آمار
| تعداد نشریات | 54 |
| تعداد شماره‌ها | 2,556 |
| تعداد مقالات | 36,245 |
| تعداد مشاهده مقاله | 16,331,200 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 7,393,164 |
خوانش دوگانه «صغار» در آیه جزیه: واکاوی تقابلِ «منطق ارشادی-روانشناختی» و «منطق انقیاد-حقوقی» در سنت اسلامی | ||
| فقه و سیاست | ||
| دوره 5، شماره 1 - شماره پیاپی 9، خرداد 1403، صفحه 135-162 اصل مقاله (1.89 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22081/ijp.2025.72657.1089 | ||
| نویسندگان | ||
| رضا ملازاده یامچی1؛ میثم شعیب* 2 | ||
| 1پژوهشگر پسا دکتری علوم قرآن و حدیث دانشگاه فردوسی مشهد(پژوهشگر بنیاد پژوهش‌های آستان قدس رضوی) ، شماره تماس: 09142353876، reza.mollazadehyamchi@alumni.um.ac.ir | ||
| 2فارغ التحصیل گروه فقه، دانشکده الهیات، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران. | ||
| تاریخ دریافت: 28 مرداد 1404، تاریخ بازنگری: 20 شهریور 1404، تاریخ پذیرش: 05 مهر 1404 | ||
| چکیده | ||
| مفهوم مناقشه‌برانگیز «صغار» در آیه ۲۹ سوره توبه، همواره نقطه کانونی در تعریف رابطه دولت اسلامی با اهل کتاب بوده است. این پژوهش با روش توصیفی- تحلیلی و رویکرد تطبیقی، به واکاوی این مفهوم در سنت اسلامی می‌پردازد و این فرضیه را مطرح می‌کند که دوگانگی در تفسیر «صغار»، ریشه در دو پیش‌فرض کلامی- سیاسی متعارض دارد. یافته‌ها نشان می‌دهد که سنت اسلامی در فهم این واژه به دو راه اصلی منشعب شده است: منطق ارشادی- روانشناختی که «صغار» را ابزاری برای ایجاد فشار روانی و زمینه‌سازی برای دعوت به اسلام می‌داند؛ و منطق انقیاد-حقوقی که آن را به التزام به حاکمیت قانون و نظم عمومی فرو می‌کاهد. این مقاله با نقد هر دو جریان، نشان می‌دهد که خودِ متون اسلامی، ظرفیت عبور از این بن‌بست را از طریق یک خوانش سوم داراست: «صغار به‌مثابه کیفیتی پویا در قرارداد ذمه». این فهم جامع که از ترکیب دو اصل «اختیار پویای حاکم» و «ماهیت قراردادی ذمه» استنتاج می‌شود، «صغار» را از یک حکم ثابت به یک متغیر منعطف تبدیل می‌کند که توسط حاکم و براساس مصالح و شرایط، در طیفی از حداقل التزام حقوقی تا اعمال محدودیت‌های مشروع، تعیین می‌شود. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| صغار؛ جزیه؛ اهل ذمه؛ فقه سیاسی؛ تفسیر تطبیقی | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| A Dual Examination of “Sighar” in the Verse on Jizya: Examining the Tension between “Guidance-Psychological Logic” and “Obedience-Legal Logic” in Islamic Tradition | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Reza Mollazadeh1؛ Meisam Shoaib2 | ||
| 1Postdoctoral researcher in Quran and Hadith sciences, Ferdowsi University of Mashhad (researcher at the Astan Quds Razavi Research Foundation), contact number: 09142353876, reza.mollazadehyamchi@alumni.um.ac.ir | ||
| 2PhD Graduate, Department of Islamic Jurisprudence and Law, Faculty of Theology, Ferdowsi University of Mashhad, Mashhad, Iran. Email: m.shoaib68@gmail.com | ||
| چکیده [English] | ||
| The controversial concept of “sighar” in verse 29 of Surah At-Tawbah has always been a focal point in defining the relationship between the Islamic state and the People of the Book. This study, using a descriptive-analytical method with a comparative approach, examines this concept within Islamic tradition and posits that the duality in interpreting “sighar” stems from two conflicting theological-political premises. Findings indicate that Islamic tradition has diverged into two main interpretive paths: the guidance-psychological logic, which sees “sighar” as a tool to exert psychological pressure and prepare for the invitation to Islam; and the obedience-legal logic, which reduces it to compliance with law and public order. By critically examining both currents, this article shows that the Islamic texts themselves have the potential to move beyond this impasse through a third examination knowns as “sighar as a dynamic quality within the dhimma (Dhimma”: the protected legal status of non-Muslims under an Islamic state, involving rights, obligations, and payment of jizya) contract.” This comprehensive understanding, derived from the combination of the principles of “dynamic authority of the ruler” and “contractual nature of the dhimma,” transforms “sighar” from a fixed ruling into a flexible variable, determined by the ruler based on interests and circumstances, ranging from minimal legal obligations to the application of legitimate restrictions. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Sighar, Jizya, People of the Dhimma, Political Fiqh, Comparative Interpretation | ||
| مراجع | ||
|
* قرآن کریم
ابن عربی، محمد بن عبدالله. (۱۴۰۸ق). احکام القرآن. (ج۲، ۳). قم: دار الجیل.
ابن عطیه، عبدالحق بن غالب. (۱۴۲۲ق). المحرر الوجیز فى تفسیر الکتاب العزیز (ج۳). قم: دار الکتب العلمیة.
احمدپور، اکبر. (۱۳۹۹). نقد و بررسی آرا و دیدگاه‌ها درباره تحقیر اهل ذمه در جزیه. جستارهای فقهی و اصولی، ۶(۲۱)، صص ۶۹-۱۰۲.
آلوسی، محمود بن عبدالله. (۱۴۱۵ق). روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم و السبع المثانی (ج۵). قم: دار الکتب العلمیة.
حقی برسوی، اسماعیل بن مصطفی. (بی‌تا). تفسیر روح البیان (ج۳). قم: دار الفکر.
راغب اصفهانی، حسین بن محمد. (بی‌تا). المفردات فی غریب القرآن. قم: دارالعلم-الدار الشامیة.
راوندی، قطب‌الدین سعید بن هبةالله. (۱۴۰۵ق). فقه القرآن (ج1). قم: کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی. رشید رضا، محمد. (بی‌تا). تفسیر القرآن الحکیم الشهیر بتفسیر المنار (ج10). قم: دار المعرفة.
زمخشری، محمود بن عمر. (۱۴۰7ق). الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل (ج۲). قم: دار الکتاب العربی.
صباغچی، یحیی. (۱۳۹۹). بازخوانی تفسیری جزیه اهل کتاب در آیه ۲۹ توبه. نشریه علمی مطالعات تفسیری، ۱۱(۴۳)، صص ۸۱-۱۰۰.
طباطبایی، سیدمحمدحسین. (۱۳۹۰ق). المیزان فی تفسیر القرآن (ج۹). قم: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات.
طبرسی، فضل بن حسن. (۱۳۷۲). مجمع البیان فی تفسیر القرآن (ج۵). تهران: ناصر خسرو.
طبری، محمد بن جریر. (۱۴۱۲ق). جامع البیان فى تفسیر القرآن (تفسیر الطبری) (ج10). دار المعرفة.
طوسی، محمد بن حسن. (۱۴۰۷ق). تهذیب الاحکام (ج۴). تهران: دار الکتب الإسلامیة.
طوسی، محمد بن حسن. (بی‌تا). التبیان فی تفسیر القرآن (ج۵). قم: دار إحیاء التراث العربی.
فاضل مقداد، مقداد بن عبدالله. (۱۴۲۲ق). کنز العرفان فى فقه القرآن (ج۱). قم: المجمع العالمی للتقریب بین المذاهب الإسلامیة.
فخر رازی، محمد بن عمر. (۱۴۲۰ق). التفسیر الکبیر (مفاتیح الغیب) (ج۱۶). قم: دار إحیاء التراث العربی.
فخرالمحققین، محمد بن حسن. (۱۳۸۷). إیضاح الفوائد فی شرح مشکلات القواعد (ج۱). قم: اسماعیلیان.
فضل‌الله، سیدمحمدحسین. (۱۴۱۹ق). من وحى القرآن (ج۱۱). قم: دار الملاک.
قاسمی، جمال‌الدین. (۱۴۱۸ق). تفسیر القاسمی المسمى محاسن التأویل (ج۵). تهران: دار الکتب العلمیة.
قرطبی، محمد بن احمد. (۱۳۶۴). الجامع لأحکام القرآن (ج۸). تهران: ناصر خسرو.
قمی، علی بن ابراهیم. (۱۴۰۴ق). تفسیر القمی (ج۱). قم: دار الکتاب.
کلانتری، علی‌اکبر. (۱۳۹۴). جزیه و احکامها فی الفقه الاسلامی. قم: النشر الاسلامی.
کلینی، محمد بن یعقوب. (۱۴۰۷ق). الکافی (ج۳، ۵). تهران: دار الکتب الإسلامیة.
کیا هراسی، علی بن محمد. (۱۴۲۲ق). احکام القرآن (ج۴). تهران: دار الکتب العلمیة.
مقاتل بن سلیمان. (۱۴۲۳ق). تفسیر مقاتل بن سلیمان (ج۲). قم: دار إحیاء التراث العربی.
میبدی، احمد بن محمد. (۱۳۷۱). کشف الاسرار و عدة الابرار (ج۴). تهران: امیر کبیر. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 17 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 16 |
||