آمار
| تعداد نشریات | 54 |
| تعداد شماره‌ها | 2,556 |
| تعداد مقالات | 36,224 |
| تعداد مشاهده مقاله | 16,324,721 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 7,388,765 |
ارزیابی انتقادی مطابقت وحی با واقعیت در اندیشۀ رؤیا انگارانۀ سروش با تکیه بر دیدگاه اندیشمندان اسلامی | ||
| پژوهش‌های عقلی نوین | ||
| مقاله 7، دوره 10، شماره 19، شهریور 1404، صفحه 179-204 اصل مقاله (546.27 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22081/nir.2024.67874.1443 | ||
| نویسندگان | ||
| داود صائمی* 1؛ زهرا آبیار2؛ مسعوده فاضل یگانه3 | ||
| 1استادیار دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم | ||
| 2استادیار گروه آموزش معارف اسلامی، دانشگاه فرهنگیان،صندوق پستی 889-14665 تهران، ایران | ||
| 3دکتری فلسفه و کلام اسلامی و عضو هیئت علمی دانشگاه معارف قرآن و عترت | ||
| تاریخ دریافت: 02 اسفند 1402، تاریخ بازنگری: 24 فروردین 1403، تاریخ پذیرش: 21 تیر 1403 | ||
| چکیده | ||
| یکی از مسائل مهم دربارۀ ارزش معرفتی وحی، میزان مطابقت آن با واقعیت است. در تلقی سنتی به وحی، ذهن انسان همچون آینه‌ای است که جهان خارج در دسترس او قرار دارد و صرف نبود مانع، در دستیابی به معرفت بسنده می‌کند، اما در دنیای جدید، با تحولات معرفتی و انقلاب کپرنیکی کانتی، سهمی قابل‌توجه برای فاعلیت، به مدرک داده می‌شود. در این نگاه، ذهن انسان، منعکس‌کنندۀ صرف واقعیت نیست،بلکه واقعیت در تعامل با دستگاه ادراکی انسان ساخته و پرداخته می‌شود. ورود این مباحث به عرصۀ وحی‌شناسی، این پرسش را ایجاد می‌کند که تطابق وحی با واقعیت چیست؟ سروش از جمله کسانی است که با طرح دیدگاه «رؤیا انگاری وحی» در این باب سخن گفته است. نظر به اهمیت این مسئله، در این پژوهش به‌صورت توصیفی و تحلیلی و با تکیه بر دیدگاه اندیشمندان اسلامی به تبیین آن پرداخته‌ایم. براساس نتایج به دست‌آمده، سروش با بهره‌گیری از عنصر خیال صوفیانه و با توجه به مبانی معرفتی خود، نه تنها فهم پیامبر از امور وحیانی را مطابق با واقع نمی‌داند، بلکه با رؤیا خواندن آن، امکان راه یافتن خطا و اشتباه در فهم ایشان را نیز می‌پذیرد که در نتیجه، وحی، فاقد ارزش معرفتی خواهد بود. در مقابل، اندیشۀ اسلامی معتقد است معارف پیامبر9 در فهم امور وحیانی به دو دستۀ حضوری و حصولی تقسیم می‌شوند. علوم حضوری نبی، مطابق با واقع و در نتیجه، مصون از خطاست؛ افزون براین، علوم حصولی نبی در فرایند فهم امور وحیانی نیز از سنخ وجدانیات هستند که ضمن مصونیت از خطا، با واقع، مطابقت دارند و ارزش معرفتی آنها تضمین شده است. تفکیک نکردن میان این معارف از سوی رؤیا انگاران، سبب شده است ارزش معرفتی این معارف مورد شک قرار گیرد و رؤیا دانستن آن هم نتواند مشکل معرفتی آنها را حل کند. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| ارزش معرفتی؛ وحی؛ اندیشۀ اسلامی؛ رؤیاانگاری وحی | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Critical Evaluation of the Correspondence of Revelation with Reality in Soroush's Visionary Interpretative Thought Based on the Perspective of Islamic Thinkers | ||
| نویسندگان [English] | ||
| davoud saemi1؛ zahra Abyar2؛ ی ط3 | ||
| 1Assistant Professor of the Holy Quran University of Sciences and Education | ||
| 2Research Assistant | ||
| 3ب | ||
| چکیده [English] | ||
| One of the important issues regarding the epistemological value of revelation is the degree to which it corresponds to reality. In the traditional view of revelation, the human mind is like a mirror that the outside world is available to him and the mere absence of obstacles suffices to achieve knowledge, but in the modern world, with epistemological developments and Kant-Copernican Revolution, a significant contribution to subjectivity is given to the perceived (mudrik). In this view, the human mind is not a mere reflection of reality, but reality is constructed and dealt with in interaction with the human perceptual system. The entry of these discourses into the field of revelation studies raises the question.: What is the correspondence of revelation with reality? Soroush is among those who have spoken about this issue by proposing the perspective of "visionary revelation". Given the importance of this issue, in this study we have explained it descriptively and analytically and based on the perspective of Islamic thinkers. Based on the results obtained, Soroush, by utilizing the element of Sufi imagination and considering his epistemological foundations, not only does not consider the Prophet's understanding of revealed matters to be in accordance with reality, but by calling it a vision, he also accepts the possibility of error and mistake in his understanding, which, as a result, revelation will lack epistemological value. In contrast, Islamic thought believes that the knowledge of the Prophet (S.A.W.) in understanding revealed matters is divided into two categories: presential and acquired. The Prophet's knowledge by presence (‘ilm-i ḥuḍūrī) is in accordance with reality and, as a result, is immune from error; in addition, the Prophet's acquired knowledge (ilm-i ḥuṣūlī) in the process of understanding the revealed matters is also of the type of intuitive cognitions that, while being immune from error, correspond to reality and their epistemic value is assured. The failure to make distinction between these doctrinal teachings (ma‘ārif) by visionaries has caused the epistemological value of these teachings to be questioned, and considering them as visions cannot resolve their epistemological problem. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Epistemic value, revelation, Islamic thought, visionary revelation | ||
| مراجع | ||
|
قرآن کریم.
ابوزید، نصر حامد. (1387). معنای متن (مترجم: مرتضی کریمی‌نیا). تهران: طرح نو.
ابوزید، نصر حامد. (1994م). مفهوم النص. بیروت. المرکز الثقافی العربی.
ابوزید، نصر حامد. (2007م). فلسفه الأویل. دراسه فی التأویل القرآن عند محیی الدین بن عربی (الطبعه السادسه). بیروت: المرکز الثقافی العربی.
ابوزید، نصر حامد. (1376). «مفهوم وحی» (مترجم و محقق: محمدتقی کرمی). نقد و نظر. ش 12. صص433-376.
ابن سینا. حسین بن عبدالله. (1400 ق). رسایل (الرساله العرشیه الفعل و الانفعال) (چاپ اول). قم: بیدار.
ابن سینا. حسین بن عبدالله. (1363). مبدأ و معاد (به اهتمام عبدالله نورانی). تهران: انتشارات مؤسسۀ مطالعات اسلامی دانشگاه مگ گیل.
ابن سینا. حسین بن عبدالله. (1357). النجاه. مصر: مطبعه السعاده.
الجابری. محمد عابد. (2013م). مدخل الی القرآن الکریم فی التصریف بالقرآن. بیروت: مرکز دراسات الوحده العربیه.
بهشتی، احمد؛ نجاتی، محمد؛ قهرمانی فرد، محمدتقی. (1394). «گذر از تفسیر به تعبیر؛ جواز یا عدم جواز»، قبسات، ش 75. صص20-5.
جوادی آملی، عبدالله. (1378). شریعت در آینۀ معرفت. قم: اسرا.
ساجدی، ابوالفضل؛ ساجدی، حامد. (1396). رؤیا انگاری وحی (چاپ اول). قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
سروش. عبدالکریم. (1385). بسط تجربه نبوی. تهران: مؤسسۀ فرهنگی صراط.
سروش. عبدالکریم. (1380). سنت و سکولاریزم. تهران: مؤسسۀ فرهنگی صراط.
سروش. عبدالکریم. (1377). صراط‌های مستقیم. تهران: صدرا.
سروش. عبدالکریم. (1382). علم چیست؟ فلسفه چیست؟. تهران: مؤسسه فرهنگی طه.
سروش. عبدالکریم. (1392). مقالات محمد راوی رؤیاهای رسولانه 1 و 2. سایت جرس.
ربانی گلپایگانی، علی. (1391). وحی شناسی. قم: نشر رائد.
صادقی، هادی؛ حبیبی سی‌سرا، مرتضی؛ علیمردی، محمدمهدی. (1396). «وحی و رؤیا؛ بررسی و نقد تئوری رؤیای رسولانه». آیین حکمت. ش 31. صص52-29.
طباطبایی. سید محمدحسین. (1363). المیزان (مترجم: سید محمدباقر موسوی همدانی)، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
طباطبایی. سید محمدحسین. (بی‌تا). وحی یا شعور مرموز. قم. دارالفکر.
طباطبایی. سید محمدحسین. (1422). نهایة الحکمه. قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
فارابی. محمد بن محمد. (1986). آراء اهل المدینه الفاضله. بیروت: دارالمشرق.
فارابی. محمد بن محمد. (1366). السیاسیات المدینه. تهران: الزهرا.
فیاضی. غلامحسین . (1386). درآمدی بر معرفت شناسی (تدوین و نگارش مرتضی رضایی و احمد حسین شریفی). قم: مؤسسۀ آموزشی-پژوهشی امام خمینی.
گسیلر. نورمن . (1391). فلسفۀ دین. ترجمۀ حمید رضا آیت اللهی. تهران: نشر حکمت.
مصباح یزدی. محمدتقی. (1377). اصول عقاید. تهران: شرکت چاپ و نشر بین‌الملل سازمان تبلیغات اسلامی.
مصباح یزدی. محمدتقی. (1389). کلام خدا. تهران: سروش.
مصباح یزدی. محمدتقی. (1380). معارف قرآن 6: قرآن‌شناسی. ج 1. قم: مؤسسۀ آموزشی-پژوهشی امام خمینی.
مصباح یزدی. محمدتقی. (1386). معارف قرآن (4 و 5) راه و راهنماشناسی. قم: مؤسسۀ آموزشی-پژوهشی امام خمینی.
مصباح یزدی. محمدتقی. (1388). آموزش فلسفه ج 1 و 2. تهران: چاپ و نشر بین الملل.
مصباح. مجتبی. محمدی. عبدالله. (1397). معرفت شناسی. قم: مؤسسه آموزشی-پژوهشی امام خمینی.
مطهری. مرتضی. (1388). مجموعه آثار (ج3). تهران: انتشارات صدرا.
ملاصدرا. محمد بن ابراهیم. (1419). تفسیر القرآن الکریم. بیروت: دارالتعارف للمطبوعات.
ملاصدرا. محمد بن ابراهیم. (1368).الاسفار الاربعه. قم: نشر مکتبه مصطفوی.
نصری. عبدالله. (1393). «نقد و بررسی خواب نامه بودن وحی یا انکار قرآن». کتاب ماه فلسفه. شمارۀ 80. صص57-80.
یعقوبیان. محمدحسن. (1394). «نقد و بررسی روایت رؤیا انگاری قرآن». نشریۀ عقل و دین. دورۀ 7. ش12. صص124-105. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 38 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 17 |
||