آمار
| تعداد نشریات | 54 |
| تعداد شماره‌ها | 2,556 |
| تعداد مقالات | 36,245 |
| تعداد مشاهده مقاله | 16,331,200 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 7,393,164 |
مدل توزیع قدرت سیاسی مطلوب با توجه به جایگاه روحانیت در اندیشه شهید بهشتی | ||
| فقه و سیاست | ||
| دوره 5، شماره 1 - شماره پیاپی 9، خرداد 1403، صفحه 74-104 اصل مقاله (2.06 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22081/ijp.2025.72453.1086 | ||
| نویسندگان | ||
| محمد اسماعیلی* ؛ مسعود معینی پور | ||
| گروه مطالعات سیاسی، دانشکده تاریخ و مطالعات سیاسی، دانشگاه باقرالعلوم(ع)، قم، ایران | ||
| تاریخ دریافت: 03 مرداد 1404، تاریخ بازنگری: 23 شهریور 1404، تاریخ پذیرش: 05 مهر 1404 | ||
| چکیده | ||
| پژوهش حاضر باهدف ارائه مدلی بومی و پویا برای توزیع قدرت سیاسی در جمهوری اسلامی ایران، بر پایه اندیشه‌های شهید آیت‌الله دکتر بهشتی، سامان‌یافته است. مسئله محوری پژوهش، بازتعریف نسبت میان «مشروعیت الهی» و «مقبولیت مردمی» در ساختار قدرت و واکاوی راهکارهای پیشگیری از تمرکز، ناکارآمدی و شکاف نهادی است. روش تحقیق، تحلیل اسنادی و نقد تطبیقی آثار و مواضع شهید بهشتی، در کنار مقایسه‌ای مفهومی با نظریات رقیب همچون قرارداد اجتماعی روسو و قدرت شبکه‌ای فوکو است. یافته‌ها نشان می‌دهد مدل پیشنهادی با الهام از منظومه فکری بهشتی، سه‌لایه درهم‌تنیده را ترسیم می‌کند: ۱. محوریت رهبری دینی و ولایت فقیه به‌عنوان تنظیم‌گر پیوند میان اصول ثابت و نیازهای متغیر؛ ۲. تفکیک قوا و توازن نهادی برای تضمین عدالت، کارآمدی و نظارت متقابل؛ ۳. مشارکت فعال مردم، نخبگان و نهادهای واسط (احزاب، شوراها، شورای نگهبان) با نقش میانجی و گفتمان‌ساز روحانیت در صیانت از مشروعیت و بازتولید سرمایه اجتماعی. نوآوری مدل در تأکید بر نقش مسئولانه و بازاندیشانه روحانیت، سازوکارهای شفافیت، آموزش عمومی و نهادهای مدنی به‌عنوان ابزارهای اجرایی برای پایداری و بازتولید مشروعیت نهفته است. پایداری این الگو وابسته به شفافیت، نظارت همگانی، پرهیز از انحصار و اصلاح مستمر کارکردهاست. چارچوب حاضر زمینه‌ای برای پژوهش‌های آتی در عرصه مردم‌سالاری دینی و مهندسی نهادی فراهم می‌آورد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| شهید بهشتی؛ توزیع قدرت؛ روحانیت؛ مردم‌سالاری دینی؛ نهادهای واسط | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| A Model for the Desirable Distribution of Political Power Considering the Position of the Clergy in Shahid Beheshti’s Thought | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Mohammad Esmaeili؛ Masood Moeinipoor | ||
| Political Studies Group, Faculty of History and Political Studies, Baqir al-Olum University, Qom, Iran | ||
| چکیده [English] | ||
| This study aims to present a native and dynamic model for the distribution of political power in the Islamic Republic of Iran based on the ideas of Shahid Ayatollah Dr. Beheshti. The main issue of the research is the redefinition of the relationship between “divine legitimacy” and “popular acceptance” in the power structure and the examination of strategies to prevent concentration, inefficiency, and institutional gaps. The research method combines document analysis and comparative critique of Beheshti’s works and positions, alongside a conceptual comparison with competing theories such as Rousseau’s social contract and Foucault’s networked power. Findings indicate that the proposed model, inspired by Beheshti’s intellectual framework, delineates three interwoven layers: 1. The centrality of religious leadership and the Supreme Leader as a regulator linking fixed principles and variable needs; 2. Separation of powers and institutional balance to ensure justice, efficiency, and mutual oversight; 3. Active participation of the people, elites, and intermediary institutions (parties, councils, Guardian Council) with the clergy’s mediating and discourse-building role in preserving legitimacy and reproducing social capital. The innovation of this model lies in emphasizing the responsible and reflective role of the clergy, as well as transparent mechanisms, public education, and civil institutions as executive tools for the sustainability and reproduction of legitimacy. The durability of this model depends on transparency, public oversight, avoidance of monopoly, and continuous functional reforms. This framework provides a foundation for future research in religious democracy and institutional engineering. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Shahid Beheshti, power distribution, clergy, religious democracy, intermediary institutions | ||
| مراجع | ||
|
آخوند خراسانی، ملا محمدکاظم. (1385). سیاست‌نامه خراسانی. تهران: کویر.
اخوان کاظمی، بهرام. (1388). حزب و تحزّب در اندیشه اسلامی. فصلنامه علمی فقه و اصول، 41(82)، صص 11-42.
پناهی، سجاد؛ محسنی، علی. (1400). تأثیر نظام امّت و امامت شهید بهشتی در تدوین قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران. سیاست‌پژوهی ایرانی (سپهر سیاست سابق)، 8(28)، صص 57-74. خمینی، روح‌الله. (۱۳۷۸). صحیفه امام (ج1). تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
حسینی بهشتی، سیدمحمد. (۱۳۶۱). او به‌تنهایی یک امت بود. تهران: واحد فرهنگی بنیاد شهید.
حسینی بهشتی، سیدمحمد. (۱۳۶۱). سخنرانی یا نوشتار. روزنامه جمهوری اسلامی.
حسینی بهشتی، سیدمحمد و دیگران. (۱۳۸۱). آزادی، هرج‌ومرج، زورمداری. تهران: بقعه.
حسینی بهشتی، سیدمحمد. (۱۳۸۷). محیط پیدایش اسلام. تهران: نشر بقعه.
حسینی بهشتی، سیدمحمد. (۱۳۸۸). حزب جمهوری اسلامی؛ مواضع تفصیلی. تهران: نشر بقعه.
حسینی بهشتی، سیدمحمد. (۱۳۹۰/الف). مبانی نظری قانون اساسی. تهران: نشر روزنه.
حسینی بهشتی، سیدمحمد. (۱۳۹۰/ب). ولایت، رهبری، روحانیت. تهران: نشر روزنه.
حسینی بهشتی، سیدمحمد. (۱۳۹۰/ج). حزب جمهوری اسلامی؛ گفتارها، گفتگوها و نوشتارها. تهران: نشر روزنه.
حسینی بهشتی، سیدمحمد. (۱۳۹۰). اتحادیه انجمن‌های اسلامی دانشجویان در اروپا (تهیه و تنظیم: بنیاد نشر آثار و اندیشه‌های شهید آیت‌الله دکتر بهشتی). تهران: نشر بقعه.
حسینی بهشتی، سیدمحمد. (۱۳۹۴). شناخت اسلام. تهران: نشر روزنه.
حسینی بهشتی، سیدمحمد. (۱۳۹۴). اقتصاد تعاونی. تهران: نشر روزنه.
حسینی بهشتی، سیدمحمد. (۱۳۹۴). ضرورت و روح تشکیلات. تهران: نشر روزنه.
حسینی بهشتی، سیدمحمد. (۱۳۹۷). نظام اقتصادی در اسلام. تهران: نشر روزنه.
حسینی بهشتی، سیدمحمد. (۱۳۹۷). حزب جمهوری اسلامی؛ مواضع تفصیلی (چاپ جدید). تهران: نشر بقعه.
حسینی بهشتی، سیدمحمد. (۱۴۰۰). در مکتب قرآن. تهران: نشر روزنه.
حسینی‌زاده، سیدمحمدعلی. (۱۳۸۶). اسلام سیاسی در ایران. قم: دانشگاه مفید.
حرّ عاملی، محمد بن حسن. (۱۴۱۲ق). وسائل‌الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة (ج18). بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
طبرسی، احمد بن علی بن ابی‌طالب. (۱۳۸۱). الاحتجاج على أهل اللِّجاج (چاپ اول). تهران: دارالکتب الإسلامیة.
روسو، ژان ژاک. (1402). قرارداد اجتماعی (مترجم: سعید حبیبی). تهران: قاصدک صبا.
راسخی لنگرودی، احمد (1392). مهار قدرت. تهران: علم.
راش، مایکل. (1377). جامعه و سیاست: مقدمه‌ای بر جامعه‌شناسی سیاسی (مترجم: منوچهر صبوری). تهران: سمت.
ریتزر، جورج. (1377). نظریه جامعه‌شناسی در دوران معاصر. تهران: علمی.
دال، رابرت. (1397). چندسالاری: مخالفت و مشارکت (چاپ اول). تهران: نشر شیرازه.
فوکو، میشل. (1383). اراده به دانستن (مترجم: نیکو سرخوش و افشین جهان‌دیده). تهران: نشر نی. فیرحی، داود. (1391). رهبری و حکومت در اندیشه شهید بهشتی: نظریه امت و امامت. فصلنامه سیاست، 42(1)، صص 287-310.
قاسمی، صدیقه. (۱۳۹۵). شناخت اندیشه‌های اجتماعی شهید آیت‌الله دکتر سیدمحمدحسینی بهشتی. تهران: نشر روزنه.
قریشی، سیدعباس؛ معصومی، مجید. (1399). جایگاه قدرت در قانون اساسی و نظام جمهوری اسلامی ایران، فصلنامه سیاست‌های راهبردی کلان، 8(3)، صص 560-575.
کاستلز، مانوئل. (1380). عصر اطلاعات: ظهور جامعه شبکه‌ای (مترجم: احد علیقلیان و افشین خاکباز، ج1). تهران: طرح نو.
گیدنز، آنتونی. (1383). چکیده آثار گیدنز (چاپ اول). تهران: ققنوس.
لوکس، استیون. (1375). قدرت: نگرش رادیکال (مترجم: عماد افروغ). تهران: خدمات فرهنگی رسا. مجلس خبرگان قانون اساسی. (۱۳۶۴). صورت مشروح مذاکرات مجلس بررسی نهایی قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران. تهران: مجلس شورای اسلامی.
مقام معظم رهبری. (۱۳۶۸). بیانات ایشان، برگرفته از پایگاه اطلاع‌رسانی مقام معظم رهبری: https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=17510
مهاجری، مسیح. (۱۳۸۰). جاودانه تاریخ (ج۶). تهران: سازمان انتشارات روزنامه جمهوری اسلامی.
ملک‌زاده، مهدی. (1364). تاریخ انقلاب مشروطیت ایران. تهران: انتشارات علمی.
نائینی، محمدحسین. (1386). تنبیه الامه و تنزیه المله (با مقدمه، تصحیح، ویراستاری، شرح و تعلیق روح الله حسینیان). تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
Foucault, M. (1980). “Truth and Power.” In C. Gordon (Ed) , Power/Knowledge: Selected Interviews and Other Writings, 1972-1977. Brighton: Harvester
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 18 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 20 |
||