آمار
| تعداد نشریات | 54 |
| تعداد شمارهها | 2,564 |
| تعداد مقالات | 36,364 |
| تعداد مشاهده مقاله | 16,524,549 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 7,512,788 |
واکاوی کیفیت روابط اجتماعی در روایات با تاکید بر گفتار نبی مکرم اسلام(ص) | ||
| مطالعات فرهنگی اجتماعی حوزه | ||
| دوره 9، شماره 1، فروردین 1404، صفحه 154-135 اصل مقاله (3.06 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22034/scs.2025.68650.1311 | ||
| نویسنده | ||
| منصوره زارعان* | ||
| دانشیار، گروه علوم اجتماعی و جمعیت، پژوهشکده زنان، دانشگاه الزهرا(س)، تهران، ایران | ||
| تاریخ دریافت: 08 اسفند 1402، تاریخ بازنگری: 02 مهر 1403، تاریخ پذیرش: 27 مرداد 1404 | ||
| چکیده | ||
| اجتماعی زیستن یکی از مهمترین خصوصیات بشر است؛ به این معنا که انسان بسیاری از نیازهای مادی و غیرمادی خود را از طریق ارتباط با دیگران و دادوستد با آنها برآورده میکند. زیست اجتماعی و کیفیت روابط اجتماعی در اسلام از اهمیت ویژهای برخوردار است. اسلام کیفیت روابط اجتماعی را در قرآن، احادیث و روایات بسیاری مطرح کرده است. در این راستا، هدف مطالعه حاضر بررسی کیفیت روابط اجتماعی سالم براساس گفتار و روایات پیامبر اکرم(ص) است. سوال اصلی مطالعه آن است که در روایات منسوب به پیامبر اکرم(ص)، کیفیت روابط اجتماعی و چگونگی تعاملات اجتماعی چگونه به تصویر کشیده شده است. این پژوهش از نوع کیفی بوده و براساس روش تحلیل مضمون انجام شده است. دادهها از طریق مرور کتب معتبر روایی و با توجه به اعتبار سند، براساس کلیدواژههای مرتبط با مناسبات و روابط اجتماعی جمعآوری شده و سپس براساس مضامین مرتبط کدگذاری و در نهایت در شبکه مضامین قرار داده شده است. یافتههای پژوهش نشان میدهد که الگوی روابط اجتماعی سالم براساس گفتار نبوی از یک مضمون فراگیر با عنوان «روابط اجتماعی مؤمنانه» تشکیل شده است. همچنین مضامین سازماندهنده این الگو عبارتند از: حفظ حرمت، گذشت، اعتماد، مشارکت، مهرورزی و دادورزی که براساس پانزده مضمون پایه بدست آمده است. روابط اجتماعی سالم در گفتار نبوی به طور فراگیر و عمیق ابعاد مختلف روابط اجتماعی را با توجه به اعتقاد و ایمان به خداوند مد نظر قرار داده است. ایمان و باور به خداوند محور اصلی در تعاملات اجتماعی است و هرگونه کنش و واکنشی با توجه به این محور اصلی شکل میگیرد. | ||
| کلیدواژهها | ||
| پیامبر اکرم(ص)؛ مکتب نبوی؛ روابط اجتماعی سالم؛ جامعه اسلامی | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| An Analysis of the Quality of Social Relations in Narrations with Emphasis on the Utterances of the Noble Prophet (PBUH) | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Mansoureh Zarean | ||
| Associate Professor, Department of Social Sciences and population Studies, Women's Research Institute, Alzahra University, Tehran, Iran | ||
| چکیده [English] | ||
| Social living is one of the most important characteristics of humankind; meaning that humans fulfill many of their material and immaterial needs through interaction with others and exchange with them. Social living and the quality of social relations hold particular importance in Islam. Islam has addressed the quality of social relations in the Qur'an, numerous ahadith, and narrations. Accordingly, the objective of the present study is to examine the quality of wholesome social relations based on the utterances and narrations of the Noble Prophet (Peace Be Upon Him). The main research question is how the quality of social relations and the nature of social interactions are depicted in the narrations attributed to the Noble Prophet (PBUH). This qualitative research was conducted using the thematic analysis method. Data were collected by reviewing authoritative narrational books based on document validity and relevant keywords concerning social interactions and relations, then coded based on related themes, and finally placed within a thematic network. The research findings indicate that the model of wholesome social relations based on Prophetic utterance consists of an overarching theme titled "Believer-Oriented Social Relations". Furthermore, the organizing themes of this model are: observing dignity, forgiveness, trust, participation, affection, and equitable justice, which were derived based on fifteen basic themes. Wholesome social relations in Prophetic utterance comprehensively and profoundly consider various dimensions of social relations, centered on belief and faith (e'teqād va imān) in God. Faith (imān) and belief in God constitute the central axis in social interactions, and any action and reaction is shaped with regard to this central axis. | ||
| کلیدواژهها [English] | ||
| The Noble Prophet (PBUH), Prophetic School (Maktab-e Nabavi), Wholesome Social Relations, Islamic Society | ||
| مراجع | ||
|
قرآن کریم.
آرمون، عسگر؛ اسدی، عبدالله (1391). نگرش بر سیره اخلاقی پیامبر اکرم(ص). حبل المتین، شماره 11، ص97-121.
ابن اشعث، محمد بن محمد (بیتا). الجعفریات. تهران: مکتبة النینوی الحدیثة.
ابن بابویه، محمد بن علی (1362). الخصال. قم: جامعه مدرسین، ج1.
ابن بابویه، محمد بن علی (1376). الامالی. تهران: کتابچی.
ابن بابویه، محمد بن علی (1378). عیون اخبارالرضا(ع). تهران: نشر جهان، ج1-2.
ابن بابویه، محمد بن علی (1406ق). ثواب الاعمال و عقاب الاعمال. قم: دارالشریف الرضی.
ابن بابویه، محمد بن علی (1413ق/ الف). معانی الاخبار (للصدوق). تهران: موسسه النشر الاسلامی، ج1.
ابن بابویه، محمد به علی (1413ق). من لایحضره الفقیه. قم: دفتر انتشارات اسلامى، وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، ج4.
ابن شعبه حرانى، حسن بن على (1404ق). تحف العقول عن آل الرسول صلی الله علیهم. قم: جامعه مدرسین.
اسلامی، سهراب؛ خسروی، حسین؛ رحیمی، عبدالله (1398). اخلاقمداری پیامبر(ص) در غزوات. پژوهشهای اخلاقی، 10(19، ص، 49-67.
پاینده، ابوالقاسم (1382). نهج الفصاحة. تهران: دنیای دانش.
جمعی از نویسندگان (2006). موسوعه نظرة النعیم فی مکارم اخلاق الرسول الکریم(ص). جدّة: دارالوسیله.
جوکار، حامد (1400). روش حکومتی پیامبر(ص) در مدیریت سرمایه اجتماعی. مدیریت سرمایه اجتماعی، 8(1).
حرّعاملی، محمد بن حسن (1409ق). تفصیل وسائل الشیعة الی تحصیل مسائل الشریعة. قم: موسسه آل البیت(ع)، ج15، 11. حسینی همدانی، محمد؛ بهبودی، محمدباقر (1380ق). انوار درخشان در تفسیر قرآن. تهران: لطفی.
دینمحمدی، محمد؛ اعرافی، علیرضا؛ یحییزاده، سیدعلی (1399). امکانسنجی و جایگاه مباحث روابط میانفردی در نظام فقهی شیعه (با تاکید بر دیدگاه حضرت آیتالله اعرافی). اسلام و علوم اجتماعی، 12(24)، ص163-184.
سجستانی، ابوداوود (بیتا). سنن ابی داوود. بیروت: المکتبة العصریة، ج4.
سیفعلی، فاطمه (1401). مؤلفههای سلامت روابط اجتماعی در قرآن کریم با تأکید بر روابط میانفردی. مشکوه، 41(155).
شعیری، محمد بن محمد (1363). جامع الاخبار. قم: انتشارات رضی.
طباطبایی، سید محمدحسین (1417ق). المیزان فی تفسیر القرآن. بیروت: مؤسسه الاعلمی للمطبوعات، ج16.
طبرسی، حسن بن فضل (1370). مکارم الاخلاق. نشر شریف رضی.
طبرسی، علی بن حسن (1385ق). مشکاة الانوار فی غرر الاخبار. نجف: المکتبة الحیدریة.
طوسی، محمد بن حسن (1371) الامالی. تهران: دارالکتب الاسلامیة.
طوسی، محمد بن حسن (1407ق). تهذیب الاحکام. تحقیق: خرسان. تهران: دارالکتب الاسلامیة، ج6.
فیرحی، داوود (1385). دولت- شهر پیامبر(ص). سیاست، شماره73.
قائدان، اصغر (1397). سازماندهی جنگی در غزوات عصر پیامبر(ص). مطالعات تاریخی جنگ، 2(1).
قرائتی، محسن (1388). تفسیر نور. تهران: مرکز فرهنگی درسهایی از قرآن.
کراجکى، محمد بن على (1394). معدن الجواهر و ریاضة الخواطر. تهران: مرتضویه.
کراجکی، محمد بن علی (1410ق). کنز الفوائد. قم: دار الذخائر، ج1-2.
کلینی، محمد بن یعقوب (1407ق). الکافی (ط الاسلامیة). تهران: دار الکتب الاسلامیة، ج2، 8، 5.
متقی، علی بن حسامالدین (1405ق). کنز العمّال فی سنن الاقوال و الافعال. بیروت: موسسة الرسالة، ج4-3، 6، 16.
مجلسی، محمدباقر (1375). بحار الانوار. تهران: انتشارات اسلامیه، ج، 67، 12، 74.
محمدی ریشهری، محمد (1386). میزان الحکمه. قم: دارالحدیث، ج8.
محمدی، سید محسن؛ خلیفه، حسین؛ فرهادی، مریم (1393). سبک زندگی زمینهساز و زندگی غربی. مشرق موعود، 8(31).
مختاری، مرضیه؛ نظری، جواد (1389). جامعهشناسی کیفیت زندگی. تهران: نشر جامعهشناسان.
مطهری، مرتضی (1373). حکمتها و اندرزها. قم: انتشارات صدرا.
مفید، محمد بن محمد (1413ق). الاختصاص. قم: الموتمر العالمى لالفیة الشیخ المفید.
موحدی ساوجی، محمدحسن (1397). مناسبات انسانی در قرآن. قم: دانشگاه مفید.
موسوی، سید محمد (1384). راهبردهای پیامبر اکرم در مناسبات سیاسی. پیک نور، 3(1).
نجارزادگان، فتحالله؛ صفوی، محمدرضا (1396). تذکار وحی. قم: مرکز مدیریت حوزههای علمیه.
نوری طبرسی، میرزا حسین (بیتا). مستدرک الوسایل و مستنبط المسائل. موسسه آلالبیت الاحیائ التراث.
ورّام بن أبی فراس، مسعود بن عیسى (1410ق). تنبیه الخواطر و تنزیه النواظر، المعروف به مجموعه ورّام. قم: مکتبه فقیه، ج1-2.
یوسفزاده، حسین و همکاران (1395). شاخصهای ارتباطات اجتماعی در جامعه اسلامی. قم: موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
Albert, F. & Hajdu, G. (2020). Association between poverty indicators and social relations. Journal of Poverty and Social Justice, 28(3), p. 401-423.
Antonucci, T.C., Ajrouch, K.J. & Birditt, K.S. (2014). The convoy model: Explaining social relations from a multidisciplinary perspective. The Gerontologist, 54(1), p. 82-92.
Blazer, D.G. (1982). Social support and mortality in an elderly community population. American journal of epidemiology,115(5), p. 684-694.
Braun, V. & Clarke, V. (2006). Using thematic analysis in psychology. Qualitative research in psychology, 3(2), p. 77-101.
Laurence, J. (2019). Community disadvantage, inequalities in adolescent subjective well-being, and local social relations: The role of positive and negative social interactions. Social Science & Medicine, no. 237.
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 146 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 97 |
||