آمار
| تعداد نشریات | 54 |
| تعداد شماره‌ها | 2,520 |
| تعداد مقالات | 35,747 |
| تعداد مشاهده مقاله | 15,096,186 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 6,825,392 |
تحلیلِ حب ذات در عافیت طلبی نفس و متعلق حقیقی آن تحت ولایت الهی | ||
| نقد و نظر | ||
| مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 15 شهریور 1404 | ||
| نوع مقاله: علمی ـ پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22081/jpt.2025.72209.2253 | ||
| نویسنده | ||
| محمدرضا کریمی والا* | ||
| گروه معارف اسلامی، دانشکده اللهیات، دانشگاه قم، قم، ایران | ||
| تاریخ دریافت: 08 تیر 1404، تاریخ بازنگری: 12 شهریور 1404، تاریخ پذیرش: 15 شهریور 1404 | ||
| چکیده | ||
| لذت گرایی و گریز از درد و رنج، از ظهورات بسیار مهم حب ذات و تأثیر گذار بر رشد و کمال انسان است و حکیمانه بودن خلقت، وجود متعلق حقیقی برای آن را در همه ابعاد حیات انسان بدیهی می سازد؛ اما ابتلای عموم انسان ها به محنت ها و رنج ها و ظهور برخی آیات و روایات در تأیید این امر؛ و از دیگر سوی آفات انحراف در این گرایش، یافتن پاسخی راستین برای این کشش ذاتی را ضروری می نماید. در این پژوهش با شیوه اسنادی ـ تحلیلی، مصداق حقیقی لذت گرایی انسان با تأکید بر منابع دینی مورد تحلیل و واکاوی قرار گرفته و «عافیت» با مفاد سلامتی از هر گونه ناگواری در همه ابعاد حیات انسانی غایت این گرایش فطری انسان قلمداد شده است و ضرورت شناسایی کمال حقیقی و نهایی انسان جهت بهره مندی واقعی از عطایای هستی؛ عافیت را تنها در قرب خدای تعالی، ذیل ولایت الهی با مختصات ویژه اش، قابل دسترسی قرار می دهد. از آنجا که محبت، توجه انسان را نسبت به متعلق آن بر می انگیزد؛ توجه به ذات خود، مقتضای « حب ذات» در انسان است. بر این اساس، تمام تلاش ها و فعالیت ها و حرکت های انسانی در طول عمرش از هر نوع مادی و معنوی، دنیوی و اخروی، فردی و اجتماعی همه و همه که آثار و مظاهر تمایلات متنوع و پیچیده انسان هستند؛ نهایتاً در اساس و ریشه، به «حبّ نفس» بر می گردد (مصباح یزدی، 1391، ج2، ص 38) و ذات انسان، هر چه را که هماهنگ با خواسته های خود بیابد، بدان گراییده و دست یابی به آن، حالتی خوشایند در انسان پدید می آورد که از آن تعبیر به «لذت» می شود و از هر آنچه که ناهماهنگ با خواسته های ذات خویش باشد، از آن نفرت داشته و در مواجهه با هر امر منافر طبع، حالتی ناخوشایند در انسان ایجاد می شود که از آن تعبیر به «رنج» می شود. بر این اساس، از ظهورات بسیار مهم حب ذات، «لذت جویی» است و انسان به طور ذاتی گرایش به خیر و منعفت که لذت آفرین است، دارد و می خواهد همیشه شاد باشد و به خوشی زندگی کند. (مصباح یزدی، 1391، ج2، ص 42) بدین روی در همه کارهای اختیاری، محرک اصلی، رسیدن به لذت و گریز از درد و رنج است (مصباح یزدی، 1394، ص 158) که خود، از نمودهای بارز حب ذات و گرایشی فطری و غیر اختیاری انسان است و لذا قرآن کریم، نه تنها لذت طلبی در انسان را انکار یا محکوم نکرده، بلکه بخشی از تعالیم آن، مبتنی بر این میل طبیعی انسان است. نظیر توصیف بهشتی که به مؤمنان و صالحان وعده داده شده است: « وَ فیها ما تَشْتَهیهِ الْأَنْفُسُ وَ تَلَذُّ الْأَعْیُنُ» (زخرف، 71)؛ « مَثَلُ الْجَنَّةِ الَّتی وُعِدَ الْمُتَّقُونَ فیها أَنْهارٌ مِنْ ماءٍ غَیْرِ آسِنٍ وَ أَنْهارٌ مِنْ لَبَنٍ لَمْ یَتَغَیَّرْ طَعْمُهُ وَ أَنْهارٌ مِنْ خَمْرٍ لَذَّةٍ لِلشَّارِبینَ » (محمد، 15)؛ «فی جَنَّاتِ النَّعیم عَلى سُرُرٍ مُتَقابِلینَ یُطافُ عَلَیْهِمْ بِکَأْسٍ مِنْ مَعینٍ بَیْضاءَ لَذَّةٍ لِلشَّارِبین» (صافات، 46-43) یا پاداشی که برای شب‌زنده داران مهیا شده است: «فَلا تَعْلَمُ نَفْسٌ ما أُخْفِیَ لَهُمْ مِنْ قُرَّةِ أَعْیُنٍ جَزاءً بِما کانُوا یَعْمَلُون؛ هیچ کس نمىداند چه پاداش هاى مهمّى که مایه روشنى چشم هاست براى آنها نهفته شده است.» (سجده، 17) بر این اساس است که قرآن کریم از انسان ها می خواهد که از ارزاق لذت بخش و گوارا، بهره مند شوند: «یا أَیُّهَا النَّاسُ کُلُوا مِمَّا فِی الْأَرْضِ حَلالاً طَیِّباً» (بقره، 168)؛ « یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا کُلُوا مِنْ طَیِّباتِ ما رَزَقْناکُمْ» (بقره، 172) و کسانی را که بی دلیل، خود را از لذائذ نعمت های پاکیزه الهی محروم می کنند، نکوهش می فرماید: « قُلْ مَنْ حَرَّمَ زینَةَ اللّهِ الَّتی اَخْرَجَ لِعِبادِهِ وَ الْطَیِّباتِ مِنَ الْرِزْقِ؛ بگو: چه کسى زینت هاى الهى را که براى بندگان خود آفریده، و روزی هاى پاکیزه را، حرام کرده است؟!» (اعراف،32) و اگر در برخی آیات قرآن کریم، لذات دنیوی مذمت شده است، مربوط به اصل لذت بَری نیست؛ بلکه به خاطر غرق شدن در لذت های پنداری یا بی مایه دنیا و غفلت یا فراموشی لذت های گرانمایه است: «تُریدُونَ عَرَضَ الدُّنْیا وَ اللَّهُ یُریدُ الْآخِرَةَ» (انفال، 67)؛ «بَلْ تُؤْثِرُونَ الْحَیاةَ الدُّنْیا وَ الْآخِرَةُ خَیْرٌ وَ أَبْقى» (اعلی، 17-16) لذا سخن در بی بهرگی از لذت ها نیست؛ بلکه در این است که چون خلقت، حکیمانه بوده و هیچ نیاز فطری بی پاسخ نیست؛ هم لذت حقیقی برای انسان مهیاست و هم برای رسیدن بدان هدایت های لازم صورت گرفته و نباید انسان از آنها بی بهره و غافل باشد. در ملاحظه متون دینی مشخص می شود که «عافیت» متعلق و مصداق حقیقی این گرایش فطری است و از سوی پیشوایان دینی، پی جویی آن به طور مؤکد توصیه و مورد ترغیب بوده است. بر این اساس، مسئله اصلی این پژوهش، اولا بازیابی حقیقت و منزلت «عافیت» به عنوان مصداق واقعی گرایش ذات انسان به لذت با در نظر گرفتن مضامین برخی آیات و روایت مبنی بر مقرون بودن حیات انسان با رنج و سختی است و ثانیا شناسایی انحراف ها و آفاتی است که در عافیت طلبی نفس، دامنگیر انسان می شود و لازم است انسان، خود را از آنها مصون نگاه دارد و ثالثا رمز این مصونیت می باشد. در این راستا با شیوه اسنادی ـ تحلیلی؛ بعد از طرح مباحث واژه شناسی و بیان تحلیلی فلسفی از حب ذات و تفارق آن با خودگروی روانشناختی و نیز بحث از اهمیت و ضرورت پی جویی عافیت، پیرامون تفارق عافیت با تن آسایی و برآیند سوء و شوم بینش های ناصحیح در این رابطه، بحث خواهد شد و در واکاوی حقیقت عافیت روشن خواهد شد که تنها مسیر وصول به آن، واقع شدن انسان تحت ولایت الهی است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| "؛ لذت گرایی"؛ عافیت طلبی"؛ حب ذات"؛ نفس"؛ ، "؛ ولایت الهی" | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Analysis of the love of the essence in seeking the well-being of the soul and its true belonging under divine guardianship | ||
| نویسندگان [English] | ||
| mohammd reza karimivala | ||
| garveh moaref eslami, daneshkodeh ollahayat, daneshgah gham, gham, iran | ||
| چکیده [English] | ||
| Hedonism and avoidance of pain and suffering are very important manifestations of the love of nature and affect human growth and perfection. The wisdom of creation makes the existence of a true object for it obvious in all aspects of human life; however, the suffering and suffering of all humans and the emergence of some verses and narrations in support of this matter; and on the other hand, the dangers of deviation in this tendency make it necessary to find a true answer to this inherent attraction. In this research, using a documentary-analytical method, the true example of human hedonism has been analyzed and explored with an emphasis on religious sources, and "well-being" with the meaning of health from any kind of misfortune in all aspects of human life has been considered the goal of this innate human tendency, and the necessity of recognizing the true and final perfection of man in order to truly benefit from the gifts of existence; makes well-being accessible only in the presence of God Almighty, under the divine guardianship with its special characteristics.Since love arouses human attention towards its object; attention to one's own essence is the requirement of "love of self" in man. Accordingly, all human efforts, activities and movements throughout his life, of every kind, material and spiritual, worldly and otherworldly, individual and social, all of which are the effects and manifestations of diverse and complex human desires; ultimately, in essence and root, go back to "love of self" And the human essence, whatever it finds in harmony with its desires, turns towards it and achieving it creates a pleasant state in man, which is interpreted as "pleasure", and whatever is inconsistent with the desires of its essence, it hates it and in the face of any thing that is contrary to nature, an unpleasant state is created in man, which is interpreted as "suffering". Accordingly, one of the most important manifestations of the love of the essence is "pleasure seeking", and man inherently has a tendency towards goodness and goodness that is pleasurable, and he always wants to be happy and live happily. Therefore, in all voluntary actions, the main motivation is to achieve pleasure and escape from pain and suffering, which is itself a clear manifestation of the love of the essence and an innate and involuntary tendency of man. Therefore, the Holy Quran not only does not deny or condemn the desire for pleasure in man, but part of its teachings are based on this natural human desire. Such as the description of Paradise that has been promised to the believers and the righteous. It is on this basis that the Holy Quran asks humans to benefit from pleasurable and delicious sustenance and condemns those who deprive themselves of the pleasures of divine pure blessings without reason. And if in some verses of the Holy Quran, worldly pleasures are condemned, it is not related to the principle of pleasure; Rather, it is due to being immersed in imaginary or meaningless worldly pleasures and neglecting or forgetting valuable pleasures. Therefore, it is not about not enjoying pleasures; rather, it is about the fact that since creation is wise and no innate need is unanswered; both true pleasure is available to man and the necessary guidance has been provided to achieve it, and man should not be deprived of them or be unaware of them. In considering religious texts, it becomes clear that "well-being" is the true object and embodiment of this innate tendency, and its pursuit has been strongly recommended and encouraged by religious leaders. Accordingly, the main issue of this research is, first, to recover the truth and status of "well-being" as a true example of the human nature's tendency towards pleasure, taking into account the contents of some verses and narrations that indicate that human life is compatible with suffering and hardship. Second, to identify the deviations and disasters that befall humans in their quest for self-well-being, and it is necessary for humans to protect themselves from them. Third, the secret of this protection. In this regard, using the documentary-analytical method; after discussing terminology and philosophical analytical expressions of the love of self and its difference from psychological egoism, as well as discussing the importance and necessity of pursuing well-being, the difference between well-being and physical comfort and the negative and sinister consequences of incorrect insights in this regard will be discussed. In analyzing the truth of well-being, it will be clear that the only path to achieving it is for humans to be under divine guardianship. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| ", Hedonism", well-being", love of the essence", self", , ", divine guardianship" | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 25 |
||