آمار
| تعداد نشریات | 54 |
| تعداد شماره‌ها | 2,530 |
| تعداد مقالات | 35,882 |
| تعداد مشاهده مقاله | 15,484,601 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 7,084,546 |
خدمات ابوالفضل تولیت (1300-1358) بر پایه اطلاعات شفاهی | ||
| تاریخ اسلام | ||
| دوره 26، شماره 2، تیر 1404، صفحه 243-219 اصل مقاله (2.39 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22081/hiq.2022.63620.2249 | ||
| نویسندگان | ||
| زهرا جیراوند* 1؛ منصور داداش نژاد2؛ احمد جمراسی3 | ||
| 1دکتری، گروه تاریخ تشیع اثنی عشری، دانشگاه ادیان و مذهب، قم، ایران | ||
| 2دانشیار، گروه تاریخ، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، قم، ایران | ||
| 3دکتری، گروه تاریخ ایران، مرکز اسناد آستانه مقدسه حضرت معصومه(س)، قم، ایران. | ||
| تاریخ دریافت: 24 اسفند 1400، تاریخ بازنگری: 24 شهریور 1404، تاریخ پذیرش: 03 مرداد 1401 | ||
| چکیده | ||
| هدف پژوهش حاضر بررسی زندگی و شخصیت ابوالفضل تولیت، از چهره‌های شناخته شده آستانه مقدسه حضرت معصومه(س) در قم بوده است. وی که سال‌ها در سمت متولی‌باشی آستانه خدمت کرد، شخصیتی ممتاز در تاریخ معاصر قم به‌شمار می‌رود که منش اخلاقی، سبک مدیریت، و شیوه تعامل ایشان با زائران، کارکنان، و عالمان دینی، مورد توجه و ستایش اطرافیان و هم‌عصرانش بوده است. در این راستا، پژوهش حاضر به بازخوانی سیمای فردی و اجتماعی وی با تکیه بر خاطرات شفاهی نزدیکان، همکاران و چهره‌های فرهنگی قم پرداخته است؛ آن هم در شرایطی که درباره او تاکنون اثری مدون و تحلیلی منتشر نشده و نام ایشان تنها به صورت پراکنده در برخی خاطرات و نقل‌قول‌ها آمده است. در این تحقیق با اشاره به اهمیت جایگاه متولی‌باشی در ساختار اداری آستانه و نیز نسبت این منصب با تحولات اجتماعی قم در قرن چهاردهم شمسی، بر ضرورت توجه به نقش افرادی مانند ابوالفضل تولیت تأکید شده است. در این تحقیق تلاش شده با گردآوری و تحلیل روایت‌های پراکنده درباره زندگی و شیوه زیست وی، از خلال گفت‌وگو با خانواده، دوستان، و همکاران او، تصویری مستند و کامل از وی ارائه شود. ابوالفضل تولیت فردی آراسته، خوش‌پوش، مؤدب، باوقار، سلیم‌النفس و پرهیزکار بوده و سلوک و رفتار وی با خادمان، طلاب، و حتی عامه مردم، همراه با ادب، فروتنی و انصاف بوده است. به‌رغم در اختیار داشتن موقعیتی مهم در آستانه، هرگز به قدرت‌نمایی یا سوءاستفاده از جایگاه خود روی نیاورد. مبتنی بر گزارش‌های کارکنان آستانه و برخی طلاب، به لحاظ اجتماعی وی فردی منظم، جدی، متعهد و مسئولیت‌پذیر بود. تولیت اگرچه از طبقه روحانیت نبود، اما رابطه‌ای محترمانه با علما و بزرگان حوزه داشت و با برخی از آنان، چون آیت‌الله مرعشی نجفی، آیت‌الله گلپایگانی و دیگران ارتباط عمیق و معناداری داشت. از نکات مهم شخصیتی او، دوری از ظواهر و تملق و نیز پرهیز از پیوستن به محافل قدرت بود. همین ویژگی‌ها موجب شد که در ذهن جمعی کارکنان آستانه و نیز برخی فضلای حوزه، به عنوان شخصیتی مورد اعتماد و مایه آرامش معرفی گردد. مبتنی بر مصاحبه‌های صورت گرفته، وی حافظه‌ای قوی در حفظ اشعار فارسی به‌ویژه غزلیات حافظ داشت و در نقل متون و اشعار، با ذوق و دقت سخن می‌گفت. این ویژگی، همراه با رفتار صمیمی و مودبانه او، موجب نزدیکی دل‌ها و محبوبیت وی در میان کارکنان آستانه شده بود. از منظر مدیریت، تولیت در انجام وظایف خود فردی منظم و پاسخ‌گو بود. به مسئولیت‌ها با دقت می‌نگریست و با حساسیت بر آراستگی فضای آستانه، رفتار خادمان، و رعایت احترام زائران، نظارت داشت. در عین‌حال، در موارد اختلاف یا ناهنجاری، با آرامش، بی‌طرفی و تدبیر عمل می‌کرد و می‌کوشید شأن مکان مقدس را از تنش‌ها دور نگه دارد. او حریم قدسی حرم را می‌شناخت و با اعمال خود به حفظ این حریم کمک می‌کرد. ابوالفضل تولیت نمونه‌ای از مدیران مذهبی غیرروحانی در نهادهای دینی ایران معاصر بوده است که با تعهد، اخلاق و مسئولیت‌پذیری، جایگاهی ماندگار در حافظه جمعی محیط دینی خود به‌جا گذاشت. وی در سال ۱۳۵۸ درگذشت و در حیات و پس از وفاتش، مورد احترام بسیاری از اهل علم، ادب و کارکنان آستانه باقی ماند. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| ابوالفضل تولیت؛ آستانه حضرت معصومه(س)؛ تاریخ قم؛ اماکن مقدس | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Services of Abolfazl Towliyat (1300–1358) Based on Oral Information | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Zahra Jiravand1؛ Mansour Dadashnejad2؛ Ahmed Jamrasi3 | ||
| 1PhD., Department of History of Twelver Shiism, University of Religions and Beliefs, Qom, Iran | ||
| 2Associate Professor, Department of History, Research Institute of Seminary and University, Qom, Iran | ||
| 3PhD., Department of History of Iran, Center for Documents of the Holy Shrine of Hazrat Masoumeh (PBUH), Qom, Iran | ||
| چکیده [English] | ||
| This study aims to examine the life and character of Abolfazl Towliyat, one of the prominent figures of the Holy Shrine of Hazrat Masoumeh (PBUH) in Qom. Having served for many years as the chief custodian of the shrine, he is regarded as an outstanding personality in the contemporary history of Qom, whose ethical conduct, management style, and manner of interaction with pilgrims, staff, and religious scholars were admired and praised by his contemporaries and associates. Accordingly, this research revisits his individual and social persona through the oral memories from close relatives, colleagues, and cultural figures of Qom, particularly in light of the absence of any systematic or analytical written work on him, with his name appearing only sporadically in some memoirs and quotations. Emphasizing the significance of the chief custodianship within the shrine’s administrative structure and its relation to the social developments of Qom in the 20th century, the study highlights the necessity of focusing on the role of figures like Abolfazl Towliyat. Through the collection and analysis of dispersed narratives about his life and lifestyle, based on interviews with his family, friends, and colleagues, a documented and comprehensive portrayal is presented. Towliyat was a refined, well-dressed, courteous, dignified, sincere, and pious individual whose conduct toward servants, students, and even the general public was characterized by politeness, humility, and fairness. Despite holding a significant position in the shrine, he never resorted to power displays or abuse of authority. According to reports from shrine staff and some students, socially he was organized, serious, committed, and responsible. Although Towliyat was not from the clerical class, he maintained respectful relations with the religious scholars and prominent figures of the seminary, with deep and meaningful connections to some, such as Ayatollah Mar’ashi Najafi and Ayatollah Golpayegani. Notably, he avoided ostentation, flattery, and involvement in political circles, traits that made him a trusted and reassuring figure among the shrine employees and some religious scholars. Based on the conducted interviews, he possessed a strong memory for Persian poetry, especially the sonnets of Hafez, and recited texts and poems with taste and precision. This, coupled with his warm and polite demeanor, fostered closeness and popularity among the shrine staff. From a managerial perspective, Towliyat was disciplined and accountable in fulfilling his duties. He approached responsibilities meticulously and supervised the shrine’s environment, staff behavior, and the respect afforded to pilgrims with sensitivity. Simultaneously, he acted calmly, impartially, and wisely in cases of conflict or disorder, striving to keep the sacred place free from tension. He recognized the sanctity of the shrine and contributed through his actions to its preservation. Abolfazl Towliyat represents a model of non-clerical religious managers in Iran’s contemporary religious institutions who, through commitment, ethics, and responsibility, left an enduring legacy in the collective memory of their religious community. He passed away in 1979 (1358 A.H) and remained respected by many scholars, literati, and shrine personnel during his life and after his death. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Abolfazl Towliyat, Holy Shrine of Hazrat Masoumeh (PBUH), History of Qom, Sacred Sites | ||
| مراجع | ||
|
آقابابائی، رضا؛ قریشی، حسن (1384). آثار تاریخی و فرهنگی قم. قم: نشر زائر.
بلاذری، احمد بن یحیی (1988م). فتوح البلدان. بیروت: دارالمکتبه الهلال.
بنایی، علی (1390). قم‌شناسی. قم: نور مطاف.
پسندیده، سید مرتضی (1380). آیت‌الله پسندیده به روایت اسناد ساواک. تهران: مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات.
جمعی از نویسندگان (1388). حضرت آیت‌الله سیدشهاب‌الدین مرعشی نجفی به روایت اسناد ساواک. تهران: مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات، ج2.
حاج سیدجوادی، احمد و همکاران (1375). دایره‌المعارف تشیع. تهران: نشر شهید سعید محبی، ج5، 1.
حائری، عبدالهادی (1372). آنچه گذشت ... نقشی از نیم‌قرن تکاپو. تهران: معین.
رضایی، حمید (1384). تاریخ متولیان آستانه مقدسه حضرت معصومه(ع). قم: زائر.
روزنامه استوار، شماره 1372، 11/5/1335.
روزنامه استوار، شماره 1519، 18/10/1343
روزنامه استوار، شماره 673، 21/4/1324.
روزنامه استوار، شماره 674، 28/4/1324.
روزنامه کیهان، شماره 10768، 1358.
سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران. مصاحبه با احمد صدر حاج سید جوادی. 24/11/1385- 7/4/1386، جلسه هفتم.
شیفته، نصرالله (1327). نمایندگان ملت. تهران: نشر علمی.
طاهر احمدی، محمود (1383). خاطرات ابوالفضل توکلی بینا. تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
عباسی، مهدی (1391). تاریخ تکایا و عزاداری قم. قم: نور مطاف.
عباسی، مهدی (1392). تاریخ معارف قم. قم: نور مطاف.
فوران، جان (1378). مقاومت شکننده. ترجمه احمد تدین. تهران: رسا، چاپ دوم.
قربانی، حسین (1395). نقش سیاسی- اجتماعی سید ابوالفضل تولیت در روند پیروزی انقلاب اسلامی. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. پژوهشکده امام خمینی.
کاتوزیان، همایون (1372). مصدق و نبرد قدرت. ترجمه احمد تدین. تهران: رسا، چاپ دوم.
مدرسی طباطبایی، سید حسن (1335). تربت پاکان. قم: مطبعه مهر، ج1.
مشروح مذاکرات مجلس ملی (1331). دوره 17، جلسه 4 و5.
مصاحبه با اقدس کاظمی (فرهنگی بازنشسته و فعال در امور زنان)، 27/9/1399، در منزل شخصی، ساعت 21.
مصاحبه با آقای حاج حبیب‌الله حسینی والیجردی (مطلع)، 29/9/1399، در منزل شخصی، ساعت 19.
مصاحبه با حسن گرامی (خادم افتخاری حرم و مطلع)، 23/7/1399، در مرکز اسناد آستانه حضرت معصومه(س)، ساعت 10.
مصاحبه با رضا خجسته (مسئول قنات سالاریه)، 20/9/1400، در باغ سالاریه، ساعت 17.
مصاحبه با زهره دربانی از بستگان تولیت، 29/9/1399، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه قم، ساعت 16.
مصاحبه با محمد توسلی (مقبره‌دار حرم)، 25/9/1399، در منزل شخصی، ساعت 9.
معادیخواه، عبدالمجید (1387). جام شکسته.تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
ناصرالشریعه، محمدحسین (1350). تاریخ قم. به قلم علی دوانی. قم: دارالفکر، چاپ سوم.
وفائی، عبدالوحید (1373). سیمای قم. تهران: سازمان تبلیغات اسلامی.
http://tarikhirani.ir/fa/news/5 (26/09/1400) | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 3 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 1 |
||