خود ایجاد می‌کند، حائز اهمیت است. با تاکید بر حالت دوم، در مواردی نتایج نگاه فردی و اجتماعی و حتی اعتباری به متن، به کلی متفاوت خواهد بود. برای رسیدن به این نگاه، باید سطح تمرکز بر مفردات و ترکیبات متن، به فهم غرض کلام ارتقاء یابد. در حالت سوم نیز باید گفت که در ادبیات دینی اسلامی، از کارکرد گزاره دینی (خبر واحد به عنوان واحد کلامی و اعم از قرآن یا «حدیث» یا گزارش تاریخی) در تولید یک معرفت دینی با عنوان «حجّیت»، سخن رفته است. این رویکرد مبنی بر ایجاد ارتباط مستقیم بین معرفت دینی و گزاره دینی و بدون توجه به یک نگاه کلان و در ارتباط با نظام معادله معنایی، الگوی کارآمدی در تحلیل متون به‌شمار نمی‌‌رود. در مجموع، انحصار رویکرد فردگرایانه به متن، به نوعی به اسارت گرفتن متن در ساحت‌های خُرد است که لازم است با انتقال به رویکرد اجتماعی، مجال استفاده از متن در ساحت‌های کلان اجتماعی نیز فراهم گردد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| متون دینی؛ رویکرد اجتماعی؛ معرفت؛ تفسیر | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| A Social Approach to Islamic Texts | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Mohammad Hasan Ahmadi | ||
| Associate Professor, Department of Quran and Hadith Sciences, University of Tehran, Tehran, Iran. | ||
| چکیده [English] | ||
| The objective of the present research is to investigate the social approach to Islamic texts. The research method employed was reflective analysis, and it was demonstrated that the fundamental relationship between the text and its audience, as well as the text's influence upon the audience, particularly within the sphere of Islamic texts, constitutes a significant subject from the perspective of social sciences. Religious texts have predominantly been viewed through the lens of individual and personal communication. However, on the one hand, the text itself can be regarded as a social phenomenon (State 1); such that it can be viewed from the perspective that its audience is not the individual per se; rather, it is a collective and a society (State 2). On the other hand, fundamentally, a macro-social approach to the text and attention to its intentions and purposes is also a significant necessity in encountering religious texts (State 3). In the first state, approaching religious propositions not merely as a text or report, but as a social phenomenon and an entity possessing social life, and specifically in terms of the reflection it creates in its surrounding environment, is of importance. Emphasizing the second state, in some instances, the outcomes of an individualistic versus a social, and even an attributive (iʿtibārī), view of the text will be entirely different. To attain this perspective, the level of focus on the individual words and syntactical constructions of the text must be elevated to an understanding of the discourse's purpose. Regarding the third state, it must also be stated that within Islamic religious literature, the function of the religious proposition (a singular report [khabar wāḥid] as a linguistic unit, encompassing the Qur’an, "ḥadīth", or historical report) in producing religious knowledge has been discussed under the title of "authoritativeness" (ḥujjiyyah). This approach, based on establishing a direct connection between religious knowledge and the religious proposition, and without regard for a macro perspective connected to the system of semantic equations, is not considered an efficient model for text analysis. Overall, restricting the approach to the text to an individualistic one is, in a way, a confinement of the text within micro spheres; it is necessary, through a shift to the social approach, to also facilitate the utilization of the text within macro social spheres. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Religious Texts, Social Approach, Knowledge (maʿrifah), Interpretation (tafsīr) | ||
| مراجع | ||
|
قرآن کریم.
احمدی، محمدحسن (1397). مطالعات حدیثی و زبان‌شناسی تاریخی. دانشگاه قم.
تفلیسی، ابوالفضل (1386). وجوه قرآن. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
خمینی، سید روح‌الله (1409ق). کتاب البیع. تهران: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى، ج2.
زمخشری، جارالله (بی‌تا). الکشاف عن حقایق غوامض القرآن. نشر ادب الحوزه، ج2.
طباطبائی، سید محمدحسین (1393ق). المیزان فی تفسیر القرآن. بیروت: الأعلمی للمطبوعات، ج9-8، 2.
مجلسی، محمدباقر (1403ق). بحار الانوار. بیروت: موسسه الوفا، ج75.
مصطفوی، حسن (1370). التحقیق فی کلمات القرآن الکریم. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، ج13. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 2 |
||