آمار
| تعداد نشریات | 54 |
| تعداد شماره‌ها | 2,535 |
| تعداد مقالات | 35,955 |
| تعداد مشاهده مقاله | 15,847,319 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 7,263,223 |
طومار(12) نردبان شکسته (5) تحلیل انتقادی مصادر اسطوره حفظ زندگی‌نامه ابوجعفر ورّاق؛ از مضمون تا ساختار (2) | ||
| آینه پژوهش | ||
| دوره 36، شماره 213، مرداد و شهریور 1404، صفحه 381-409 اصل مقاله (719.8 K) | ||
| نوع مقاله: پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22081/jap.2025.78358 | ||
| نویسنده | ||
| علی راد* | ||
| دانشیار دانشگاه تهران | ||
| تاریخ دریافت: 19 مهر 1404، تاریخ پذیرش: 19 مهر 1404 | ||
| چکیده | ||
| کتاب شمائل البخاری نوشتۀ ابوجعفر ورّاق از جایگاهی بسیار مهم در میان مصادر اسطورۀ حفظ برخوردار است. این کتاب با نقل اخباری، تصویری اسطوره‌ای از حافظۀ حدیثی بخاری ارائه کرده است. به اخبار ابوجعفر ورّاق در پژوهش برجسته دانشگاه الازهر با عنوان «طعون و شبهات الشیعة الإمامیة حول صحیح البخاری و الرد علیها» در تراز یک منبع بسیار کهن و معتبر تاریخی استناد شده است. مؤلف این اثر، با هدف شناساندن ابوجعفر ورّاق، شناخت‌نامه‌ای برای او نوشته است تا بر چالش شهرت او در جایگاه مؤلف یکی از منابع تاریخی کهن فائق آید. این شناخت‌نامه از دو بخش زندگی‌نامۀ ابوجعفر و کتاب‌شناختِ شمائل البخاری تشکیل شده است. بازیابی، طبقه‌بندی و تحلیل مضامین اصلی و فرعی و گونه‌شناسی سبک و ساختار زندگی‌نامۀ ابوجعفر ورّاق مسئله اصلی این مقاله است که با روش تحلیل مضمون انجام یافته است. بر پایه نتایج این تحقیق، مضامین ده‌گانۀ زندگی‌نامۀ ابوجعفر ورّاق به دو گونه اصلی و فرعی تقسیم‌پذیرند. مناسبات علمی و روابط شخصی ابوجعفر با بخاری به عنوان مضمون اصلی، در هستۀ مرکزی زندگی‌نامۀ او قرار گرفته‌اند، در‌حالی‌که مضامین فرعی «از تبار تا لقب» و «از روایت تا تحدیث» در پوستۀ آن حضور دارد و از اهمیت کمتری در برابر هستۀ مرکزی برخودارند. الگوی از هسته تا پوسته، از ذهنیت و غرض عزازی در برجسته نمودن نقش بخاری در حیات علمی ابوجعفر حکایت دارد. بر پایه دانش سبک‌شناسی، زندگی‌نامه ابوجعفر در شمار گونۀ اجتهادی ـ تفسیری قرار دارد. در این‌گونه تحلیل و استنباط، نویسنده نقش اصلی را در نگارش زندگی‌نامه ایفا می‌کند و بر خلاف گونۀ اسنادی ـ تاریخی، اخبار و اسناد تاریخی از اولویت اصلی برخوردار نیستند. عزازی، تفسیر و استنتاج خود از اخبار تاریخی مربوط به شخصیت ابوجعفر را بسیار کوتاه و البته منسجم ارائه کرده است. افزون بر ساختارمندی و انسجام، سوگیری و جانبداری (تأکید، ترجیح، تقدیم و انحصار) از دیگر شواهد اجتهاد عزازی در تألیف زندگی‌نامۀ ابوجعفر است. این رویکرد عزازی به ارائه تصویری خاص از ابوجعفر در سایه اعتبار و شهرت بخاری انجامیده است که اصل بی‌طرفی در نگارش زندگی‌نامه‌ها را نقض کرده است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| کتاب شمائل البخاری؛ زندگی‌نامه‌نویسی؛ ابوجعفر ورّاق؛ تحلیل مضمون؛ سبک‌شناسی؛ ساختارشناسی؛ نقد کتاب | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Ṭūmār (12) The Broken Ladder (5): A Critical Analysis of the “Myth of Ḥifẓ” The Biography of Abū Ja‛far al-Warrāq: From Theme to Structure (2) | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Ali Rad | ||
| Associate Professor, University of Tehran | ||
| چکیده [English] | ||
| The book Shamāʾil al-Bukhārī, authored by Abū Ja‛far Warrāq, holds a highly significant place among the mythic sources of ḥifẓ (memorial transmission of ḥadīth). By transmitting various reports, this work offers a mythologized image of al-Bukhārī’s hadith memory. In a major study produced at al-Azhar University under the title Ṭa‛n wa-shubahāt al-Shī‛a al-Imāmīya ḥawl Ṣaḥīḥ al-Bukhārī wa-l-radd ‛alayhā, Warrāq’s reports have been cited as a very ancient and authoritative historical source. The author of the present article, in order to introduce Abū Ja‛far Warrāq, has composed a biographical study to counter the challenge of his reputation as the compiler of one of the oldest historical sources. This biographical study consists of two parts: the life of Abū Ja‛far Warrāq and a bibliographical survey of Shamāʾil al-Bukhārī. The main concern of this article is the retrieval, classification, and analysis of the central and subsidiary themes, as well as a typological examination of the style and structure of Warrāq’s biography, carried out through the method of thematic analysis. According to the findings of this research, the ten major themes of Warrāq’s life are divided into two groups: central and peripheral. His scholarly engagements and personal relations with al-Bukhārī constitute the core theme at the very center of his biography, while the subsidiary themes such as “from lineage to epithet” and “from narration to transmission” occupy the outer layer, carrying less weight compared to the core. The concentric model of “core and periphery” reflects the perspective and intention of ‛Azāzī in highlighting the role of al-Bukhārī in Warrāq’s scholarly life. Based on stylistic analysis, Warrāq’s biography belongs to the interpretative–ijtihādī type, in which the author’s own reasoning and inference play the central role in composing the biography; unlike the documentary–historical type, where historical reports and documents are of primary importance. ‛Azāzī’s interpretation and conclusions from historical reports concerning Warrāq are presented briefly yet coherently. Alongside this structured coherence, clear tendencies of bias and partisanship—through emphasis, preference, precedence, and exclusivity—further demonstrate the ijtihādī nature of ‛Azāzī’s work. This approach ultimately produces a particularized image of Abū Ja‛far Warrāq, overshadowed by the authority and fame of al-Bukhārī, thereby undermining the principle of impartiality in biographical writing. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Kitāb Shamāʾil al-Bukhārī, biography writing, Abū Ja‛far Warrāq, thematic analysis, stylistics, structural analysis, book critique | ||
| مراجع | ||
|
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 88 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 46 |
||