آمار
| تعداد نشریات | 54 |
| تعداد شماره‌ها | 2,521 |
| تعداد مقالات | 35,773 |
| تعداد مشاهده مقاله | 15,162,555 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 6,860,737 |
بررسی معناشناسی واژه «کسب» در قرآن کریم | ||
| مطالعات علوم قرآن | ||
| دوره 7، شماره 1 - شماره پیاپی 23، مهر 1404، صفحه 7-32 اصل مقاله (1.96 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22081/jqss.2025.72026.1378 | ||
| نویسندگان | ||
| محسن فریادرس* 1؛ مریم نظربیگی1؛ زهرا نوروزی2 | ||
| 1استادیار گروه علوم قرآن و حدیث، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آیتالله بروجردی (ره)، بروجرد، ایران | ||
| 2دانشجوی کارشناسی ارشد رشته علوم قرآن و حدیث دانشگاه آیتالله بروجردی (ره) | ||
| تاریخ دریافت: 11 خرداد 1404، تاریخ بازنگری: 26 خرداد 1404، تاریخ پذیرش: 08 شهریور 1404 | ||
| چکیده | ||
| یکی از مسائل کلیدی در ارتباط با قرآن کریم، مفهوم‌شناسی واژگان است. در این خصوص، ماده «ک.س.ب» و واژگان برگرفته از آنکه 67 مرتبه در قرآن به‌کار رفته‌اند، با آراء گوناگون و گاهی متعارضی از سوی لغویان و مفسران معناشناسی شده‌اند. برخی از این معانی عبارت‌اند از: «استقرار»، «نیکی»، «آزادی»، «فرزند»، «رسیدن»، «گردآوری» و... . پژوهش با روش توصیفی - تحلیلی درصدد است تا با تبیین و تحلیل آراء لغویان و مفسران، گوهر معنایی و معنای ماده «ک.س.ب» و هیئت‌های برگرفته از آن را به‌صورت روشن بیان نماید. یافته‌های پژوهش نشانگر این است که در بررسی این واژه بایستی در کنار توجه به آراء لغویان و مفسران، از توجه به واژگان هم‌نشین با آن و سیاق آیه نیز استفاده کرد. از نتایج این پژوهش می‌توان به این نکته اشاره داشت که معنای محوری ریشه «ک.س.ب»، مطلق «به‌دست آوردن» است و با توجه به تغییر در ساختار کلمه، معانی زیادتری را بازتاب می‌دهد؛ مانند اکتساب که به معنای طلب ویژه‌تر است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| قرآن؛ مفردات؛ معناشناسی؛ مادّه «کسب» | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| A Semantic Analysis of the Word Kasb in the Holy Quran | ||
| نویسندگان [English] | ||
| mohsen faryadres1؛ maryam nazarbeygi1؛ zahra Norozi2 | ||
| 1Assistant professor, Department of Quranic and Hadith Sciences, Faculty of Humanities, Ayatollah Boroujerdi University, Boroujerd, Iran | ||
| 2Master's student in Quranic Sciences and Hadith at Ayatollah Borujerdi University (RA) | ||
| چکیده [English] | ||
| Given the divine, transcendental, and miraculous nature of the Holy Quran, Muslims and many Orientalists have long been drawn to understanding its sacred verses. Over time, numerous aspects of the Quran—including morphology, syntax, rhetoric, jurisprudence, ethics, and theology—have been extensively examined. Undoubtedly, a correct understanding of the Quranic text cannot be achieved without precise recognition and scholarly analysis of the words and vocabulary used in its verses. Therefore, one of the key issues in Quranic studies is the conceptual analysis of Quranic vocabulary. Accordingly, the present article seeks to explore the root k-s-b (kasb) and its derived forms, which occur 67 times in the Quran, and to analyze their meanings as presented by lexicographers and exegetes, whose views are often diverse and sometimes contradictory. Many linguists, commentators, and even translators of the Quran have referred to multiple meanings for this root and its augmented triliteral forms. Moreover, these scholars have proposed numerous, and at times conflicting, interpretations for the structures derived from this root. Lexicographers and exegetes have ascribed a wide range of meanings—sometimes even contradictory ones—to the simple (basic) forms of kasb. Specifically, for the unaugmented forms, meanings such as request/seeking, stability, goodness, free choice, gain and loss, granting, attaining, appointing, writing, offspring, gathering, and action/work have been mentioned. Among the augmented forms, for the istif‘al pattern, meanings such as profit/gain, endurance, performing an action, interference, and striving have been cited; for the ifti‘al pattern, meanings such as request/seeking, evil, and appointing are given; and for the taf‘il pattern, meanings such as interference and striving are recorded. This diversity of opinions clearly reveals the dispersion of scholarly views and the resulting confusion for readers. Hence, the present study aims to respond to the issues arising from these numerous and scattered interpretations. This research employs a descriptive–analytical method with the goal of clarifying and analyzing the opinions of lexicographers and exegetes concerning the core meaning and semantic essence of the root k-s-b and its derived forms as they appear in the Holy Quran, in order to facilitate a clearer understanding of the Quranic verses. The findings of the study indicate that: a) There is no consensus among lexicographers on the meanings of kasb in either its basic or augmented triliteral forms. b) In Quranic lexicons, meanings such as gathering, action, and offspring are considered among the usages of kasb. c) Meanings such as good and evil, profit and loss, and writing are context-dependent and derived from specific usages with external clues; thus, they do not represent the primary, inherent meaning of the word. d) The exegetical argument that kasb denotes good deeds while iktisab denotes evil is incomplete, since Quranic verses present e) The claim that good deeds are obtained effortlessly while evil deeds require special effort is refuted, because in practice evil can be committed with ease, whereas good deeds face greater obstacles such as the nafs ammara (commanding soul) and Satan, which naturally create more difficulty. Furthermore, neither Quranic verses nor traditions support such a distinction. f) The essential, core meaning of the root k-s-b is the general sense of acquiring or obtaining. Other meanings ascribed to this word either represent specific instances, refer to the prerequisites or consequences of acquisition, or reflect context-based semantic shifts within particular sentences and external indications; therefore, they cannot be considered part of the primary meaning of the word. It is worth noting that, regarding the semantic analysis of words derived from the root k-s-b, only lexicons and Quranic commentaries have addressed this subject, and no independent work devoted specifically to the conceptual study of this word was found. Thus, the novelty of this research lies not only in tracing the semantic root of kasb in the Quran but also in its pioneering nature as an independent study of this kind. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| The Holy Quran, vocabulary, semantics, the root kasb | ||
| مراجع | ||
|
* قرآن کریم.
ابن فارس، أبی الحسن أحمد. (1979م). معجم مقاییس اللغة (محقق: عبد السلام محمد هارون، ج5). بیروت: دار الجیل.
ابنعاشور، محمدطاهر. (1420ق). تفسیر التحریر و التنویر (ج3). بیروت: مؤسسة التاریخ العربی.
ابن منظور، محمد بن مکرم. (1414ق). لسان العرب (ج1). بیروت: دار صادر.
جبل، محمدحسن. (2010م). المعجم الإشتقاقی المؤصل لألفاظ القرآن الکریم: موصل ببیان العلاقات بین ألفاظ القرآن الکریم بأصواتها و بین معانیها. قاهره: مکتبة الآداب.
جمالی، مصطفی. (1393). سیری کامل در معانی حروف (ج2). تهران: دار الفکر.
حرّ عاملی، محمد بن حسن. (1409ق). تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة (ج17). قم: مؤسسة آل البیت.
حسن، عباس. (1367). النحو الوافی مع ربطه بالأسالیب الرفیعة و الحیاة اللغویة المتجددة (ج2). تهران: ناصر خسرو.
دامغانی، حسین بن محمد. (1983م). قاموس القرآن أو إصلاح الوجوه و النظائر فی القرآن الکریم (محقق: عبد العزیز سید الأهل). بیروت: دارالعلم الملایین.
رازی، فخر الدین. (2012م). التفسیر الکبیر(محقق: سید عمران، ج2، 4). قاهرة: دار الحدیث.
راغب اصفهانی، حسین بن محمّد. (1412ق). مفردات ألفاظ القرآن (به کوشش: صفوان عدنان داوودى). بیروت: دارالقلم.
زبیدی، محمد مرتضی الحسینی. (1987م). تاج العروس من جواهر القاموس (محقق: عبد العلیم الطحاوی، ج4). کویت: مطبعة حکومة الکویت.
زمخشری، محمود. (1419ق). اساس البلاغة (ج2). بیروت: دارالکتاب العلمیه.
زمخشری، محمود. (1407ق). الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل (ج1). بیروت: دار الکتاب العربی.
سامرائی، فاضل صالح. (1438ق). معانی النحو (ج3). أردن: دار الفکر.
طباطبایی، سیدمحمد‌حسین. (1417ق). المیزان فی تفسیر القرآن (ج2). قم: دفتر انتشارات اسلامى.
طبرسی، أبی علی الفضل بن الحسن. (2005م). مجمع البیان فی تفسیر القرآن (ج1، 2). بیروت: دار العلوم.
طبری، أبی جعفر محمد بن جریر. (1991م). تفسیر الطبری جامع البیان عن تأویل القرآن (محقق: محمود محمد شاکر، ج2، 4). قاهرة: مکتبة ابن تیمیة.
طریحی، فخر الدین. (2007م). مجمع البحرین (محقق: أحمد الحسینی، ج1). بیروت: مؤسسة تاریخ العربی.
عبدالباقی، محمد فؤاد. (1364). المعجم المفهرس لألفاظ القرآن الکریم. مصر: دار الکتب المصریة.
فراهیدی، خلیل ابن أحمد. (1409ق). کتاب العین (محقق: عبد الحمید هنداوی، ج5). بیروت: دار الکتب العلمیة.
فیروزآبادی، أبو طاهر محمد بن یعقوب. (2005م). القاموس المحیط (به اشراف محمد نعیم العرقسوسی، ج1). بیروت: مؤسسة الرسالة للطباعة والنشر والتوزیع.
فیومی، أحمدبن محمد بن علی المقری. (1414ق). المصباح المنیر فی غریب شرح الکبیر للرافعی (ج2). مصر: دار المعارف.
کلینی، محمد بن یعقوب. (1407ق). أصول الکافی (ج2). تهران: دار الکتب الإسلامیة.
مصطفوی، حسن. (1368). التحقیق فی کلمات القرآن الکریم (ج10). تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 8 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 6 |
||