آمار
| تعداد نشریات | 54 |
| تعداد شماره‌ها | 2,528 |
| تعداد مقالات | 35,863 |
| تعداد مشاهده مقاله | 15,470,137 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 7,075,394 |
بازخوانی انتقادی هرمنوتیک عینی اریک هرش در پرتو اصول تفسیری علامه طباطبائی | ||
| نقد و نظر | ||
| مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 08 مهر 1404 | ||
| نوع مقاله: علمی ـ پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22081/jpt.2025.72727.2270 | ||
| نویسنده | ||
| محمد اکبری* | ||
| استادیار، دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم قم، ایران | ||
| تاریخ دریافت: 06 شهریور 1404، تاریخ بازنگری: 29 مهر 1404، تاریخ پذیرش: 08 مهر 1404 | ||
| چکیده | ||
| در دهه‌های اخیر، مباحث هرمنوتیک و سنجش اعتبار تفسیر در متون دینی و فلسفی به‌عنوان یکی از دغدغه‌های بنیادین علوم انسانی و معرفت دینی مطرح بوده است. پرسش از معیارهای اعتبار تفسیر و امکان یا امتناع دستیابی به معنای اصیل متن، به‌ویژه در مواجهه با رویکردهای معاصر نسبی‌گرایانه و سیال، ضرورت بازاندیشی پیرامون نظریه‌های اصالت‌گرا و عینیت‌محور را دوچندان ساخته است. نظریه هرمنوتیک عینی اریک هرش با تأکید بر مرجعیت نیت مؤلف و تمایز اصولی میان معنا و معناداری متن، در پی ترسیم ضوابطی مشخص و علمی برای تفکیک تفسیر معتبر از تفسیر نامعتبر است. این پژوهش با روش توصیفی ـ تحلیلی و رویکرد مقایسه‌ای، به واکاوی انتقادی دستگاه معرفتی هرش و نقد معیارهای پیشنهادی او در پرتو اصول تفسیری علامه طباطبائی می‌پردازد. یافته‌های پژوهش حاضر نشان می‌دهد که نظریه هرش با تأکید بر محوریت نیت مؤلف و بازسازی عقلانی زمینه تاریخی و زبانی متن، تا حد قابل‌توجهی امکان مهار تکثر افراطی و نسبی‌گرایی در تفسیر را فراهم می‌آورد و از نظر مبادی روشمند، بر قابلیت داوری بین تفاسیر متعدد تأکید دارد. با این حال، نقدهای اساسی همچون دشواری احراز نیت واقعی مؤلف، محدودیت ابزارهای زبانی و احتمال‌محوری فرآیند تفسیر، موجب شده است که الگوی هرش به‌ویژه در قلمرو متون وحیانی و دینی دچار کاستی‌های روشی گردد. در مقابل، رویکرد اجتهادی و سیاق‌محور علامه طباطبائی ـ با تأکید بر تفسیر قرآن به قرآن، بهره‌گیری از عقل و سنت، و پذیرش لایه‌مندی معنا ـ زمینه بومی‌سازی و ارتقای معاصر معیارهای اعتبار تفسیر را فراهم می‌سازد. در نهایت، تلفیق نقاط قوت هر دو منظومه، افقی نوین برای حل مناقشات اعتبار و روش در تفسیر متون اسلامی فراهم می‌کند. در دهه‌های اخیر، مباحث هرمنوتیک و سنجش اعتبار تفسیر در متون دینی و فلسفی به‌عنوان یکی از دغدغه‌های بنیادین علوم انسانی و معرفت دینی مطرح بوده است. پرسش از معیارهای اعتبار تفسیر و امکان یا امتناع دستیابی به معنای اصیل متن، به‌ویژه در مواجهه با رویکردهای معاصر نسبی‌گرایانه و سیال، ضرورت بازاندیشی پیرامون نظریه‌های اصالت‌گرا و عینیت‌محور را دوچندان ساخته است. نظریه هرمنوتیک عینی اریک هرش با تأکید بر مرجعیت نیت مؤلف و تمایز اصولی میان معنا و معناداری متن، در پی ترسیم ضوابطی مشخص و علمی برای تفکیک تفسیر معتبر از تفسیر نامعتبر است. این پژوهش با روش توصیفی ـ تحلیلی و رویکرد مقایسه‌ای، به واکاوی انتقادی دستگاه معرفتی هرش و نقد معیارهای پیشنهادی او در پرتو اصول تفسیری علامه طباطبائی می‌پردازد. یافته‌های پژوهش حاضر نشان می‌دهد که نظریه هرش با تأکید بر محوریت نیت مؤلف و بازسازی عقلانی زمینه تاریخی و زبانی متن، تا حد قابل‌توجهی امکان مهار تکثر افراطی و نسبی‌گرایی در تفسیر را فراهم می‌آورد و از نظر مبادی روشمند، بر قابلیت داوری بین تفاسیر متعدد تأکید دارد. با این حال، نقدهای اساسی همچون دشواری احراز نیت واقعی مؤلف، محدودیت ابزارهای زبانی و احتمال‌محوری فرآیند تفسیر، موجب شده است که الگوی هرش به‌ویژه در قلمرو متون وحیانی و دینی دچار کاستی‌های روشی گردد. در مقابل، رویکرد اجتهادی و سیاق‌محور علامه طباطبائی ـ با تأکید بر تفسیر قرآن به قرآن، بهره‌گیری از عقل و سنت، و پذیرش لایه‌مندی معنا ـ زمینه بومی‌سازی و ارتقای معاصر معیارهای اعتبار تفسیر را فراهم می‌سازد. در نهایت، تلفیق نقاط قوت هر دو منظومه، افقی نوین برای حل مناقشات اعتبار و روش در تفسیر متون اسلامی فراهم می‌کند. در دهه‌های اخیر، مباحث هرمنوتیک و سنجش اعتبار تفسیر در متون دینی و فلسفی به‌عنوان یکی از دغدغه‌های بنیادین علوم انسانی و معرفت دینی مطرح بوده است. پرسش از معیارهای اعتبار تفسیر و امکان یا امتناع دستیابی به معنای اصیل متن، به‌ویژه در مواجهه با رویکردهای معاصر نسبی‌گرایانه و سیال، ضرورت بازاندیشی پیرامون نظریه‌های اصالت‌گرا و عینیت‌محور را دوچندان ساخته است. نظریه هرمنوتیک عینی اریک هرش با تأکید بر مرجعیت نیت مؤلف و تمایز اصولی میان معنا و معناداری متن، در پی ترسیم ضوابطی مشخص و علمی برای تفکیک تفسیر معتبر از تفسیر نامعتبر است. این پژوهش با روش توصیفی ـ تحلیلی و رویکرد مقایسه‌ای، به واکاوی انتقادی دستگاه معرفتی هرش و نقد معیارهای پیشنهادی او در پرتو اصول تفسیری علامه طباطبائی می‌پردازد. یافته‌های پژوهش حاضر نشان می‌دهد که نظریه هرش با تأکید بر محوریت نیت مؤلف و بازسازی عقلانی زمینه تاریخی و زبانی متن، تا حد قابل‌توجهی امکان مهار تکثر افراطی و نسبی‌گرایی در تفسیر را فراهم می‌آورد و از نظر مبادی روشمند، بر قابلیت داوری بین تفاسیر متعدد تأکید دارد. با این حال، نقدهای اساسی همچون دشواری احراز نیت واقعی مؤلف، محدودیت ابزارهای زبانی و احتمال‌محوری فرآیند تفسیر، موجب شده است که الگوی هرش به‌ویژه در قلمرو متون وحیانی و دینی دچار کاستی‌های روشی گردد. در مقابل، رویکرد اجتهادی و سیاق‌محور علامه طباطبائی ـ با تأکید بر تفسیر قرآن به قرآن، بهره‌گیری از عقل و سنت، و پذیرش لایه‌مندی معنا ـ زمینه بومی‌سازی و ارتقای معاصر معیارهای اعتبار تفسیر را فراهم می‌سازد. در نهایت، تلفیق نقاط قوت هر دو منظومه، افقی نوین برای حل مناقشات اعتبار و روش در تفسیر متون اسلامی فراهم می‌کند. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| هرمنوتیک عینی؛ اریک هرش؛ نیت مؤلف؛ اعتبار تفسیر؛ علامه طباطبائی | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| A Critical Reappraisal of E.D. Hirsch’s Objective Hermeneutics in Light of Allameh Tabatabaei’s Interpretive Principles | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Mohammad Akbari | ||
| Assistant Professor, Qom University of Holy Quran Sciences and Education, Iran | ||
| چکیده [English] | ||
| In recent decades, discussions of hermeneutics and the evaluation of interpretive validity within religious and philosophical texts have become fundamental concerns in the humanities and in religious epistemology. The question of criteria for interpretive validity and the (im)possibility of attaining a text’s authentic meaning—in particular when confronted with contemporary relativistic and fluid approaches—underscores the necessity to reconsider objectivist and essentialist hermeneutical theories. E.D. Hirsch’s objective hermeneutics, grounded in the authority of authorial intent and a principled distinction between meaning and significance, seeks to formulate specific and scientific criteria for distinguishing valid from invalid interpretation. Employing a descriptive-analytical method and a comparative approach, this study critically examines Hirsch’s epistemological framework and his proposed criteria in light of Allameh Tabatabaei’s interpretive principles. The findings reveal that Hirsch’s theory, by centering authorial intent and reconstructing the historical and linguistic context, offers a significant capacity to control excessive interpretive pluralism and relativism, and in terms of methodological foundations, insists on the possibility of adjudicating between multiple interpretations. Nevertheless, fundamental criticisms—such as the difficulty of accessing the actual intent of the author, the limitations of linguistic tools, and the inherently probabilistic nature of interpretation—leave Hirsch’s model methodologically vulnerable, especially in the realm of revelatory and religious texts. In contrast, Allameh Tabatabaei’s ijtihadi and context-based approach—which emphasizes interpreting the Qur’an with the Qur’an, making use of reason and tradition, and accepting the multi-layered nature of meaning—provides a pathway for localizing and advancing contemporary criteria for interpretive validity. Ultimately, synthesizing the strengths of both frameworks opens new horizons for addressing the enduring challenges of validity and methodology in Islamic textual interpretation In recent decades, discussions of hermeneutics and the evaluation of interpretive validity within religious and philosophical texts have become fundamental concerns in the humanities and in religious epistemology. The question of criteria for interpretive validity and the (im)possibility of attaining a text’s authentic meaning—in particular when confronted with contemporary relativistic and fluid approaches—underscores the necessity to reconsider objectivist and essentialist hermeneutical theories. E.D. Hirsch’s objective hermeneutics, grounded in the authority of authorial intent and a principled distinction between meaning and significance, seeks to formulate specific and scientific criteria for distinguishing valid from invalid interpretation. Employing a descriptive-analytical method and a comparative approach, this study critically examines Hirsch’s epistemological framework and his proposed criteria in light of Allameh Tabatabaei’s interpretive principles. The findings reveal that Hirsch’s theory, by centering authorial intent and reconstructing the historical and linguistic context, offers a significant capacity to control excessive interpretive pluralism and relativism, and in terms of methodological foundations, insists on the possibility of adjudicating between multiple interpretations. Nevertheless, fundamental criticisms—such as the difficulty of accessing the actual intent of the author, the limitations of linguistic tools, and the inherently probabilistic nature of interpretation—leave Hirsch’s model methodologically vulnerable, especially in the realm of revelatory and religious texts. In contrast, Allameh Tabatabaei’s ijtihadi and context-based approach—which emphasizes interpreting the Qur’an with the Qur’an, making use of reason and tradition, and accepting the multi-layered nature of meaning—provides a pathway for localizing and advancing contemporary criteria for interpretive validity. Ultimately, synthesizing the strengths of both frameworks opens new horizons for addressing the enduring challenges of validity and methodology in Islamic textual interpretation In recent decades, discussions of hermeneutics and the evaluation of interpretive validity within religious and philosophical texts have become fundamental concerns in the humanities and in religious epistemology. The question of criteria for interpretive validity and the (im)possibility of attaining a text’s authentic meaning—in particular when confronted with contemporary relativistic and fluid approaches—underscores the necessity to reconsider objectivist and essentialist hermeneutical theories. E.D. Hirsch’s objective hermeneutics, grounded in the authority of authorial intent and a principled distinction between meaning and significance, seeks to formulate specific and scientific criteria for distinguishing valid from invalid interpretation. Employing a descriptive-analytical method and a comparative approach, this study critically examines Hirsch’s epistemological framework and his proposed criteria in light of Allameh Tabatabaei’s interpretive principles. The findings reveal that Hirsch’s theory, by centering authorial intent and reconstructing the historical and linguistic context, offers a significant capacity to control excessive interpretive pluralism and relativism, and in terms of methodological foundations, insists on the possibility of adjudicating between multiple interpretations. Nevertheless, fundamental criticisms—such as the difficulty of accessing the actual intent of the author, the limitations of linguistic tools, and the inherently probabilistic nature of interpretation—leave Hirsch’s model methodologically vulnerable, especially in the realm of revelatory and religious texts. In contrast, Allameh Tabatabaei’s ijtihadi and context-based approach—which emphasizes interpreting the Qur’an with the Qur’an, making use of reason and tradition, and accepting the multi-layered nature of meaning—provides a pathway for localizing and advancing contemporary criteria for interpretive validity. Ultimately, synthesizing the strengths of both frameworks opens new horizons for addressing the enduring challenges of validity and methodology in Islamic textual interpretation | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Objective Hermeneutics, E.D. Hirsch, Authorial Intent, Interpretive Validity, Allameh Tabatabaei | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 26 |
||